WEBVTT 00:00:01.200 --> 00:00:03.020 Δημοκρατία. 00:00:03.020 --> 00:00:06.256 Στη Δύση κάνουμε το κολοσσιαίο λάθος 00:00:06.256 --> 00:00:08.456 να τη θεωρούμε δεδομένη. 00:00:08.456 --> 00:00:10.156 Δεν βλέπουμε τη δημοκρατία 00:00:10.156 --> 00:00:14.146 ως το πιο εύθραυστο από τα λουλούδια, που πραγματικά είναι, 00:00:14.146 --> 00:00:16.960 αλλά τη βλέπουμε ως μέρος της επίπλωσης της κοινωνίας. 00:00:17.960 --> 00:00:22.310 Έχουμε την τάση να τη θεωρούμε δεδομένη και αναπόσπαστη. 00:00:22.680 --> 00:00:24.870 Κάνουμε το λάθος να πιστεύουμε 00:00:24.870 --> 00:00:27.900 ότι ο καπιταλισμός γεννά αναπόφευκτα τη δημοκρατία. 00:00:27.900 --> 00:00:29.156 Δεν είναι έτσι. NOTE Paragraph 00:00:29.518 --> 00:00:32.090 Ο Λι Κουάν Γιού της Σιγκαπούρης 00:00:32.090 --> 00:00:34.268 και οι μεγάλοι μιμητές του στο Πεκίνο 00:00:34.268 --> 00:00:36.869 έχουν αποδείξει, πέραν πάσης αμφιβολίας, 00:00:36.869 --> 00:00:40.241 ότι είναι απολύτως δυνατόν να έχεις καπιταλισμό που ανθεί, 00:00:40.241 --> 00:00:42.496 να έχεις εντυπωσιακή ανάπτυξη, 00:00:42.496 --> 00:00:46.276 χωρίς να έχεις δημοκρατία στην πολιτική. 00:00:46.276 --> 00:00:49.973 Η δημοκρατία απομακρύνεται και από τη γειτονιά μας, 00:00:49.973 --> 00:00:51.903 εδώ στην Ευρώπη. NOTE Paragraph 00:00:51.903 --> 00:00:55.170 Νωρίτερα αυτή τη χρονιά, ενώ εκπροσωπούσα την Ελλάδα, 00:00:55.170 --> 00:00:58.176 την νεοεκλεγμένη ελληνική κυβέρνηση, 00:00:58.176 --> 00:01:01.304 ως Υπουργός Οικονομικών στο Γιούρογκρουπ, 00:01:01.304 --> 00:01:03.400 μου είπαν ξεκάθαρα, 00:01:03.400 --> 00:01:05.920 ότι στη δημοκρατική διαδικασία της χώρας μας, 00:01:05.920 --> 00:01:07.383 στις εκλογές μας, 00:01:07.383 --> 00:01:10.550 δεν θα της επιτραπεί να παρέμβει στην οικονομική πολιτική 00:01:10.550 --> 00:01:12.886 που εφαρμόζονταν στην Ελλάδα. 00:01:13.266 --> 00:01:18.293 Εκείνη τη στιγμή, ένιωσα ότι αυτή ήταν η μεγαλύτερη δικαίωση του Λι Κουάν Γιού, 00:01:18.293 --> 00:01:20.216 του Κινέζικου Κομμουνιστικού Κόμματος, 00:01:20.220 --> 00:01:23.970 και κάποιοι απείθαρχοι φίλοι μου που μου έλεγαν 00:01:23.970 --> 00:01:28.540 ότι η δημοκρατία θα απαγορευτεί αν ποτέ απειλήσει πως θα επιφέρει αλλαγές. NOTE Paragraph 00:01:29.640 --> 00:01:32.840 Απόψε, εδώ, θέλω να σας παρουσιάσω 00:01:32.840 --> 00:01:36.160 την οικονομική περίπτωση μιας αυθεντικής δημοκρατίας. 00:01:36.600 --> 00:01:41.546 Θέλω να ζητήσω, εσείς όπως κι εγώ, να πιστέψετε ξανά, 00:01:41.546 --> 00:01:43.480 ότι ο Λι Κουάν Γιού, 00:01:44.060 --> 00:01:47.226 το Κινέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα και το Γιούρογκρουπ 00:01:47.226 --> 00:01:49.132 κάνουν λάθος που πιστεύουν 00:01:49.132 --> 00:01:51.442 ότι μπορούμε να βάλουμε στην άκρη τη δημοκρατία. 00:01:51.442 --> 00:01:55.332 Ότι χρειαζόμαστε μια αυθεντική, θορυβώδη δημοκρατία 00:01:55.332 --> 00:01:58.420 και ότι χωρίς τη δημοκρατία, 00:01:58.420 --> 00:02:01.106 οι κοινωνίες μας θα χειροτερέψουν, 00:02:01.106 --> 00:02:03.416 το μέλλον μας θα είναι ζοφερό, 00:02:03.416 --> 00:02:06.406 και οι σπουδαίες, νέες τεχνολογίες μας θα είναι άχρηστες. NOTE Paragraph 00:02:06.426 --> 00:02:07.586 Λέγοντας άχρηστες, 00:02:07.586 --> 00:02:10.355 επιτρέψτε μου να σημειώσω ένα ενδιαφέρον παράδοξο 00:02:10.355 --> 00:02:13.136 που απειλεί τις οικονομίες μας καθώς μιλάμε. 00:02:13.136 --> 00:02:15.496 Tο αποκαλώ το παράδοξο των δίδυμων κορυφών. 00:02:15.496 --> 00:02:18.496 Τη μία κορυφή την καταλαβαίνετε, την ξέρετε, την αναγνωρίζετε. 00:02:18.496 --> 00:02:23.200 Eίναι το βουνό των χρεών που σκεπάζει με τη σκιά του 00:02:23.200 --> 00:02:26.336 τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, ολόκληρο τον κόσμο. 00:02:26.336 --> 00:02:28.440 Όλοι αναγνωρίζουμε το βουνό των χρεών. 00:02:28.880 --> 00:02:33.260 Όμως λίγοι άνθρωποι διακρίνουν το δίδυμό του. 00:02:33.640 --> 00:02:36.890 Ένα βουνό μετρητών σε αχρηστία, 00:02:36.890 --> 00:02:40.820 που ανήκει σε πλούσιους αποταμιευτές και σε επιχειρήσεις, 00:02:40.820 --> 00:02:43.736 που φοβούνται πολύ να το επενδύσουν 00:02:43.736 --> 00:02:47.066 σε παραγωγικές διαδικασίες που μπορούν να παράγουν τα εισοδήματα 00:02:47.066 --> 00:02:50.126 μέσω των οποίων μπορεί να διαγραφεί το βουνό των χρεών 00:02:50.126 --> 00:02:54.116 και που μπορεί να παράγει όλα αυτά που απεγνωσμένα χρειάζεται η ανθρωπότητα, 00:02:54.120 --> 00:02:55.816 όπως την πράσινη ενέργεια. NOTE Paragraph 00:02:55.816 --> 00:02:58.176 Επιτρέψτε μου να σας δώσω δύο αριθμούς. 00:02:58.176 --> 00:02:59.656 Τους τελευταίους τρεις μήνες, 00:02:59.656 --> 00:03:02.486 στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Βρετανία και στην Ευρωζώνη, 00:03:02.486 --> 00:03:06.776 έχουμε επενδύσει συλλογικά, 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια 00:03:06.776 --> 00:03:09.456 σε όλα τα πλουτοπαραγωγικά αγαθά. 00:03:09.456 --> 00:03:14.736 Πράγματα όπως βιομηχανικές εγκαταστάσεις, μηχανήματα, κτίρια γραφείων, σχολεία, 00:03:14.736 --> 00:03:17.876 δρόμους, σιδηροδρόμους, μηχανήματα και τα λοιπά. 00:03:17.880 --> 00:03:20.716 Τα 3,4 τρισεκατομμύρια ακούγονται πολλά, 00:03:20.716 --> 00:03:24.520 μέχρι να τα συγκρίνει κανείς με τα 5,1 τρισεκατομμύρια 00:03:24.520 --> 00:03:27.210 που περιφέρονται σε αυτές τις χώρες, 00:03:27.210 --> 00:03:29.276 στα χρηματοοικονομικά μας ιδρύματα, 00:03:29.276 --> 00:03:32.650 χωρίς να κάνουν απολύτως τίποτα στο διάστημα αυτό, 00:03:33.440 --> 00:03:36.256 εκτός από το να διογκώνουν τις τιμές στα χρηματιστήρια 00:03:36.256 --> 00:03:38.406 και να αυξάνουν τις τιμές των ακινήτων. NOTE Paragraph 00:03:38.406 --> 00:03:43.127 Έτσι, ένα βουνό χρέους κι ένα βουνό μετρητών σε αχρηστία, 00:03:43.127 --> 00:03:47.326 σχηματίζουν δίδυμες κορυφές, που η μία δεν μπορεί να ακυρώσει την άλλη 00:03:47.326 --> 00:03:50.186 μέσω της φυσιολογικής λειτουργίας των αγορών. NOTE Paragraph 00:03:50.186 --> 00:03:53.300 Το αποτέλεσμα είναι στάσιμοι μισθοί, 00:03:53.300 --> 00:03:57.371 ανεργία σε πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού στις ηλικίες 25 έως 54 00:03:57.371 --> 00:04:00.586 στην Αμερική, την Ιαπωνία και την Ευρώπη, 00:04:00.586 --> 00:04:02.976 και συνεπώς, χαμηλή συνολική ζήτηση, 00:04:02.976 --> 00:04:05.186 που μέσα σε έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο, 00:04:05.186 --> 00:04:08.770 ενισχύει την απαισιοδοξία των επενδυτών 00:04:08.770 --> 00:04:12.766 που φοβούμενοι τη χαμηλή ζήτηση, την αναπαράγουν με το να μην επενδύουν. 00:04:12.766 --> 00:04:15.456 Ακριβώς όπως ο πατέρας του Οιδίποδα, 00:04:15.456 --> 00:04:18.425 που τρομοκρατημένος από την προφητεία του μαντείου, 00:04:18.425 --> 00:04:20.816 ότι ο γιος του θα τον σκότωνε όταν θα μεγάλωνε, 00:04:20.816 --> 00:04:22.796 άθελά του προετοίμασε τις συνθήκες 00:04:22.796 --> 00:04:26.020 που εξασφάλισαν ότι ο Οιδίποδας, ο γιος του, θα τον σκότωνε. NOTE Paragraph 00:04:26.560 --> 00:04:28.850 Αυτή είναι η διαφωνία μου με τον καπιταλισμό. 00:04:29.200 --> 00:04:31.286 Η γενική σπατάλη, 00:04:31.286 --> 00:04:32.956 όλα αυτά τα μετρητά σε αχρηστία, 00:04:32.956 --> 00:04:36.329 θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν ζωές, 00:04:36.329 --> 00:04:38.406 για να αναπτύξουν τα ταλέντα των ανθρώπων, 00:04:38.406 --> 00:04:41.256 και για να χρηματοδοτήσουν όλες αυτές τις τεχνολογίες, 00:04:41.256 --> 00:04:42.566 τις πράσινες τεχνολογίες, 00:04:42.566 --> 00:04:45.640 που είναι απολύτως απαραίτητες για να σωθεί ο πλανήτης Γη. NOTE Paragraph 00:04:46.280 --> 00:04:49.480 Έχω δίκιο που πιστεύω ότι η δημοκρατία μπορεί να είναι η απάντηση; 00:04:49.480 --> 00:04:50.846 Πιστεύω πως ναι, 00:04:50.846 --> 00:04:52.476 αλλά προτού προχωρήσουμε, 00:04:52.476 --> 00:04:54.530 τι εννοούμε με τον όρο δημοκρατία; 00:04:54.530 --> 00:04:56.976 Ο Αριστοτέλης όρισε τη δημοκρατία 00:04:56.976 --> 00:05:01.330 ως το πολίτευμα στο οποίο οι ελεύθεροι και οι φτωχοί, 00:05:01.330 --> 00:05:04.390 καθώς είναι η πλειοψηφία, ελέγχουν την κυβέρνηση. NOTE Paragraph 00:05:05.000 --> 00:05:08.346 Φυσικά, η αθηναϊκή δημοκρατία απέκλειε πάρα πολλούς. 00:05:08.346 --> 00:05:11.700 Τις γυναίκες, τους μετανάστες και φυσικά τους σκλάβους. 00:05:12.040 --> 00:05:13.986 Όμως θα ήταν λάθος να απορρίψουμε 00:05:13.986 --> 00:05:16.936 τη σημασία της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας 00:05:16.936 --> 00:05:19.250 λόγω εκείνων που απέκλειε. NOTE Paragraph 00:05:19.680 --> 00:05:22.236 Αυτό που ήταν πιο σημαντικό, και συνεχίζει να είναι, 00:05:22.236 --> 00:05:24.866 σε σχέση με την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία, 00:05:24.866 --> 00:05:28.366 είναι ότι συμπεριλάμβανε τους φτωχούς εργαζόμενους, 00:05:28.366 --> 00:05:33.076 οι οποίοι δεν είχαν μόνο το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου, 00:05:33.080 --> 00:05:35.376 αλλά το πιο σημαντικό και πιο κρίσιμο, 00:05:35.376 --> 00:05:38.436 είχαν το δικαίωμα να παίρνουν πολιτικές αποφάσεις 00:05:38.436 --> 00:05:40.370 που είχαν ίση βαρύτητα 00:05:40.370 --> 00:05:44.126 στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για θέματα του κράτους. 00:05:44.126 --> 00:05:47.156 Φυσικά, η αθηναϊκή δημοκρατία δεν κράτησε πολύ. 00:05:47.160 --> 00:05:51.606 Σαν ένα φωτεινό κερί, κάηκε γρήγορα. 00:05:51.900 --> 00:05:55.130 Και πράγματι, οι φιλελεύθερες δημοκρατίες μας σήμερα, 00:05:55.130 --> 00:05:57.524 δεν έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Αθήνα. 00:05:57.524 --> 00:05:59.544 Τις έχουν στη Μάγκνα Κάρτα, 00:05:59.544 --> 00:06:02.713 στην Ένδοξη Επανάσταση του 1688, 00:06:02.713 --> 00:06:05.009 και στο Σύνταγμα της Αμερικής. 00:06:05.009 --> 00:06:09.479 Ενώ η Αθηναϊκή Δημοκρατία εστίαζε στον ελεύθερο πολίτη 00:06:09.479 --> 00:06:12.466 και έδινε εξουσία στον εργαζόμενο φτωχό, 00:06:12.466 --> 00:06:17.342 οι φιλελεύθερες δημοκρατίες μας ιδρύθηκαν πάνω στην παράδοση της Μάγκνα Κάρτα, 00:06:17.342 --> 00:06:20.369 που ήταν στην ουσία, ένα καταστατικό αφεντικών. 00:06:20.369 --> 00:06:23.193 Η φιλελεύθερη δημοκρατία εμφανίστηκε 00:06:23.193 --> 00:06:26.221 μόνο όταν η πολιτική σφαίρα μπόρεσε να διαχωριστεί πλήρως 00:06:26.221 --> 00:06:28.801 από την οικονομική σφαίρα, 00:06:28.801 --> 00:06:33.250 έτσι ώστε οι δημοκρατικές διαδικασίες να περιοριστούν μόνο στην πολιτική σφαίρα, 00:06:33.250 --> 00:06:35.520 αφήνοντας την οικονομική σφαίρα, 00:06:35.520 --> 00:06:37.781 τον κόσμο των επιχειρήσεων, 00:06:37.781 --> 00:06:41.240 ως μια ζώνη χωρίς δημοκρατία. NOTE Paragraph 00:06:42.710 --> 00:06:45.284 Στις δημοκρατίες μας σήμερα, 00:06:45.284 --> 00:06:48.143 ο διαχωρισμός της οικονομικής από την πολιτική σφαίρα, 00:06:48.143 --> 00:06:50.398 από τη στιγμή που ξεκίνησε, 00:06:50.398 --> 00:06:54.847 οδήγησε σε μια ανένδοτη επική διαμάχη μεταξύ τους, 00:06:54.847 --> 00:06:57.895 με την οικονομική σφαίρα να αποικεί στην πολιτική σφαίρα 00:06:57.895 --> 00:07:00.272 και να της αφαιρεί τη δύναμή της. NOTE Paragraph 00:07:00.744 --> 00:07:04.230 Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί οι πολιτικοί δεν είναι αυτό που ήταν κάποτε; 00:07:04.519 --> 00:07:07.485 Δεν είναι επειδή έχει εκφυλιστεί το DNA τους. NOTE Paragraph 00:07:07.485 --> 00:07:08.790 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:07:08.790 --> 00:07:12.096 Είναι επειδή κάποιος σήμερα μπορεί να είναι στην κυβέρνηση, 00:07:12.096 --> 00:07:13.658 αλλά να μην έχει εξουσία, 00:07:13.658 --> 00:07:17.293 επειδή η εξουσία έχει μεταναστεύσει από την πολιτική στην οικονομική σφαίρα, 00:07:17.293 --> 00:07:18.728 που είναι ξεχωριστή. NOTE Paragraph 00:07:19.248 --> 00:07:22.987 Μίλησα για τη διαμάχη μου με τον καπιταλισμό. 00:07:22.987 --> 00:07:24.921 Αν το σκεφτείτε, 00:07:24.921 --> 00:07:28.389 είναι σαν ένας πληθυσμός αρπακτικών, 00:07:28.389 --> 00:07:34.726 που κατάφερε να αποδεκατίσει τα θηράματα που τον θρέφουν 00:07:34.726 --> 00:07:36.667 και τελικά θα λιμοκτονήσει. NOTE Paragraph 00:07:36.667 --> 00:07:37.781 Παρόμοια, 00:07:37.781 --> 00:07:41.905 η οικονομική σφαίρα έχει αποικίσει και κανιβαλίσει την πολιτική σφαίρα 00:07:41.905 --> 00:07:45.143 σε τέτοιο βαθμό, που να υπονομεύει τον εαυτό της 00:07:45.143 --> 00:07:47.248 και να προκαλεί οικονομική κρίση. 00:07:47.248 --> 00:07:49.422 Η δύναμη των επιχειρήσεων αυξάνεται, 00:07:49.422 --> 00:07:51.580 τα πολιτικά αγαθά υποτιμούνται, 00:07:51.580 --> 00:07:53.477 η ανισότητα αυξάνεται, 00:07:53.477 --> 00:07:55.038 η συνολική ζήτηση μειώνεται, 00:07:55.038 --> 00:07:57.075 και οι διευθυντές των επιχειρήσεων 00:07:57.075 --> 00:08:01.630 φοβούνται να επενδύσουν τα μετρητά των επιχειρήσεών τους. NOTE Paragraph 00:08:03.820 --> 00:08:08.069 Όσο ο καπιταλισμός αποκλείει τον δήμο από τη δημοκρατία, 00:08:08.069 --> 00:08:10.390 τόσο περισσότερο ανυψώνονται οι δίδυμες κορυφές 00:08:10.390 --> 00:08:13.289 και τόσο μεγαλύτερη είναι η σπατάλη του ανθρώπινου δυναμικού 00:08:13.289 --> 00:08:15.713 και του πλούτου της ανθρωπότητας. 00:08:15.713 --> 00:08:18.070 Φυσικά, αν ισχύει αυτό, 00:08:18.070 --> 00:08:21.340 πρέπει να ενώσουμε ξανά την πολιτική με την οικονομική σφαίρα, 00:08:21.340 --> 00:08:25.140 και είναι καλύτερο να το κάνουμε με τον δήμο να έχει τον έλεγχο, 00:08:25.140 --> 00:08:27.658 όπως στην αρχαία Αθήνα, όμως χωρίς τους σκλάβους 00:08:27.658 --> 00:08:31.472 και χωρίς να εξαιρούνται οι γυναίκες και οι μετανάστες. NOTE Paragraph 00:08:32.262 --> 00:08:34.567 Αυτή δεν είναι μια πρωτότυπη ιδέα. 00:08:34.567 --> 00:08:37.106 Οι μαρξιστές είχαν αυτή την ιδέα πριν από 100 χρόνια 00:08:37.106 --> 00:08:39.304 και δεν πήγε πολύ καλά, έτσι δεν είναι; NOTE Paragraph 00:08:39.304 --> 00:08:42.308 Το μάθημα που πήραμε από τη Σοβιετική κατάρρευση, 00:08:42.308 --> 00:08:46.717 είναι ότι μόνο με ένα θαύμα θα αποκτήσουν οι εργαζόμενοι φτωχοί 00:08:46.717 --> 00:08:50.211 τη δύναμη που είχαν στην αρχαία Αθήνα, 00:08:50.211 --> 00:08:54.435 χωρίς να δημιουργηθούν νέες μορφές βαναυσότητας και σπατάλης. NOTE Paragraph 00:08:55.175 --> 00:08:57.301 Όμως υπάρχει λύση: 00:08:57.301 --> 00:08:59.452 Να βγει από τη μέση ο εργαζόμενος φτωχός. 00:08:59.862 --> 00:09:03.072 Ο καπιταλισμός το κάνει αυτό αντικαθιστώντας τους χαμηλόμισθους 00:09:03.072 --> 00:09:06.205 με αυτόματα μηχανήματα, ανδροειδή, ρομπότ. 00:09:07.045 --> 00:09:09.285 Το πρόβλημα είναι ότι όσο η οικονομική σφαίρα 00:09:09.285 --> 00:09:11.272 παραμένει διαχωρισμένη από την πολιτική, 00:09:11.272 --> 00:09:16.362 ο αυτοματισμός ψηλώνει κι άλλο τις δίδυμες κορυφές, 00:09:16.362 --> 00:09:18.474 αυξάνει τα ελλείμματα, 00:09:18.474 --> 00:09:20.686 και βαθαίνει τις κοινωνικές συγκρούσεις, 00:09:20.686 --> 00:09:23.879 και σ' αυτό συμπεριλαμβάνονται -σύντομα πιστεύω- 00:09:23.879 --> 00:09:26.155 μέρη όπως η Κίνα. NOTE Paragraph 00:09:27.556 --> 00:09:29.669 Πρέπει λοιπόν να κάνουμε επανασχεδιασμό, 00:09:29.669 --> 00:09:32.431 πρέπει να ενώσουμε την οικονομική με την πολιτική σφαίρα, 00:09:32.431 --> 00:09:35.073 όμως είναι καλύτερα να το κάνουμε αυτό 00:09:35.073 --> 00:09:38.303 εκδημοκρατίζοντας την ενοποιημένη σφαίρα, 00:09:38.303 --> 00:09:43.565 αλλιώς θα καταλήξουμε με μια αυστηρά ελεγκτική υπερ-αυταρχία 00:09:43.565 --> 00:09:47.893 που θα κάνει την ταινία Μάτριξ να μοιάζει με ντοκιμαντέρ. NOTE Paragraph 00:09:47.893 --> 00:09:50.067 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:09:50.067 --> 00:09:53.033 Οπότε το ερώτημα δεν είναι αν θα επιβιώσει ο καπιταλισμός 00:09:53.033 --> 00:09:55.837 με τις τεχνολογικές καινοτομίες που γεννά. 00:09:55.837 --> 00:09:59.911 Το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι αν θα διαδεχθεί τον καπιταλισμό 00:09:59.911 --> 00:10:03.263 κάτι που θα μοιάζει με μια δυστοπία του Μάτριξ, 00:10:03.263 --> 00:10:07.733 ή κάτι που θα μοιάζει περισσότερο με την κοινωνία του Σταρ Τρεκ, 00:10:07.733 --> 00:10:10.618 όπου τα μηχανήματα είναι στην υπηρεσία των ανθρώπων 00:10:10.618 --> 00:10:13.354 και οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την ενέργειά τους 00:10:13.354 --> 00:10:15.426 για να εξερευνήσουν το διάστημα 00:10:15.426 --> 00:10:18.657 και για να κάνουν μακροσκελείς συζητήσεις για το νόημα της ζωής, 00:10:18.657 --> 00:10:23.425 σε μια Αγορά υψηλής τεχνολογίας που μοιάζει με την αρχαία αθηναϊκή. NOTE Paragraph 00:10:24.265 --> 00:10:28.167 Νομίζω πως μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι. 00:10:29.537 --> 00:10:32.127 Όμως τι χρειάζεται, 00:10:32.127 --> 00:10:35.682 πώς θα ήταν να έχουμε την ουτοπία του Σταρ Τρεκ 00:10:35.682 --> 00:10:38.019 αντί της δυστοπίας του Μάτριξ; NOTE Paragraph 00:10:38.019 --> 00:10:39.665 Με πρακτικούς όρους, 00:10:39.665 --> 00:10:42.999 επιτρέψτε μου να μοιραστώ μαζί σας μερικά παραδείγματα. NOTE Paragraph 00:10:42.999 --> 00:10:44.866 Στο επίπεδο των επιχειρήσεων, 00:10:44.866 --> 00:10:47.178 φανταστείτε μια κεφαλαιαγορά, 00:10:47.178 --> 00:10:50.697 όπου θα μπορείτε να αποκτήσετε κεφάλαια καθώς εργάζεστε, 00:10:50.697 --> 00:10:53.318 και όπου τα κεφάλαιά σας 00:10:53.318 --> 00:10:56.474 θα σας ακολουθούν από τη μία εργασία στην άλλη, 00:10:56.474 --> 00:10:58.445 από τη μία εταιρία στην άλλη, 00:10:58.445 --> 00:10:59.382 και όπου η εταιρία 00:10:59.382 --> 00:11:02.730 -όποια κι αν είναι εκείνη όπου εργάζεστε εκείνη την περίοδο- 00:11:02.730 --> 00:11:07.353 θα ανήκει μόνο σε εκείνους που εργάζονται εκεί εκείνη την περίοδο. 00:11:07.677 --> 00:11:10.824 Έτσι, όλα τα εισοδήματα θα προέρχονται από το κεφάλαιο, 00:11:10.824 --> 00:11:12.314 από τα κέρδη, 00:11:12.314 --> 00:11:16.271 και η έννοια της μισθωτής εργασίας θα είναι πλέον παρωχημένη. 00:11:16.271 --> 00:11:18.291 Δεν θα υπάρχει πλέον διαχωρισμός 00:11:18.291 --> 00:11:22.663 ανάμεσα σε όσους τους ανήκει η εταιρία αλλά δεν εργάζονται σ' αυτήν, 00:11:22.663 --> 00:11:26.318 και σε όσους εργάζονται εκεί αλλά δεν τους ανήκει η εταιρία. 00:11:26.318 --> 00:11:28.308 Δεν θα υπάρχουν πλέον διαμάχες 00:11:28.308 --> 00:11:30.851 μεταξύ του κεφαλαίου και του εργατικού δυναμικού. 00:11:30.851 --> 00:11:32.645 Δεν θα υπάρχει πλέον μεγάλο κενό 00:11:32.645 --> 00:11:35.048 μεταξύ των επενδύσεων και των αποταμιεύσεων. 00:11:35.048 --> 00:11:38.664 Για την ακρίβεια, δεν θα υπάρχουν πια πανύψηλες δίδυμες κορυφές. NOTE Paragraph 00:11:38.664 --> 00:11:41.101 Στο επίπεδο της παγκόσμιας πολιτικής οικονομίας, 00:11:41.101 --> 00:11:43.216 φανταστείτε για μια στιγμή, 00:11:43.216 --> 00:11:47.787 να είχαν τα εθνικά μας νομίσματα μια ελεύθερα κυμαινόμενη ισοτιμία 00:11:47.787 --> 00:11:51.504 με ένα παγκόσμιο ψηφιακό νόμισμα, 00:11:51.504 --> 00:11:55.812 που θα εκδίδεται από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, 00:11:55.812 --> 00:11:56.970 την G-20, 00:11:56.970 --> 00:11:59.550 εκ μέρους ολόκληρης της ανθρωπότητας. 00:11:59.550 --> 00:12:01.298 Και φανταστείτε επίσης, 00:12:01.298 --> 00:12:05.361 πως όλο το διεθνές εμπόριο θα γίνεται με αυτό το νόμισμα 00:12:05.361 --> 00:12:07.271 -ας το αποκαλέσουμε «κόσμο»- 00:12:07.271 --> 00:12:09.524 σε μονάδες «κόσμου», 00:12:09.524 --> 00:12:13.711 όπου κάθε κυβέρνηση θα συμφωνεί να καταθέτει σε ένα κοινό ταμείο 00:12:13.711 --> 00:12:16.433 ένα πόσο από μονάδες «κόσμου», 00:12:16.433 --> 00:12:19.712 ανάλογο με το εμπορικό έλλειμμα της χώρας, 00:12:19.712 --> 00:12:23.910 ή με το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας. 00:12:23.910 --> 00:12:26.295 Φανταστείτε επίσης, ότι το ταμείο αυτό 00:12:26.295 --> 00:12:29.342 θα χρησιμοποιείται για επενδύσεις στην πράσινη τεχνολογία, 00:12:29.342 --> 00:12:34.458 ιδιαίτερα στα μέρη του κόσμου όπου σπανίζουν οι επενδύσεις. NOTE Paragraph 00:12:34.938 --> 00:12:37.103 Αυτή δεν είναι μια καινούργια ιδέα. 00:12:37.103 --> 00:12:41.360 Την είχε προτείνει ο Τζον Μέιναρντ Κέινς το 1944, 00:12:41.360 --> 00:12:43.890 στη Σύνοδο του Μπρέτον Γουντς. 00:12:43.890 --> 00:12:46.024 Το πρόβλημα είναι ότι τότε 00:12:46.024 --> 00:12:48.681 δεν είχαν την τεχνολογία για να την εφαρμόσουν. 00:12:48.681 --> 00:12:50.030 Τώρα την έχουμε, 00:12:50.030 --> 00:12:56.114 ιδιαίτερα στο πλαίσιο μιας επανενωμένης πολιτικοοικονομικής σφαίρας. NOTE Paragraph 00:12:56.854 --> 00:12:59.067 Ο κόσμος που σας περιγράφω, 00:12:59.067 --> 00:13:01.463 είναι ταυτόχρονα φιλελεύθερος, 00:13:01.463 --> 00:13:06.047 υπό την έννοια ότι δίνει προτεραιότητα στη δύναμη του ατόμου, 00:13:06.047 --> 00:13:07.567 μαρξιστικός, 00:13:07.567 --> 00:13:10.391 δεδομένου ότι θα έχει κλείσει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας 00:13:10.391 --> 00:13:13.047 τoν διαχωρισμό του κεφαλαίου από το εργατικό δυναμικό, 00:13:13.047 --> 00:13:14.830 και κεϋνσιανός, 00:13:14.830 --> 00:13:17.445 παγκοσμίως κεϋνσιανός. 00:13:18.411 --> 00:13:20.001 Όμως πάνω απ' όλα, 00:13:20.001 --> 00:13:23.372 θα είναι ένας κόσμος στον οποίο όλοι θα μπορούμε να φανταστούμε 00:13:23.372 --> 00:13:25.304 την αυθεντική δημοκρατία. NOTE Paragraph 00:13:26.014 --> 00:13:28.501 Θα ξημερώσει ένας τέτοιος κόσμος 00:13:28.501 --> 00:13:32.539 ή θα βυθιστούμε σε μια δυστοπία όπως αυτή του Μάτριξ; 00:13:33.162 --> 00:13:35.564 Η απάντηση βρίσκεται στην πολιτική επιλογή 00:13:35.564 --> 00:13:37.745 που θα κάνουμε συλλογικά. 00:13:37.745 --> 00:13:39.729 Είναι δική μας η επιλογή, 00:13:39.729 --> 00:13:42.161 και καλύτερα να την κάνουμε δημοκρατικά. NOTE Paragraph 00:13:42.161 --> 00:13:43.711 Σας ευχαριστώ. NOTE Paragraph 00:13:43.711 --> 00:13:47.266 (Χειροκρότημα) NOTE Paragraph 00:13:49.039 --> 00:13:50.985 Μπρούνο Τζιουσάνι: Γιάνη, 00:13:51.875 --> 00:13:56.313 στο βιογραφικό σου περιέγραψες τον εαυτό σου ως φιλελεύθερο μαρξιστή. 00:13:58.739 --> 00:14:01.489 Ποια σχέση έχει η μαρξιστική ανάλυση με το σήμερα; NOTE Paragraph 00:14:02.474 --> 00:14:05.121 Γιάνης Βαρουφάκης: Αν κάτι έχει σχέση με όσα μόλις είπα, 00:14:05.121 --> 00:14:06.414 τότε αυτό είναι ο Μαρξ, 00:14:06.414 --> 00:14:10.132 επειδή ο στόχος της επανένωσης της πολιτικής με την οικονομία 00:14:10.132 --> 00:14:13.087 είναι πως αν δεν το κάνουμε αυτό, οι τεχνολογικές καινοτομίες 00:14:13.087 --> 00:14:16.529 θα δημιουργήσουν μια τεράστια πτώση της συνολικής ζήτησης. 00:14:16.529 --> 00:14:20.200 Αυτό που ο Λάρι Σάμερς αναφέρει ως μόνιμη στασιμότητα, 00:14:20.879 --> 00:14:23.755 όπου η κρίση που μεταναστεύει από το ένα μέρος του κόσμου, 00:14:23.755 --> 00:14:25.340 όπως γίνεται τώρα, 00:14:25.340 --> 00:14:27.977 θα αποσταθεροποιήσει όχι μόνο τις δημοκρατίες μας, 00:14:27.977 --> 00:14:29.878 αλλά ακόμα και τον αναπτυσσόμενο κόσμο 00:14:29.878 --> 00:14:32.828 που δεν ενθουσιάζεται ιδιαίτερα με τη φιλελεύθερη δημοκρατία. 00:14:32.828 --> 00:14:36.336 Οπότε αν αυτή η ανάλυση είναι σωστή, τότε ο Μαρξ είναι απολύτως σχετικός. 00:14:36.336 --> 00:14:39.800 Αλλά το ίδιο και ο Χάγιεκ, και γι' αυτό είμαι φιλελεύθερος μαρξιστής, 00:14:39.800 --> 00:14:43.529 και το ίδιο και ο Κέινς, και γι' αυτό είμαι εντελώς μπερδεμένος. NOTE Paragraph 00:14:43.529 --> 00:14:44.621 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:14:44.621 --> 00:14:47.363 ΜΤ: Πράγματι. Και πιθανώς τώρα να είμαστε κι εμείς. NOTE Paragraph 00:14:47.363 --> 00:14:48.684 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:14:48.684 --> 00:14:49.984 (Χειροκρότημα) NOTE Paragraph 00:14:49.984 --> 00:14:52.098 ΓΒ: Αν δεν μπερδεύεσαι, δεν σκέφτεσαι. NOTE Paragraph 00:14:52.098 --> 00:14:55.171 ΜΤ: Ακούγεται σαν κάτι που θα έλεγε ένας Έλληνας φιλόσοφος. NOTE Paragraph 00:14:55.171 --> 00:14:57.181 ΓΒ: Για την ακρίβεια, το είπε ο Αϊνστάιν. NOTE Paragraph 00:14:57.181 --> 00:15:00.056 ΜΤ: Στην ομιλία σου αναφέρθηκες στη Σιγκαπούρη και την Κίνα, 00:15:00.056 --> 00:15:02.642 και χτες το βράδυ, στο δείπνο των ομιλητών, 00:15:02.642 --> 00:15:06.684 έξεφρασες μια πολύ έντονη άποψη για το πώς βλέπει η Δύση την Κίνα. 00:15:06.684 --> 00:15:08.920 Θα ήθελες να το μοιραστείς αυτό; NOTE Paragraph 00:15:08.920 --> 00:15:12.034 ΓΒ: Υπάρχει μεγάλη υποκρισία. 00:15:12.034 --> 00:15:15.543 Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες μας έχουμε κάτι που μοιάζει με δημοκρατία. 00:15:15.543 --> 00:15:17.925 Επειδή, όπως είπα και στην ομιλία μου, 00:15:17.925 --> 00:15:20.551 έχουμε περιορίσει τη δημοκρατία στην πολιτική σφαίρα, 00:15:20.551 --> 00:15:23.731 και έχουμε αφήσει τη σφαίρα όπου γίνεται όλη η δράση, 00:15:23.731 --> 00:15:25.326 την οικονομική σφαίρα, 00:15:25.326 --> 00:15:27.611 να είναι μια ζώνη χωρίς δημοκρατία. NOTE Paragraph 00:15:27.611 --> 00:15:28.838 Με μια έννοια, 00:15:28.838 --> 00:15:32.053 αν μου επιτρέπεται να γίνω προκλητικός, 00:15:32.053 --> 00:15:36.368 η σημερινή Κίνα μοιάζει περισσότερο με τη Βρετανία του 19ου αιώνα. 00:15:36.368 --> 00:15:37.980 Θυμηθείτε ότι έχουμε την τάση 00:15:37.980 --> 00:15:40.458 να συνδέουμε τον φιλελευθερισμό με τη δημοκρατία. 00:15:40.458 --> 00:15:41.793 Αυτό ιστορικά είναι λάθος. 00:15:41.793 --> 00:15:44.405 Οι φιλελεύθεροι είναι σαν τον Τζον Στιούαρτ Μιλ, 00:15:44.405 --> 00:15:48.825 ο οποίος ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός για τη δημοκρατική διαδικασία. 00:15:48.825 --> 00:15:52.274 Οπότε, αυτό που βλέπετε τώρα στην Κίνα 00:15:52.274 --> 00:15:55.763 είναι μια παρόμοια διαδικασία με αυτή της Βρετανίας 00:15:55.763 --> 00:15:58.014 κατά τη βιομηχανική επανάσταση, 00:15:58.014 --> 00:16:00.798 ειδικά στη μετάβαση από την πρώτη στη δεύτερη. 00:16:00.798 --> 00:16:03.338 Και να επιπλήττουμε την Κίνα, 00:16:03.338 --> 00:16:06.908 επειδή κάνει αυτό που έκανε η Δύση τον 19ο αιώνα, 00:16:06.908 --> 00:16:08.933 είναι τουλάχιστον υποκριτικό. NOTE Paragraph 00:16:09.463 --> 00:16:12.784 ΜΤ: Είμαι σίγουρος ότι πολλοί εδώ αναρωτιούνται για τις εμπειρίες σου 00:16:12.784 --> 00:16:15.745 ως Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, νωρίτερα φέτος. NOTE Paragraph 00:16:15.745 --> 00:16:16.968 ΓΒ: Το περίμενα αυτό. NOTE Paragraph 00:16:16.968 --> 00:16:18.043 ΜΤ: Ναι. NOTE Paragraph 00:16:18.043 --> 00:16:19.160 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:16:19.160 --> 00:16:22.641 ΜΤ: Έξι μήνες μετά, πώς βλέπεις το πρώτο μισό της χρονιάς; NOTE Paragraph 00:16:23.577 --> 00:16:26.741 ΓΒ: Ως εξαιρετικά ενδιαφέρον, από προσωπική άποψη, 00:16:26.741 --> 00:16:28.569 και εξαιρετικά απογοητευτικό, 00:16:28.569 --> 00:16:31.788 επειδή είχαμε μια ευκαιρία να επανεκκινήσουμε την Ευρωζώνη. 00:16:31.788 --> 00:16:33.999 Όχι μόνο την Ελλάδα, την Ευρωζώνη. 00:16:33.999 --> 00:16:36.752 Να απομακρυνθούμε από τον εφησυχασμό 00:16:36.752 --> 00:16:40.059 και τη διαρκή άρνηση πως υπήρχε και υπάρχει 00:16:40.059 --> 00:16:44.056 ένα τεράστιο σχεδιαστικό λάθος που διαπερνά την Ευρωζώνη 00:16:44.056 --> 00:16:48.287 και απειλεί ολόκληρη τη διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 00:16:48.287 --> 00:16:51.720 Είχαμε μια ευκαιρία, με βάση το ελληνικό πρόγραμμα- 00:16:51.720 --> 00:16:54.870 το οποίο παρεμπιπτόντως, ήταν το πρώτο πρόγραμμα 00:16:54.870 --> 00:16:57.613 στο οποίο εκδηλώθηκε αυτή η άρνηση- 00:16:57.613 --> 00:16:59.319 να το κάνουμε σωστά. 00:16:59.319 --> 00:17:01.980 Και δυστυχώς, οι δυνάμεις στην Ευρωζώνη, 00:17:01.980 --> 00:17:03.606 στο Γιούρογκρουπ, 00:17:03.606 --> 00:17:06.245 επέλεξαν να παραμείνουν στην άρνηση. 00:17:06.245 --> 00:17:07.731 Όμως ξέρετε τι γίνεται; 00:17:07.731 --> 00:17:10.077 Αυτή είναι η εμπειρία μας από τη Σοβιετική Ένωση. 00:17:10.077 --> 00:17:13.143 Όταν προσπαθείς να κρατήσεις ζωντανό ένα οικονομικό σύστημα 00:17:13.143 --> 00:17:16.374 το οποίο σχεδιαστικά δεν μπορεί να επιβιώσει, 00:17:16.374 --> 00:17:19.309 μέσω της πολιτικής βούλησης και μέσω της απολυταρχίας, 00:17:19.309 --> 00:17:21.595 μπορεί να κατορθώσεις να το παρατείνεις, 00:17:21.595 --> 00:17:23.147 αλλά όταν θα γίνει η αλλαγή, 00:17:23.147 --> 00:17:25.272 θα γίνει απότομα και καταστροφικά. NOTE Paragraph 00:17:25.272 --> 00:17:27.137 ΜΤ: Τι είδους αλλαγή προβλέπεις; NOTE Paragraph 00:17:27.137 --> 00:17:28.711 ΓΒ: Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, 00:17:28.711 --> 00:17:31.256 πως αν δεν αλλάξουμε τον σχεδιασμό της Ευρωζώνης, 00:17:31.256 --> 00:17:33.047 η Ευρωζώνη δεν έχει μέλλον. NOTE Paragraph 00:17:33.047 --> 00:17:35.769 ΜΓ: Έκανες λάθη ως Υπουργός Οικονομικών; NOTE Paragraph 00:17:35.769 --> 00:17:37.071 ΓΒ: Καθημερινά. NOTE Paragraph 00:17:37.071 --> 00:17:38.425 ΜΤ: Για παράδειγμα; NOTE Paragraph 00:17:38.425 --> 00:17:40.503 ΓΒ: Όποιος κοιτάξει πίσω -- NOTE Paragraph 00:17:40.503 --> 00:17:43.083 (Χειροκρότημα) NOTE Paragraph 00:17:44.627 --> 00:17:45.968 ΓΒ: Σοβαρά τώρα. 00:17:45.968 --> 00:17:49.422 Αν υπάρξει κάποιος υπουργός οικονομικών ή οποιοσδήποτε άλλος υπουργός, 00:17:49.422 --> 00:17:51.637 που θα σας πει μετά από έξι μήνες σε μια θέση, 00:17:51.637 --> 00:17:55.050 ειδικά σε μια τόσο έντονη κατάσταση, ότι δεν έχει κάνει λάθη, 00:17:55.050 --> 00:17:57.363 τότε ο άνθρωπος αυτός είναι επικίνδυνος. 00:17:57.363 --> 00:17:58.663 Φυσικά και έχω κάνει λάθη. 00:17:58.663 --> 00:18:01.876 Το μεγαλύτερο απ' όλα ήταν που υπέγραψα την αίτηση 00:18:01.876 --> 00:18:04.477 για την επιμήκυνση της συμφωνίας δανεισμού 00:18:04.477 --> 00:18:06.569 στα τέλη του Φεβρουαρίου. 00:18:06.569 --> 00:18:08.725 Φανταζόμουν πως από την πλευρά των δανειστών 00:18:08.725 --> 00:18:11.272 υπήρχε πραγματικό ενδιαφέρον να βρεθεί κοινό έδαφος. 00:18:11.272 --> 00:18:12.502 Και δεν υπήρχε. 00:18:12.502 --> 00:18:14.999 Τους ενδιέφερε απλά να διαλύσουν την κυβέρνησή μας, 00:18:14.999 --> 00:18:19.308 μόνο και μόνο επειδή δεν ήθελαν να αντιμετωπίσουν τα σχεδιαστικά λάθη 00:18:19.308 --> 00:18:21.637 που υπάρχουν στην Ευρωζώνη 00:18:21.637 --> 00:18:24.467 και επειδή δεν ήθελαν να παραδεχτούν πως επί πέντε χρόνια 00:18:24.467 --> 00:18:26.947 εφάρμοζαν ένα καταστροφικό πρόγραμμα στην Ελλάδα. 00:18:26.947 --> 00:18:30.077 Χάσαμε το ένα τρίτο του Α.Ε.Π. 00:18:30.077 --> 00:18:32.414 Αυτό είναι χειρότερο και από τη Μεγάλη Ύφεση. 00:18:32.414 --> 00:18:36.320 Και κανείς από την τρόικα των δανειστών που επέβαλαν αυτή την πολιτική, 00:18:36.320 --> 00:18:39.687 δεν έχει παραδεχτεί ότι αυτό ήταν ένα κολοσσιαίο σφάλμα. NOTE Paragraph 00:18:39.687 --> 00:18:42.972 ΜΤ: Πέρα απ' όλα αυτά, και πέρα από την ένταση της συζήτησης, 00:18:42.972 --> 00:18:45.605 φαίνεται πως παραμένεις υπέρ της Ευρώπης. NOTE Paragraph 00:18:45.605 --> 00:18:46.584 ΓΒ: Απολύτως. 00:18:46.584 --> 00:18:50.725 Κοίτα, η κριτική που κάνω στην Ευρωπαική Ένωση και στην Ευρωζώνη, 00:18:50.725 --> 00:18:55.209 προέρχεται από έναν άνθρωπο που ζει και αναπνέει για την Ευρώπη. 00:18:55.829 --> 00:18:59.446 Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι δεν θα επιβιώσει η Ευρωζώνη. 00:18:59.446 --> 00:19:01.210 Κι αν δεν επιβιώσει, 00:19:01.210 --> 00:19:03.699 οι φυγόκεντρες δυνάμεις που θα ελευθερωθούν, 00:19:03.699 --> 00:19:07.620 θα είναι δαιμονικές και θα καταστρέψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. 00:19:07.620 --> 00:19:10.376 Και αυτό δεν θα είναι καταστροφικό μόνο για την Ευρώπη, 00:19:10.376 --> 00:19:12.772 αλλά και για την παγκόσμια οικονομία. NOTE Paragraph 00:19:12.772 --> 00:19:15.412 Είμαστε, μάλλον, η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, 00:19:15.412 --> 00:19:20.097 κι αν επιτρέψουμε να πάμε σε μια μεταμοντέρνα δεκαετία του 1930, 00:19:20.097 --> 00:19:22.450 που αυτό μου φαίνεται πως κάνουμε, 00:19:22.450 --> 00:19:26.415 τότε αυτό θα είναι καταστροφικό για το μέλλον των Ευρωπαίων, 00:19:26.415 --> 00:19:28.429 αλλά και των μη Ευρωπαίων. NOTE Paragraph 00:19:28.429 --> 00:19:30.476 ΜΤ: Ελπίζουμε πως κάνεις λάθος σ' αυτό. 00:19:30.476 --> 00:19:32.400 Γιάνη, σ' ευχαριστώ που ήρθες στο TED. NOTE Paragraph 00:19:32.400 --> 00:19:33.449 ΓΒ: Σας ευχαριστώ. NOTE Paragraph 00:19:33.449 --> 00:19:36.539 (Χειροκρότημα)