Jak działa kofeina? - Hanan Qasim
-
0:07 - 0:11Na całym świecie spożywa się
-
0:11 - 0:14ponad sto tysięcy ton kofeiny rocznie.
-
0:14 - 0:18To tyle, co czternaście wież Eiffla.
-
0:18 - 0:21Większość spożywanej kofeiny
jest w kawie i herbacie, -
0:21 - 0:24ale też w napojach gazowanych,
-
0:24 - 0:25czekoladzie,
-
0:25 - 0:26pastylkach z kofeiną,
-
0:26 - 0:29a nawet w napojach bezkofeinowych.
-
0:29 - 0:34Po spożyciu kofeiny jesteśmy pobudzeni,
skupieni, radośni i energiczni, -
0:34 - 0:36nawet jeśli się nie wyspaliśmy.
-
0:36 - 0:40Ale kofeina może też podnieść
ciśnienie i spowodować rozdrażnienie. -
0:40 - 0:43To najpopularniejsza używka na świecie.
-
0:43 - 0:46Jak nas pobudza?
-
0:46 - 0:51Kofeina rozwinęła się w roślinach,
gdzie pełni określone funkcje. -
0:51 - 0:55W wysokich dawkach, obecnych
w niektórych liściach i nasionach, -
0:55 - 0:58jest toksyczna dla owadów.
-
0:58 - 1:02Ale jeśli występuje
w małych ilościach, jak w nektarze, -
1:02 - 1:05pomaga owadom zapamiętać
kwiaty i do nich wrócić. -
1:07 - 1:11W ludzkim ciele kofeina stymuluje
centralny układ nerwowy. -
1:11 - 1:16Pobudza nas, blokując
cząsteczki wywołujące senność, -
1:16 - 1:19czyli substancję zwaną adenozyną.
-
1:19 - 1:22Organizm potrzebuje
ciągłej dostawy energii, -
1:22 - 1:27którą otrzymuje, rozkładając
wysokoenergetyczne cząsteczki ATP. -
1:27 - 1:28W trakcie procesu
-
1:28 - 1:33uwalniana jest adenozyna,
chemiczny trzon ATP. -
1:33 - 1:37Neurony obecne w mózgu mają receptory
idealnie dopasowane do tej cząsteczki. -
1:37 - 1:40Kiedy adenozyna
łączy się z tymi receptorami, -
1:40 - 1:43aktywuje kaskadę reakcji biochemicznych,
-
1:43 - 1:46przez które neurony
są łagodniej pobudzane, -
1:46 - 1:50a cząsteczki przenoszące informacje
do mózgu są wolniej uwalniane, -
1:50 - 1:52powodując senność.
-
1:53 - 1:58Kofeina jest antagonistą
receptorów adenozynowych. -
1:58 - 2:02Zakłóca proces spowalniania neuronów,
-
2:02 - 2:04blokując receptory adenozyny.
-
2:05 - 2:09Struktura molekularna kofeiny
i adenozyny jest tak podobna, -
2:09 - 2:12że kofeina może wcisnąć się
w receptory adenozyny, -
2:12 - 2:16jednak nie może ich aktywować.
-
2:16 - 2:19Tak jak adenozyna spowalnia neurony,
-
2:19 - 2:24kofeina nas pobudza, blokując inhibitor.
-
2:25 - 2:27Kofeina może też poprawić samopoczucie.
-
2:27 - 2:30W niektórych neuronach receptory adenozyny
-
2:30 - 2:34są połączone z receptorami
innej cząsteczki, zwanej dopaminą. -
2:34 - 2:39Dopamina odpowiada za dobre samopoczucie.
-
2:39 - 2:42Kiedy adenozyna dochodzi
do tak połączonych receptorów, -
2:42 - 2:46utrudnia dopaminie dotarcie na miejsce,
-
2:46 - 2:49przeszkadzając w jej pracy
nad poprawą nastroju. -
2:49 - 2:53Ale działanie kofeiny
pełniącej funkcję adenozyny jest inne -
2:53 - 2:56i dopamina może się wślizgnąć.
-
2:56 - 3:01Dowiedziono, że działanie kofeiny
na receptory adenozyny i dopaminy -
3:01 - 3:05może przynieść długofalowe korzyści,
zmniejszając ryzyko zachorowań -
3:05 - 3:09na chorobę Parkinsona, Alzheimera
czy niektóre rodzaje raka. -
3:10 - 3:15Kofeina może też
przyspieszyć spalanie tłuszczu. -
3:15 - 3:17Niektóre organizacje sportowe uznają,
-
3:17 - 3:21że kofeina działa na sportowców jak doping
-
3:21 - 3:24i dlatego wprowadziły
ograniczenia jej konsumpcji. -
3:24 - 3:27W latach 1972-2004
-
3:27 - 3:32olimpijczycy nie mogli przekroczyć
określonego poziomu kofeiny we krwi, -
3:32 - 3:33żeby brać udział w zawodach.
-
3:34 - 3:38Kofeina może też działać
negatywnie na organizm. -
3:38 - 3:40Pobudza i poprawia samopoczucie,
-
3:40 - 3:43ale może podwyższyć
tętno i ciśnienie krwi, -
3:43 - 3:46wywołać biegunkę,
częstsze oddawanie moczu, -
3:46 - 3:49bezsenność i rozdrażnienie.
-
3:50 - 3:53Jedzenie i napoje z kofeiną
-
3:53 - 3:57również mają wpływ na nasz organizm.
-
3:58 - 4:02Mózg przystosowuje się
do ciągłego dostarczania kofeiny. -
4:02 - 4:05Jeśli receptory adenozyny
są stale zatykane, -
4:05 - 4:07organizm produkuje dodatkowe.
-
4:08 - 4:10Nawet przy obecności kofeiny
-
4:10 - 4:15adenozyna wciąż sygnalizuje
mózgowi, żeby zwolnił. -
4:15 - 4:19Może pojawiać się potrzeba
spożywania coraz większej ilości kofeiny, -
4:19 - 4:21żeby czuć pobudzenie.
-
4:21 - 4:24Powstaje coraz więcej receptorów,
które należy blokować. -
4:24 - 4:27Dlatego, kiedy nagle
zabraknie w organizmie kofeiny, -
4:27 - 4:30może pojawić się
nieprzyjemny głód kofeinowy. -
4:30 - 4:33Mając wiele receptorów
i żadnej konkurencji, -
4:33 - 4:35adenozyna może nieustannie pracować,
-
4:35 - 4:37powodując bóle głowy,
-
4:37 - 4:37zmęczenie
-
4:38 - 4:39i przygnębienie.
-
4:41 - 4:45Ale w ciągu kilku dni
te dodatkowe receptory znikną, -
4:45 - 4:47działanie organizmu się ureguluje,
-
4:47 - 4:49dając znowu uczucie pobudzenia,
-
4:49 - 4:53nawet bez spożycia najpopularniejszego
środka pobudzającego na świecie.
- Title:
- Jak działa kofeina? - Hanan Qasim
- Description:
-
Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/how-does-caffeine-keep-us-awake-hanan-qasim
Na całym świecie spożywa się ponad sto tysięcy ton kofeiny rocznie. To tyle,
co czternaście wież Eiffla. Po spożyciu kofeiny jesteśmy pobudzeni, skupieni, radośni i energiczni, nawet jeśli się nie wyspaliśmy. Ale kofeina może też podnieść ciśnienie krwi i spowodować rozdrażnienie. Więc jak działa? Hanan Qasim dzieli się wiedzą o najpopularniejszej używce na świecie.Lekcja: Hanan Qasim, animacja: Adriatic Animation.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:15
Marta Konieczna approved Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | ||
Marta Konieczna edited Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | ||
Ola Królikowska accepted Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for How does caffeine keep us awake? - Hanan Qasim |