Ocalmy ostatni nieskażony kontynent
-
0:01 - 0:04Chodźmy na południe.
-
0:05 - 0:11Wszyscy tam właściwie idziecie.
-
0:11 - 0:15To ten kierunek, w tę stronę.
-
0:16 - 0:228 tysięcy kilometrów na południe stąd
-
0:22 - 0:27osiągniemy kres południa Ziemi,
-
0:27 - 0:29sam biegun południowy.
-
0:29 - 0:33Nie jestem odkrywcą
-
0:33 - 0:36ani ekologiem.
-
0:37 - 0:39Jestem właściwie ocaleńcem.
-
0:40 - 0:46Te fotografie pokazują zagrożenie.
-
0:46 - 0:52To topniejące lodowce z obu biegunów.
-
0:52 - 0:54Panie i panowie,
-
0:54 - 1:00wsłuchajmy się w to,
co te miejsca chcą nam powiedzieć, -
1:00 - 1:06albo staniemy w obliczu zagłady,
-
1:06 - 1:09tu, na Ziemi.
-
1:10 - 1:16Zmierzyłem się z tymi miejscami.
-
1:16 - 1:20Pokonywanie oceanu topniejącego lodu,
-
1:20 - 1:23było najbardziej
przerażającym doświadczeniem -
1:23 - 1:26w moim życiu.
-
1:27 - 1:33Antarktyda napawa nadzieją.
-
1:33 - 1:40Chroni ją Traktat Antarktyczny
z 1959 roku. -
1:41 - 1:47W 1991 roku zawarto 50-letnią umowę
-
1:47 - 1:53wstrzymującą eksploatację Antarktydy.
-
1:53 - 1:58Umowa ta może zostać zmieniona,
-
1:58 - 2:03a nawet unieważniona,
-
2:03 - 2:08już w roku 2041.
-
2:10 - 2:12Panie i panowie,
-
2:12 - 2:18ludzie daleko na północy, w Arktyce,
-
2:18 - 2:24już wykorzystują topnienie lodu.
-
2:25 - 2:32Wydobywają zasoby z obszarów
dawniej pokrytych lodem, -
2:32 - 2:3510, 20, 30,
-
2:35 - 2:38czy nawet 100 tysięcy lat temu.
-
2:38 - 2:42Czy tak trudno się zorientować
-
2:42 - 2:46dlaczego lód topnieje?
-
2:48 - 2:52Antarktyka to niesamowite miejsce.
-
2:52 - 2:58Ostatnie 23 lata poświęciłem misji
-
2:58 - 3:02mającej zapewnić,
-
3:02 - 3:04że to, co dzieje się na północy,
-
3:04 - 3:10nigdy nie wydarzy się na południu.
-
3:10 - 3:12Kiedy to wszystko się zaczęło?
-
3:12 - 3:14Kiedy miałem 11 lat.
-
3:14 - 3:16Zobaczcie tę dziwną fryzurę.
-
3:16 - 3:17(Śmiech)
-
3:17 - 3:23Zainspirowali mnie prawdziwi odkrywcy,
-
3:23 - 3:27chciałem jako pierwszy zdobyć oba bieguny.
-
3:27 - 3:35Ponad to pomysł zostania polarnikiem
-
3:35 - 3:40podobał się dziewczynom
na imprezach czasów studenckich. -
3:40 - 3:42To dodatkowo mnie zachęcało.
-
3:42 - 3:45Po siedmiu latach zbierania pieniędzy
-
3:46 - 3:48i siedmiu latach odmów,
-
3:48 - 3:53sugestii rodziny,
-
3:53 - 3:57by szukać pomocy psychiatrycznej,
-
3:57 - 3:58(Śmiech)
-
3:58 - 4:04pomaszerowałem z dwiema osobami
na biegun południowy. -
4:04 - 4:10Najdłuższy jak dotąd marsz bez asysty.
-
4:10 - 4:14Na tym zdjęciu jesteśmy na obszarze
-
4:14 - 4:17wielkości Stanów Zjednoczonych,
-
4:17 - 4:19zdani tylko na siebie.
-
4:19 - 4:22Nie mamy radia, żadnego wsparcia.
-
4:22 - 4:29Stoimy na 90% lodu całego świata,
-
4:30 - 4:3470% wody pitnej świata,
-
4:34 - 4:36Stoimy na tym.
-
4:36 - 4:41Oto moc Antarktydy.
-
4:41 - 4:44Podczas marszu trafialiśmy
na niebezpieczne szczeliny -
4:44 - 4:47i dotkliwy chłód,
-
4:47 - 4:52który mrozi pot pod ubraniem,
-
4:52 - 4:54potrafi kruszyć zęby
-
4:54 - 4:56i zmrozić wilgoć w oczach.
-
4:56 - 4:59Troszkę tam chłodno.
(Śmiech) -
4:59 - 5:03Po 70 trudnych dniach
dotarliśmy do bieguna południowego. -
5:03 - 5:05Udało się.
-
5:05 - 5:11Ale podczas 70-dniowego marszu
w 1986 roku coś mi się przytrafiło, -
5:11 - 5:13przez to jestem tutaj.
-
5:14 - 5:19Przez te 70 dni uszkodzenia
zmieniły mi kolor oczu. -
5:19 - 5:21Twarze pokryły się nam pęcherzami,
-
5:21 - 5:26skóra schodziła płatami
i nie wiedzieliśmy dlaczego. -
5:26 - 5:29Po powrocie do domu usłyszeliśmy od NASA,
-
5:29 - 5:32że nad biegunem południowym
-
5:32 - 5:34odkryto dziurę ozonową.
-
5:34 - 5:38A my chodziliśmy pod nią.
-
5:39 - 5:44Promienie UV odbijały się
od lodu i wypalały nam oczy, -
5:44 - 5:46twarze.
-
5:48 - 5:51To był niezły szok.
(Śmiech) -
5:51 - 5:54Dało mi to do myślenia.
-
5:55 - 5:58W 1989 roku ruszyliśmy na północ.
-
5:58 - 6:0160 dni, każdy krok przez zamarznięty ocean
-
6:01 - 6:04oddalał nas od bezpiecznego lądu.
-
6:04 - 6:07Znów było rozpaczliwie zimno.
-
6:07 - 6:13Tu ja po kąpieli nago
przy -60 stopniach Celsjusza. -
6:13 - 6:18Jeśli ktoś kiedyś mi powie: "Zimno mi"...
-
6:18 - 6:19(Śmiech)
-
6:19 - 6:23...i będzie tak wyglądać,
to faktycznie mu uwierzę. -
6:23 - 6:26(Brawa)
-
6:27 - 6:33Tysiąc kilometrów od bezpiecznego lądu,
-
6:33 - 6:36spotyka nas katastrofa.
-
6:36 - 6:43Ocean Arktyczny topnieje nam pod nogami
o cztery miesiące za wcześnie, -
6:43 - 6:47a nam brakuje 1000 kilometrów
do bezpiecznej przystani. -
6:47 - 6:52Lód wokół nas pęka, kruszy się.
Boję się, że zginiemy. -
6:54 - 6:58Coś tego dnia zrozumiałem.
-
6:58 - 6:59Zdałem sobie sprawę,
-
6:59 - 7:05że świat stoi na krawędzi zagłady.
-
7:05 - 7:09To uczucie nie opuszcza mnie
od 25 długich lat. -
7:09 - 7:14Wtedy mieliśmy do wyboru
maszerować albo umrzeć. -
7:14 - 7:17To nie był jakiś
reality show o rozbitkach. -
7:17 - 7:20Gdyby coś poszło nie tak, śmierć.
-
7:20 - 7:24Nasz dzielny Afroamerykanin Daryl,
-
7:24 - 7:27pierwszy Amerykanin,
który zdobył biegun północny, -
7:27 - 7:32po 200 kilometrach odmroził sobie piętę.
-
7:32 - 7:34Musiał iść dalej, i poszedł,
-
7:34 - 7:39a po 60 dniach na lodzie,
staliśmy na biegunie. -
7:39 - 7:41Udało się.
-
7:41 - 7:46Jestem pierwszą osobą w historii
na tyle głupią, by zdobyć oba bieguny. -
7:46 - 7:48To był nasz sukces.
-
7:49 - 7:53Niestety, podczas powrotu do domu,
-
7:53 - 7:56nie było już tak zabawnie.
-
7:56 - 7:58Byłem bardzo zdołowany.
-
7:58 - 8:04Czasem ciężej znieść sukces
niż dążenie do niego. -
8:04 - 8:09Czułem pustkę, byłem samotny,
spłukany finansowo. -
8:09 - 8:11Straciłem nadzieję.
-
8:11 - 8:15Wróciła w postaci
wielkiego Jacques'a Cousteau. -
8:15 - 8:20Zainspirował mnie do podjęcia misji 2041.
-
8:20 - 8:23Jacques dał mi jasne instrukcje:
-
8:23 - 8:28wciągnąć światowych liderów,
przemysłowców i biznesmenów, -
8:28 - 8:31a przede wszystkim młodych ludzi,
-
8:31 - 8:36bo to oni wybiorą
przyszłość ochrony Antarktydy. -
8:36 - 8:41Co do wspomnianych liderów,
byłem na wszystkich Szczytach Ziemi. -
8:41 - 8:45Na wszystkie trzy
dotarliśmy jachtem "2041", -
8:45 - 8:50dwa razy w Rio, w 1992 i 2012 roku,
-
8:50 - 8:54oraz w Johannesburgu.
-
8:54 - 9:01Pokonaliśmy najdłuższą na świecie
trasę naziemną jachtem, -
9:01 - 9:0513 tysięcy kilometrów
dookoła Afryki Południowej, -
9:05 - 9:12by zainspirować
ponad milion młodych ludzi -
9:12 - 9:17tematyką roku 2041
i środowiska naturalnego. -
9:17 - 9:23Przez ostatnie 11 lat zabraliśmy
na Antarktydę ponad tysiąc osób, -
9:23 - 9:27przemysłowców, biznesmenów,
kobiety i mężczyzn, -
9:27 - 9:31studentów z całego świata.
-
9:31 - 9:34W trakcie tych misji udało nam się zebrać
-
9:34 - 9:40ponad 1500 ton złomu
pozostawionego na Antarktydzie. -
9:40 - 9:41Zajęło nam to osiem lat.
-
9:41 - 9:43Jestem ogromnie dumny,
-
9:43 - 9:50bo wszystko, co zebraliśmy,
udało się przetworzyć. -
9:50 - 9:57Od małego mama
wpajała mi zasady recyklingu. -
9:57 - 9:59Oto ona.
-
9:59 - 10:01(Brawa)
-
10:03 - 10:09Robi to do dziś, a ma 100 lat.
-
10:09 - 10:11Czy to nie wspaniałe.
-
10:11 - 10:13(Brawa)
-
10:14 - 10:16Kocham moją mamę.
-
10:16 - 10:18(Śmiech)
-
10:18 - 10:26Kiedy mama przyszła na świat
na świecie było 1,8 miliarda ludzi. -
10:27 - 10:29Mówiąc o miliardach,
-
10:29 - 10:33nadmienię, że w misjach
brali udział młodzi przedsiębiorcy -
10:33 - 10:35z Indii i Chin.
-
10:35 - 10:40To narody, które będą mieć ogromny wpływ
-
10:40 - 10:46na decyzje odnośnie ochrony Antarktydy.
-
10:46 - 10:52Udało nam się zaangażować i zainspirować
kobiety Bliskiego Wschodu, -
10:52 - 10:57często reprezentujące
swoje kraje na Antarktydzie -
10:57 - 10:59po raz pierwszy.
-
10:59 - 11:01Niesamowici ludzie, pełni inspiracji.
-
11:01 - 11:04Żeby chronić Antarktydę,
-
11:04 - 11:11trzeba zainteresować ludzi
tym niesamowitym miejscem, -
11:11 - 11:15zbudować związki, więzy,
-
11:15 - 11:18rozkochać ich.
-
11:18 - 11:21To ogromny zaszczyt
pojechać na Antarktydę. -
11:21 - 11:22To trudno opisać.
-
11:22 - 11:24Uważam się za szczęśliwca,
-
11:24 - 11:27byłem tam 35 razy.
-
11:27 - 11:32Ludzie, którzy z nami jeżdżą,
wracają do domu jako orędownicy -
11:32 - 11:34nie tylko Antarktydy,
-
11:34 - 11:38ale też lokalnych problemów
swoich krajów. -
11:38 - 11:44Wracając do tematu,
pokrywa lodowa biegunów topnieje. -
11:44 - 11:46To nie jest dobra wiadomość.
-
11:48 - 11:52NASA poinformowało 6 miesięcy temu,
-
11:52 - 11:57że rozpada się
Lodowiec Szelfowy Larsena. -
11:57 - 11:59To ogromne połacie lodu.
-
11:59 - 12:03Popatrzmy na rozmiary
w porównaniu z Ameryką Południową. -
12:03 - 12:10Urywają się części lodowca
wielkości małych państw -
12:11 - 12:15NASA oszacowało,
że średni poziom wód podniesie się, -
12:15 - 12:17bez wątpliwości,
-
12:17 - 12:21o 1 metr w przeciągu stulecia.
-
12:21 - 12:24To tyle, ile przeżyła moja mama.
-
12:24 - 12:26To się wydarzy.
-
12:26 - 12:30A ochrona Antarktydy
-
12:32 - 12:36i nasze przetrwanie na Ziemi
łączą się ze sobą. -
12:36 - 12:38Rozwiązanie jest proste.
-
12:38 - 12:44Jeśli będziemy używać odnawialnej energii,
-
12:44 - 12:49będziemy bardziej wydajni,
-
12:49 - 12:54będziemy wytwarzać energię zieloną,
-
12:54 - 12:59nie będzie się opłacała
eksploatacja Antarktydy. -
12:59 - 13:01Straci sens.
-
13:01 - 13:04Jeśli będziemy mądrze zarządzać energią,
-
13:05 - 13:08może uda nam się zwolnić,
-
13:08 - 13:11a nawet całkowicie zastopować,
-
13:11 - 13:14to groźne dla nas topnienie lodowców.
-
13:14 - 13:17To ogromne wyzwanie. Jak na nie odpowiemy?
-
13:17 - 13:20Pod koniec przyszłego roku
-
13:20 - 13:23wrócimy jeszcze raz
-
13:23 - 13:27na biegun południowy,
-
13:27 - 13:31tam, gdzie dotarliśmy pieszo 30 lat temu.
-
13:31 - 13:37Przejdziemy tą samą trasą 1600 kilometrów,
-
13:37 - 13:43tym razem używając do przeżycia
tylko energii odnawialnej. -
13:43 - 13:48Przejdziemy po pokrywach lodowych,
które pod spodem topnieją, -
13:48 - 13:53w nadziei, że zainspirujemy
jakieś rozwiązania. -
13:53 - 13:56To mój syn, Barney.
-
13:56 - 13:59Będzie maszerować ze mną,
-
13:59 - 14:03ramię w ramię z ojcem,
-
14:03 - 14:07aby później zaszczepić te idee
-
14:07 - 14:13w głowach przyszłych młodych liderów.
-
14:13 - 14:15Jestem z niego niezwykle dumny.
-
14:15 - 14:18Świetnie, Barney.
-
14:20 - 14:26Panie i panowie, ponieważ ocalałem,
-
14:26 - 14:35widzę problem i nie mogę
przejść obok niego obojętnie, -
14:35 - 14:41pozwalając, by urósł do rangi zagrożenia.
-
14:42 - 14:48Mamy 27 lat, by uratować Antarktydę.
-
14:48 - 14:50Należy do nas wszystkich.
-
14:51 - 14:53Wszyscy jesteśmy za to odpowiedzialni.
-
14:53 - 14:58Nikt nie ma jej na własność,
więc może się uda. -
14:58 - 15:03Antarktyda to moralny drogowskaz
wyryty w śniegu, -
15:03 - 15:06należy o to zawalczyć,
-
15:07 - 15:13Walczyć ostro o to ostatnie, piękne
i nieskażone miejsce Ziemi. -
15:13 - 15:14Wiem, że to możliwe.
-
15:14 - 15:16Zrobimy to.
-
15:16 - 15:20Zostawię was ze słowami Goethego.
-
15:20 - 15:23To moje życiowe motto.
-
15:24 - 15:31"Jeśli możesz działać
lub marzysz, że możesz, -
15:31 - 15:34zabierz się za to.
-
15:34 - 15:41Śmiałość ma w sobie geniusz, moc i magię.
-
15:41 - 15:43Powodzenia.
-
15:43 - 15:44Dziękuję bardzo.
-
15:44 - 15:48(Brawa)
- Title:
- Ocalmy ostatni nieskażony kontynent
- Speaker:
- Robert Swan
- Description:
-
2041 będzie kluczowym rokiem dla naszej planety. Wtedy dobiegnie końca umowa o 50-letnim wstrzymaniu eksploatacji Antarktydy, ostatniego dziewiczego kontynentu Ziemi. Robert Swan, pierwszy człowiek, który dotarł zarówno na południowy jak i północny biegun, zamierza dopilnować przedłużenia Traktatu Antarktycznego. Z pasją i energią prosi, abyśmy opowiedzieli się za ochroną Antarktyki dla naszego własnego przetrwania.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:02
Rysia Wand approved Polish subtitles for Let's save the last pristine continent | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Let's save the last pristine continent | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Let's save the last pristine continent | ||
Lena Capa edited Polish subtitles for Let's save the last pristine continent | ||
Lena Capa edited Polish subtitles for Let's save the last pristine continent | ||
Lena Capa edited Polish subtitles for Let's save the last pristine continent | ||
Lena Capa edited Polish subtitles for Let's save the last pristine continent | ||
Lena Capa edited Polish subtitles for Let's save the last pristine continent |