Return to Video

Ocalmy ostatni nieskażony kontynent

  • 0:01 - 0:04
    Chodźmy na południe.
  • 0:05 - 0:11
    Wszyscy tam właściwie idziecie.
  • 0:11 - 0:15
    To ten kierunek, w tę stronę.
  • 0:16 - 0:22
    8 tysięcy kilometrów na południe stąd
  • 0:22 - 0:27
    osiągniemy kres południa Ziemi,
  • 0:27 - 0:29
    sam biegun południowy.
  • 0:29 - 0:33
    Nie jestem odkrywcą
  • 0:33 - 0:36
    ani ekologiem.
  • 0:37 - 0:39
    Jestem właściwie ocaleńcem.
  • 0:40 - 0:46
    Te fotografie pokazują zagrożenie.
  • 0:46 - 0:52
    To topniejące lodowce z obu biegunów.
  • 0:52 - 0:54
    Panie i panowie,
  • 0:54 - 1:00
    wsłuchajmy się w to,
    co te miejsca chcą nam powiedzieć,
  • 1:00 - 1:06
    albo staniemy w obliczu zagłady,
  • 1:06 - 1:09
    tu, na Ziemi.
  • 1:10 - 1:16
    Zmierzyłem się z tymi miejscami.
  • 1:16 - 1:20
    Pokonywanie oceanu topniejącego lodu,
  • 1:20 - 1:23
    było najbardziej
    przerażającym doświadczeniem
  • 1:23 - 1:26
    w moim życiu.
  • 1:27 - 1:33
    Antarktyda napawa nadzieją.
  • 1:33 - 1:40
    Chroni ją Traktat Antarktyczny
    z 1959 roku.
  • 1:41 - 1:47
    W 1991 roku zawarto 50-letnią umowę
  • 1:47 - 1:53
    wstrzymującą eksploatację Antarktydy.
  • 1:53 - 1:58
    Umowa ta może zostać zmieniona,
  • 1:58 - 2:03
    a nawet unieważniona,
  • 2:03 - 2:08
    już w roku 2041.
  • 2:10 - 2:12
    Panie i panowie,
  • 2:12 - 2:18
    ludzie daleko na północy, w Arktyce,
  • 2:18 - 2:24
    już wykorzystują topnienie lodu.
  • 2:25 - 2:32
    Wydobywają zasoby z obszarów
    dawniej pokrytych lodem,
  • 2:32 - 2:35
    10, 20, 30,
  • 2:35 - 2:38
    czy nawet 100 tysięcy lat temu.
  • 2:38 - 2:42
    Czy tak trudno się zorientować
  • 2:42 - 2:46
    dlaczego lód topnieje?
  • 2:48 - 2:52
    Antarktyka to niesamowite miejsce.
  • 2:52 - 2:58
    Ostatnie 23 lata poświęciłem misji
  • 2:58 - 3:02
    mającej zapewnić,
  • 3:02 - 3:04
    że to, co dzieje się na północy,
  • 3:04 - 3:10
    nigdy nie wydarzy się na południu.
  • 3:10 - 3:12
    Kiedy to wszystko się zaczęło?
  • 3:12 - 3:14
    Kiedy miałem 11 lat.
  • 3:14 - 3:16
    Zobaczcie tę dziwną fryzurę.
  • 3:16 - 3:17
    (Śmiech)
  • 3:17 - 3:23
    Zainspirowali mnie prawdziwi odkrywcy,
  • 3:23 - 3:27
    chciałem jako pierwszy zdobyć oba bieguny.
  • 3:27 - 3:35
    Ponad to pomysł zostania polarnikiem
  • 3:35 - 3:40
    podobał się dziewczynom
    na imprezach czasów studenckich.
  • 3:40 - 3:42
    To dodatkowo mnie zachęcało.
  • 3:42 - 3:45
    Po siedmiu latach zbierania pieniędzy
  • 3:46 - 3:48
    i siedmiu latach odmów,
  • 3:48 - 3:53
    sugestii rodziny,
  • 3:53 - 3:57
    by szukać pomocy psychiatrycznej,
  • 3:57 - 3:58
    (Śmiech)
  • 3:58 - 4:04
    pomaszerowałem z dwiema osobami
    na biegun południowy.
  • 4:04 - 4:10
    Najdłuższy jak dotąd marsz bez asysty.
  • 4:10 - 4:14
    Na tym zdjęciu jesteśmy na obszarze
  • 4:14 - 4:17
    wielkości Stanów Zjednoczonych,
  • 4:17 - 4:19
    zdani tylko na siebie.
  • 4:19 - 4:22
    Nie mamy radia, żadnego wsparcia.
  • 4:22 - 4:29
    Stoimy na 90% lodu całego świata,
  • 4:30 - 4:34
    70% wody pitnej świata,
  • 4:34 - 4:36
    Stoimy na tym.
  • 4:36 - 4:41
    Oto moc Antarktydy.
  • 4:41 - 4:44
    Podczas marszu trafialiśmy
    na niebezpieczne szczeliny
  • 4:44 - 4:47
    i dotkliwy chłód,
  • 4:47 - 4:52
    który mrozi pot pod ubraniem,
  • 4:52 - 4:54
    potrafi kruszyć zęby
  • 4:54 - 4:56
    i zmrozić wilgoć w oczach.
  • 4:56 - 4:59
    Troszkę tam chłodno.
    (Śmiech)
  • 4:59 - 5:03
    Po 70 trudnych dniach
    dotarliśmy do bieguna południowego.
  • 5:03 - 5:05
    Udało się.
  • 5:05 - 5:11
    Ale podczas 70-dniowego marszu
    w 1986 roku coś mi się przytrafiło,
  • 5:11 - 5:13
    przez to jestem tutaj.
  • 5:14 - 5:19
    Przez te 70 dni uszkodzenia
    zmieniły mi kolor oczu.
  • 5:19 - 5:21
    Twarze pokryły się nam pęcherzami,
  • 5:21 - 5:26
    skóra schodziła płatami
    i nie wiedzieliśmy dlaczego.
  • 5:26 - 5:29
    Po powrocie do domu usłyszeliśmy od NASA,
  • 5:29 - 5:32
    że nad biegunem południowym
  • 5:32 - 5:34
    odkryto dziurę ozonową.
  • 5:34 - 5:38
    A my chodziliśmy pod nią.
  • 5:39 - 5:44
    Promienie UV odbijały się
    od lodu i wypalały nam oczy,
  • 5:44 - 5:46
    twarze.
  • 5:48 - 5:51
    To był niezły szok.
    (Śmiech)
  • 5:51 - 5:54
    Dało mi to do myślenia.
  • 5:55 - 5:58
    W 1989 roku ruszyliśmy na północ.
  • 5:58 - 6:01
    60 dni, każdy krok przez zamarznięty ocean
  • 6:01 - 6:04
    oddalał nas od bezpiecznego lądu.
  • 6:04 - 6:07
    Znów było rozpaczliwie zimno.
  • 6:07 - 6:13
    Tu ja po kąpieli nago
    przy -60 stopniach Celsjusza.
  • 6:13 - 6:18
    Jeśli ktoś kiedyś mi powie: "Zimno mi"...
  • 6:18 - 6:19
    (Śmiech)
  • 6:19 - 6:23
    ...i będzie tak wyglądać,
    to faktycznie mu uwierzę.
  • 6:23 - 6:26
    (Brawa)
  • 6:27 - 6:33
    Tysiąc kilometrów od bezpiecznego lądu,
  • 6:33 - 6:36
    spotyka nas katastrofa.
  • 6:36 - 6:43
    Ocean Arktyczny topnieje nam pod nogami
    o cztery miesiące za wcześnie,
  • 6:43 - 6:47
    a nam brakuje 1000 kilometrów
    do bezpiecznej przystani.
  • 6:47 - 6:52
    Lód wokół nas pęka, kruszy się.
    Boję się, że zginiemy.
  • 6:54 - 6:58
    Coś tego dnia zrozumiałem.
  • 6:58 - 6:59
    Zdałem sobie sprawę,
  • 6:59 - 7:05
    że świat stoi na krawędzi zagłady.
  • 7:05 - 7:09
    To uczucie nie opuszcza mnie
    od 25 długich lat.
  • 7:09 - 7:14
    Wtedy mieliśmy do wyboru
    maszerować albo umrzeć.
  • 7:14 - 7:17
    To nie był jakiś
    reality show o rozbitkach.
  • 7:17 - 7:20
    Gdyby coś poszło nie tak, śmierć.
  • 7:20 - 7:24
    Nasz dzielny Afroamerykanin Daryl,
  • 7:24 - 7:27
    pierwszy Amerykanin,
    który zdobył biegun północny,
  • 7:27 - 7:32
    po 200 kilometrach odmroził sobie piętę.
  • 7:32 - 7:34
    Musiał iść dalej, i poszedł,
  • 7:34 - 7:39
    a po 60 dniach na lodzie,
    staliśmy na biegunie.
  • 7:39 - 7:41
    Udało się.
  • 7:41 - 7:46
    Jestem pierwszą osobą w historii
    na tyle głupią, by zdobyć oba bieguny.
  • 7:46 - 7:48
    To był nasz sukces.
  • 7:49 - 7:53
    Niestety, podczas powrotu do domu,
  • 7:53 - 7:56
    nie było już tak zabawnie.
  • 7:56 - 7:58
    Byłem bardzo zdołowany.
  • 7:58 - 8:04
    Czasem ciężej znieść sukces
    niż dążenie do niego.
  • 8:04 - 8:09
    Czułem pustkę, byłem samotny,
    spłukany finansowo.
  • 8:09 - 8:11
    Straciłem nadzieję.
  • 8:11 - 8:15
    Wróciła w postaci
    wielkiego Jacques'a Cousteau.
  • 8:15 - 8:20
    Zainspirował mnie do podjęcia misji 2041.
  • 8:20 - 8:23
    Jacques dał mi jasne instrukcje:
  • 8:23 - 8:28
    wciągnąć światowych liderów,
    przemysłowców i biznesmenów,
  • 8:28 - 8:31
    a przede wszystkim młodych ludzi,
  • 8:31 - 8:36
    bo to oni wybiorą
    przyszłość ochrony Antarktydy.
  • 8:36 - 8:41
    Co do wspomnianych liderów,
    byłem na wszystkich Szczytach Ziemi.
  • 8:41 - 8:45
    Na wszystkie trzy
    dotarliśmy jachtem "2041",
  • 8:45 - 8:50
    dwa razy w Rio, w 1992 i 2012 roku,
  • 8:50 - 8:54
    oraz w Johannesburgu.
  • 8:54 - 9:01
    Pokonaliśmy najdłuższą na świecie
    trasę naziemną jachtem,
  • 9:01 - 9:05
    13 tysięcy kilometrów
    dookoła Afryki Południowej,
  • 9:05 - 9:12
    by zainspirować
    ponad milion młodych ludzi
  • 9:12 - 9:17
    tematyką roku 2041
    i środowiska naturalnego.
  • 9:17 - 9:23
    Przez ostatnie 11 lat zabraliśmy
    na Antarktydę ponad tysiąc osób,
  • 9:23 - 9:27
    przemysłowców, biznesmenów,
    kobiety i mężczyzn,
  • 9:27 - 9:31
    studentów z całego świata.
  • 9:31 - 9:34
    W trakcie tych misji udało nam się zebrać
  • 9:34 - 9:40
    ponad 1500 ton złomu
    pozostawionego na Antarktydzie.
  • 9:40 - 9:41
    Zajęło nam to osiem lat.
  • 9:41 - 9:43
    Jestem ogromnie dumny,
  • 9:43 - 9:50
    bo wszystko, co zebraliśmy,
    udało się przetworzyć.
  • 9:50 - 9:57
    Od małego mama
    wpajała mi zasady recyklingu.
  • 9:57 - 9:59
    Oto ona.
  • 9:59 - 10:01
    (Brawa)
  • 10:03 - 10:09
    Robi to do dziś, a ma 100 lat.
  • 10:09 - 10:11
    Czy to nie wspaniałe.
  • 10:11 - 10:13
    (Brawa)
  • 10:14 - 10:16
    Kocham moją mamę.
  • 10:16 - 10:18
    (Śmiech)
  • 10:18 - 10:26
    Kiedy mama przyszła na świat
    na świecie było 1,8 miliarda ludzi.
  • 10:27 - 10:29
    Mówiąc o miliardach,
  • 10:29 - 10:33
    nadmienię, że w misjach
    brali udział młodzi przedsiębiorcy
  • 10:33 - 10:35
    z Indii i Chin.
  • 10:35 - 10:40
    To narody, które będą mieć ogromny wpływ
  • 10:40 - 10:46
    na decyzje odnośnie ochrony Antarktydy.
  • 10:46 - 10:52
    Udało nam się zaangażować i zainspirować
    kobiety Bliskiego Wschodu,
  • 10:52 - 10:57
    często reprezentujące
    swoje kraje na Antarktydzie
  • 10:57 - 10:59
    po raz pierwszy.
  • 10:59 - 11:01
    Niesamowici ludzie, pełni inspiracji.
  • 11:01 - 11:04
    Żeby chronić Antarktydę,
  • 11:04 - 11:11
    trzeba zainteresować ludzi
    tym niesamowitym miejscem,
  • 11:11 - 11:15
    zbudować związki, więzy,
  • 11:15 - 11:18
    rozkochać ich.
  • 11:18 - 11:21
    To ogromny zaszczyt
    pojechać na Antarktydę.
  • 11:21 - 11:22
    To trudno opisać.
  • 11:22 - 11:24
    Uważam się za szczęśliwca,
  • 11:24 - 11:27
    byłem tam 35 razy.
  • 11:27 - 11:32
    Ludzie, którzy z nami jeżdżą,
    wracają do domu jako orędownicy
  • 11:32 - 11:34
    nie tylko Antarktydy,
  • 11:34 - 11:38
    ale też lokalnych problemów
    swoich krajów.
  • 11:38 - 11:44
    Wracając do tematu,
    pokrywa lodowa biegunów topnieje.
  • 11:44 - 11:46
    To nie jest dobra wiadomość.
  • 11:48 - 11:52
    NASA poinformowało 6 miesięcy temu,
  • 11:52 - 11:57
    że rozpada się
    Lodowiec Szelfowy Larsena.
  • 11:57 - 11:59
    To ogromne połacie lodu.
  • 11:59 - 12:03
    Popatrzmy na rozmiary
    w porównaniu z Ameryką Południową.
  • 12:03 - 12:10
    Urywają się części lodowca
    wielkości małych państw
  • 12:11 - 12:15
    NASA oszacowało,
    że średni poziom wód podniesie się,
  • 12:15 - 12:17
    bez wątpliwości,
  • 12:17 - 12:21
    o 1 metr w przeciągu stulecia.
  • 12:21 - 12:24
    To tyle, ile przeżyła moja mama.
  • 12:24 - 12:26
    To się wydarzy.
  • 12:26 - 12:30
    A ochrona Antarktydy
  • 12:32 - 12:36
    i nasze przetrwanie na Ziemi
    łączą się ze sobą.
  • 12:36 - 12:38
    Rozwiązanie jest proste.
  • 12:38 - 12:44
    Jeśli będziemy używać odnawialnej energii,
  • 12:44 - 12:49
    będziemy bardziej wydajni,
  • 12:49 - 12:54
    będziemy wytwarzać energię zieloną,
  • 12:54 - 12:59
    nie będzie się opłacała
    eksploatacja Antarktydy.
  • 12:59 - 13:01
    Straci sens.
  • 13:01 - 13:04
    Jeśli będziemy mądrze zarządzać energią,
  • 13:05 - 13:08
    może uda nam się zwolnić,
  • 13:08 - 13:11
    a nawet całkowicie zastopować,
  • 13:11 - 13:14
    to groźne dla nas topnienie lodowców.
  • 13:14 - 13:17
    To ogromne wyzwanie. Jak na nie odpowiemy?
  • 13:17 - 13:20
    Pod koniec przyszłego roku
  • 13:20 - 13:23
    wrócimy jeszcze raz
  • 13:23 - 13:27
    na biegun południowy,
  • 13:27 - 13:31
    tam, gdzie dotarliśmy pieszo 30 lat temu.
  • 13:31 - 13:37
    Przejdziemy tą samą trasą 1600 kilometrów,
  • 13:37 - 13:43
    tym razem używając do przeżycia
    tylko energii odnawialnej.
  • 13:43 - 13:48
    Przejdziemy po pokrywach lodowych,
    które pod spodem topnieją,
  • 13:48 - 13:53
    w nadziei, że zainspirujemy
    jakieś rozwiązania.
  • 13:53 - 13:56
    To mój syn, Barney.
  • 13:56 - 13:59
    Będzie maszerować ze mną,
  • 13:59 - 14:03
    ramię w ramię z ojcem,
  • 14:03 - 14:07
    aby później zaszczepić te idee
  • 14:07 - 14:13
    w głowach przyszłych młodych liderów.
  • 14:13 - 14:15
    Jestem z niego niezwykle dumny.
  • 14:15 - 14:18
    Świetnie, Barney.
  • 14:20 - 14:26
    Panie i panowie, ponieważ ocalałem,
  • 14:26 - 14:35
    widzę problem i nie mogę
    przejść obok niego obojętnie,
  • 14:35 - 14:41
    pozwalając, by urósł do rangi zagrożenia.
  • 14:42 - 14:48
    Mamy 27 lat, by uratować Antarktydę.
  • 14:48 - 14:50
    Należy do nas wszystkich.
  • 14:51 - 14:53
    Wszyscy jesteśmy za to odpowiedzialni.
  • 14:53 - 14:58
    Nikt nie ma jej na własność,
    więc może się uda.
  • 14:58 - 15:03
    Antarktyda to moralny drogowskaz
    wyryty w śniegu,
  • 15:03 - 15:06
    należy o to zawalczyć,
  • 15:07 - 15:13
    Walczyć ostro o to ostatnie, piękne
    i nieskażone miejsce Ziemi.
  • 15:13 - 15:14
    Wiem, że to możliwe.
  • 15:14 - 15:16
    Zrobimy to.
  • 15:16 - 15:20
    Zostawię was ze słowami Goethego.
  • 15:20 - 15:23
    To moje życiowe motto.
  • 15:24 - 15:31
    "Jeśli możesz działać
    lub marzysz, że możesz,
  • 15:31 - 15:34
    zabierz się za to.
  • 15:34 - 15:41
    Śmiałość ma w sobie geniusz, moc i magię.
  • 15:41 - 15:43
    Powodzenia.
  • 15:43 - 15:44
    Dziękuję bardzo.
  • 15:44 - 15:48
    (Brawa)
Title:
Ocalmy ostatni nieskażony kontynent
Speaker:
Robert Swan
Description:

2041 będzie kluczowym rokiem dla naszej planety. Wtedy dobiegnie końca umowa o 50-letnim wstrzymaniu eksploatacji Antarktydy, ostatniego dziewiczego kontynentu Ziemi. Robert Swan, pierwszy człowiek, który dotarł zarówno na południowy jak i północny biegun, zamierza dopilnować przedłużenia Traktatu Antarktycznego. Z pasją i energią prosi, abyśmy opowiedzieli się za ochroną Antarktyki dla naszego własnego przetrwania.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
16:02

Polish subtitles

Revisions