Return to Video

Jak podłożyłem rządowi USA pomnik ofiar cywilnych w Iraku

  • 0:01 - 0:06
    Uwielbiam cytat aktywisty
    i muzyka punk rockowego Jello Biafra.
  • 0:07 - 0:10
    "Nie hejtuj mediów. Bądź nimi".
  • 0:12 - 0:13
    Jestem artystą.
  • 0:13 - 0:18
    Lubię pracować z mediami i technologią,
    ponieważ je dobrze znam
  • 0:18 - 0:20
    i lubię moc, którą posiadają.
  • 0:20 - 0:23
    Poza tym ich nie cierpię,
    jestem przerażony ich siłą przebicia.
  • 0:23 - 0:25
    (Śmiech)
  • 0:26 - 0:31
    Pamiętam, jak w 2003 roku oglądałem
    wywiad Tony'ego Snowa z Fox News
  • 0:31 - 0:34
    z Donaldem Rumsfeldem,
    ówczesnym sekretarzem obrony USA.
  • 0:35 - 0:38
    Rozmawiali o niedawnej inwazji na Irak.
  • 0:38 - 0:41
    Rumsfeldowi zadano pytanie:
  • 0:41 - 0:43
    "Słyszymy o liczbie naszych strat,
  • 0:43 - 0:46
    ale nigdy o ich stratach. Dlaczego?".
  • 0:47 - 0:50
    Rumsfeld odpowiedział:
  • 0:51 - 0:54
    "Nie liczymy strat innym ludziom".
  • 0:55 - 0:56
    Prawda?
  • 0:57 - 1:03
    Sądzi się, że między 150 tysięcy
    a milion irackich cywili
  • 1:03 - 1:06
    zginęło w 2003 roku w wyniku
    prowadzonej przez USA inwazji.
  • 1:07 - 1:14
    Liczba ta kontrastuje
    z 4486 członkami służb USA,
  • 1:14 - 1:15
    którzy zginęli w tym czasie.
  • 1:17 - 1:21
    Chciałem zrobić coś więcej,
    niż tylko zwrócić uwagę na tę liczbę.
  • 1:21 - 1:24
    Chciałem stworzyć pomnik
    dla poszczególnych cywilów,
  • 1:24 - 1:26
    którzy zginęli w wyniku inwazji.
  • 1:27 - 1:31
    Pomniki wojenne, jak
    "Vietnam Veterans Memorial" Mai Lin,
  • 1:31 - 1:33
    są często ogromne.
  • 1:33 - 1:36
    Bardzo potężne i jednostronne.
  • 1:37 - 1:41
    Chciałem, by mój pomnik
    żył i był w światowym obiegu.
  • 1:43 - 1:45
    Pamiętam, że kiedy chodziłem do szkoły,
  • 1:45 - 1:49
    dostaliśmy klasyczne zadanie
    z wiedzy o społeczeństwie.
  • 1:49 - 1:54
    Weź kartkę i napisz do członka rządu.
  • 1:54 - 1:57
    Powiedziano nam,
    że jeśli napiszemy dobry list,
  • 1:57 - 1:58
    naprawdę go przemyślimy,
  • 1:58 - 2:01
    w odpowiedzi dostaniemy
    coś więcej niż sztampową odpowiedź.
  • 2:04 - 2:06
    Oto mój projekt "Notepad".
  • 2:07 - 2:10
    To, co wygląda na zwykły, żółty notatnik,
  • 2:10 - 2:14
    jest tak naprawdę pomnikiem
    poszczególnych irackich cywilów,
  • 2:14 - 2:16
    którzy zginęli w wyniku inwazji sił USA.
  • 2:19 - 2:22
    "Notepad" jest aktem
    protestu i upamiętnienia
  • 2:22 - 2:25
    w przebraniu zwykłego notatnika.
  • 2:27 - 2:30
    Po powiększeniu linijek
  • 2:30 - 2:32
    odkryjemy mikroskopijny tekst
  • 2:32 - 2:37
    zawierający nazwiska,
    daty i miejsca śmierci
  • 2:37 - 2:40
    poszczególnych Irakijczyków.
  • 2:42 - 2:46
    Przez ostatnie pięć lat
    tworzyłem kilogramy takich kartek
  • 2:46 - 2:50
    i przemycałem do materiałów piśmienniczych
  • 2:50 - 2:53
    rządów USA i koalicji.
  • 2:53 - 2:54
    (Śmiech)
  • 2:54 - 2:59
    (Brawa)
  • 3:02 - 3:06
    Oczywiście nie wyjawię tu,
    jak mi się to udało.
  • 3:06 - 3:08
    (Śmiech)
  • 3:09 - 3:14
    Spotykałem się także osobiście
    z aktualnymi lub byłymi członkami
  • 3:14 - 3:19
    tak zwanej "koalicji chętnych",
    która pomagała podczas inwazji.
  • 3:19 - 3:22
    Kiedy tylko mogę, spotykam się z nimi
  • 3:22 - 3:24
    i pokazuję im ten projekt.
  • 3:24 - 3:26
    Zeszłego lata miałem okazję
    spotkać Alberta Gonzalesa
  • 3:26 - 3:31
    byłego prokuratora generalnego USA
    i autora dyrektyw o torturach.
  • 3:33 - 3:35
    (Wideo) Matt Kenyon: Czy mogę to panu dać?
  • 3:35 - 3:36
    To specjalny notatnik.
  • 3:37 - 3:40
    To tak naprawdę część
    projektu artystycznego.
  • 3:40 - 3:42
    Alberto Gonzalez: Specjalny notatnik?
  • 3:42 - 3:44
    MK: Tak. Nie uwierzy pan,
  • 3:44 - 3:47
    ale jest w kolekcji Muzeum
    Sztuki Nowoczesnej - jestem artystą.
  • 3:47 - 3:50
    MK: A wszystkie linijki na tym papierze...
  • 3:50 - 3:52
    AG: Znikają?
  • 3:52 - 3:54
    MK: Nie, to mikroskopijny tekst
  • 3:54 - 3:58
    zawierający nazwiska irackich cywilów,
  • 3:58 - 4:02
    którzy zginęli od czasu
    rozpoczęcia inwazji na Irak.
  • 4:02 - 4:04
    AG. Dobra, OK.
  • 4:05 - 4:06
    AG: Dziękuję. MK: Dziękuję.
  • 4:06 - 4:08
    (Śmiech)
  • 4:08 - 4:11
    Sposób, w który mówi "Dziękuję",
    przyprawia o gęsią skórkę.
  • 4:11 - 4:12
    (Śmiech)
  • 4:13 - 4:16
    OK chcę, by każde z was
    zajrzało pod swoje krzesło.
  • 4:17 - 4:18
    Jest tam koperta.
  • 4:21 - 4:23
    Proszę ją otworzyć.
  • 4:26 - 4:29
    Kartka, którą trzymacie w ręku,
  • 4:29 - 4:34
    zawiera informacje o Irakijczykach,
    którzy zginęli w wyniku inwazji.
  • 4:38 - 4:42
    Chciałbym, byście ją wykorzystali
    i napisali list do członka rządu.
  • 4:42 - 4:46
    Możecie przemycić liczbę ofiar cywilnych
  • 4:46 - 4:48
    do archiwów rządowych.
  • 4:49 - 4:55
    Na całym świecie każdy list,
    który wysyłamy do rządu,
  • 4:55 - 5:00
    jest archiwizowany i rejestrowany.
  • 5:01 - 5:07
    Razem możemy włożyć je do skrzynek
    i pod nos osób rządzących.
  • 5:07 - 5:09
    Wszystko, co wysyłamy,
  • 5:09 - 5:15
    staje się częścią archiwum naszego rządu,
  • 5:15 - 5:17
    naszym wspólnym zapisem historii.
  • 5:18 - 5:19
    Dziękuję.
  • 5:19 - 5:22
    (Brawa)
  • 5:30 - 5:32
    Tom Rielly: Matt, powiedz mi,
  • 5:32 - 5:37
    jak powstał w twojej głowie
    pomysł projektu notatnika?
  • 5:38 - 5:40
    Matt Kenyon: Właśnie kończyłem projekt,
  • 5:40 - 5:44
    w którym chodziło
    o amerykańską stronę wojny.
  • 5:44 - 5:46
    Była to czarna opaska nazwana
  • 5:46 - 5:48
    "Zaimprowizowanym
    urządzeniem empatycznym",
  • 5:48 - 5:51
    zawierająca gromadzone
    w czasie rzeczywistym
  • 5:51 - 5:55
    stopnie, nazwiska
    przyczyny i miejsca śmierci
  • 5:55 - 5:58
    członków armii USA,
    którzy zmarli za granicą.
  • 5:58 - 6:02
    Za każdym razem, gdy te dane publikował
    CENTCOM lub Departament Obrony,
  • 6:02 - 6:03
    opaska dźgała mnie w ramię.
  • 6:04 - 6:07
    Uświadomiłem sobie,
    że wiele uwagi poświęcamy
  • 6:07 - 6:10
    naszym rodakom, którzy giną za granicą,
  • 6:10 - 6:12
    ale nieproporcjonalnie więcej ofiar
  • 6:12 - 6:14
    jest po stronie cywilnej.
  • 6:14 - 6:15
    TR: Dziękuję bardzo.
  • 6:15 - 6:17
    MK: Dziękuję.
  • 6:17 - 6:18
    (Brawa)
Title:
Jak podłożyłem rządowi USA pomnik ofiar cywilnych w Iraku
Speaker:
Matt Kenyon
Description:

Wyliczono, że między 150 tysięcy a 1 milionem irackich cywilów umarło w wyniku inwazji prowadzonej przez USA w 2003 roku. Artysta Matt Kenyon chciał stworzyć im pomnik. Zamiast jednak budować duży kamienny cokół, stworzył pomnik mały i łatwo powtarzalny. Przez pięć lat przemycał go do budynków rządowych, w tym do gabinetu osoby piastującej podczas wojny stanowisko amerykańskiego prokuratora generalnego, nagrywając wszystko na taśmie.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
06:55

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.