Dünya'nın enerjisi hakkında bir rehber - Joshua M. Sneideman
-
0:07 - 0:10Enerji dört bir yanımızda
-
0:10 - 0:14ve kusursuz doğa kanunlarını
takip eden fiziksel bir büyüklük. -
0:14 - 0:16Evrenimizde enerji sınırlı,
-
0:17 - 0:19ne üretiliyor ne de yok ediliyor
-
0:19 - 0:21ama kinetik veya potansiyel enerji gibi
-
0:21 - 0:23hatırlanması gereken
farklı özelliklerde ve formüllerde -
0:23 - 0:26farklı şekiller alabiliyor.
-
0:26 - 0:30Örneğin, 6 watt'lık bir LED masa lambası
-
0:30 - 0:33saniyede 6 jul miktarındaki
hafif enerjiyi aktarıyor. -
0:34 - 0:36Fakat şimdi uzaya geri dönelim
-
0:36 - 0:39ve gezegenimize, onun sistemlerine
ve enerji akışına göz atalım. -
0:40 - 0:42Dünya'nın fiziksel sistemleri;
-
0:42 - 0:45atmosferi, hidrosferi, litosferi
-
0:45 - 0:47ve biyosferi kapsıyor.
-
0:47 - 0:50Enerji bu sistemlere girip çıkar
-
0:50 - 0:52ve bunların arasındaki
her enerji aktarımı sırasında, -
0:52 - 0:55çevredeki enerjinin bir kısmı,
-
0:55 - 0:59ateş, ışık, ses, titreşim
veya hareket hâlinde kaybolur. -
1:00 - 1:03Gezegenimizin enerjisi
iç ve dış kaynaklardan gelir. -
1:03 - 1:07Radyoaktif izotoplardan
gelen jeotermal enerji -
1:07 - 1:10ve dünyanın dönüşünden
gelen dairesel enerji, -
1:10 - 1:12enerjinin iç kaynaklarıdır.
-
1:12 - 1:15Öte yandan, Güneş temel dış kaynaktır
-
1:15 - 1:18ve hava durumu ve iklim gibi
belirli sistemleri hareket ettirir. -
1:18 - 1:22Güneş ışığı, yüzeyi ve atmosferi
değişken miktarlarda ısıtır -
1:22 - 1:24ve bu da ısı yayılmasına yol açıp
-
1:24 - 1:26rüzgârları üretir
ve okyanus akıntılarını etkiler. -
1:27 - 1:32Kızıl ötesi ışınlar, Dünya'nın
ısınmış yüzeyinden ısı yayarlar, -
1:32 - 1:36sera gazlarının ve enerji akışının
ileri etkilerinin tuzağına düşerler. -
1:37 - 1:40Güneş de organizmalar için ana kaynaktır.
-
1:41 - 1:43Bitkiler, algler ve siyanobakteriler,
-
1:43 - 1:46biyosferin besin zincirlerini
güçlendirerek -
1:46 - 1:48karbondioksitten ve sudan
organik madde üretmek için -
1:48 - 1:51güneş ışığını kullanırlar.
-
1:51 - 1:54Biz bu besin enerjisini
yanma ve solunum gibi -
1:54 - 1:57kimyasal tepkimeleri
kullanarak salıveriyoruz. -
1:57 - 1:59Besin zincirindeki her bir seviyede,
-
1:59 - 2:02yeni elde edilen kimyasal
yapılarda biraz enerji depolanır. -
2:02 - 2:05Fakat vücut ısınız gibi
-
2:05 - 2:07besin sindiriminizden salınan
-
2:07 - 2:09çoğu enerji çevrede kaybolur.
-
2:09 - 2:12Bitkiler, birincil tüketiciler
tarafından yendiği için -
2:12 - 2:17onların tüm enerjisinin sadece
%10'u sonraki seviyeye geçer. -
2:17 - 2:21Enerji bir besin zincirinde, üreticilerden
tüketicilere ve ayrıştırıcılara -
2:21 - 2:24sadece bir yönde hareket edebildiği için
-
2:24 - 2:27besin zincirinin aşağısında
yer alan bir organizma -
2:27 - 2:29üsttekilerden daha verimlidir.
-
2:30 - 2:31Yemek üreticileri,
-
2:31 - 2:35bir hayvanın enerjisini
alabildiği en verimli seviyedir -
2:35 - 2:38fakat bu üreticilere
çoğu güneş ışığından olan -
2:38 - 2:40sürekli enerji girdisi olmadan
-
2:40 - 2:43bizim bildiğimiz yaşamın
Dünya üzerindeki varlığı sona erer. -
2:43 - 2:47Tabii ki biz insanlar enerjimizi
besin dışında birçok şeye de harcıyoruz. -
2:47 - 2:52Yolculuk ediyoruz, inşa ediyoruz,
teknolojinin her türünde güce sahibiz. -
2:52 - 2:53Bütün bunları yapmak için
-
2:53 - 2:55fosil yakıtlar gibi
kaynaklar kullanıyoruz, -
2:55 - 2:58kömür, petrol ve doğal gaz kullanıyoruz.
-
2:58 - 3:02Bu yakıtlar, bitkilerin güneş ışığı
yoluyla çok önceden yakaladığı -
3:02 - 3:04ve karbon formunda depoladığı
-
3:04 - 3:05enerji içerirler.
-
3:05 - 3:07Enerji santrallerinde
fosil yakıtları yaktığımızda -
3:07 - 3:09bu depolanmış enerjiyi
-
3:09 - 3:11elektrik üretmek için salıveririz.
-
3:12 - 3:13Elektrik üretmek için
-
3:13 - 3:15yakılan fosil yakıtlardan gelen ısı,
-
3:15 - 3:19mıknatısları döndüren türbinlere
güç sağlamak için kullanılır. -
3:19 - 3:20Böylece bu türbinler,
-
3:20 - 3:24tel bobinine göre
değişen manyetik alan üretirler. -
3:24 - 3:28Tel bobinleri, teldeki hareketi
indükleyecek elektronlar üretir. -
3:28 - 3:30Modern medeniyet,
-
3:30 - 3:34bu elektron hareketini güçlü
tutma yeteneğimize bağlıdır. -
3:34 - 3:36Neyse ki elektrik üretmek için
-
3:36 - 3:40yenilenemeyen fosil yakıtları
yakma sınırımız yok. -
3:40 - 3:43Hafif partiküllerle doğrudan
etkileşim hareketiyle -
3:43 - 3:44elektronlar da indüklenebilir,
-
3:44 - 3:47bu partiküller, güneş pilinin
çalışmasına benzer. -
3:48 - 3:51Rüzgâr, su, jeotermal ve biyoyakıt gibi
-
3:51 - 3:54diğer yenilenebilir enerji kaynakları da
-
3:54 - 3:57elektrik üretmek için kullanılabilir.
-
3:57 - 4:00Enerji üzerindeki küresel talep artıyor
-
4:00 - 4:02fakat gezegenin enerji kaynakları
-
4:02 - 4:05karmaşık bir enerji altyapısına
erişmek için sınırlı. -
4:05 - 4:07Nüfuslar yükseldikçe
-
4:07 - 4:10sanayileşme ve kalkınma
oranlarının yanında, -
4:10 - 4:13enerjiye dair kararlarımız
gitgide daha önemli hâle geliyor. -
4:13 - 4:17Enerjiye erişim; sağlığı,
eğitimi, siyasi gücü -
4:17 - 4:20ve sosyoekonomik durumu etkiliyor.
-
4:20 - 4:22Enerji verimliliğimizi geliştirirsek
-
4:22 - 4:25doğal kaynaklarımızı daha sorumlu
biçimde kullanabiliriz -
4:25 - 4:28ve yaşam kalitesini
herkes için geliştirebiliriz.
- Title:
- Dünya'nın enerjisi hakkında bir rehber - Joshua M. Sneideman
- Description:
-
Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: http://ed.ted.com/lessons/a-guide-to-the-energy-of-the-earth-joshua-m-sneideman
Enerji ne üretilir ne de yok edilir -- yine de küresel talep artmaya devam ediyor. Fakat enerji nereden geliyor ve nereye gidiyor? Joshua M. Sneideman, gezegenimizdeki enerjinin, güneşten besin zincirimize, elektrikten ötesine kadar devir yapan birçok yönünü irdeliyor.
Ders: Joshua M. Sneideman, animasyon: Marc Christoforidis
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:44
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman | ||
Esra Çakmak accepted Turkish subtitles for A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman | ||
Asude Elif Işıkser edited Turkish subtitles for A guide to the energy of the Earth - Joshua M. Sneideman |