Πώς θα πολεμήσουμε τον επόμενο θανατηφόρο ιό

Όταν ξέσπασε η επιδημία του Έμπολα το Μάρτιο του 2014, η Πάρντις Σαμπέτι και η ομάδα της εργάζονταν πάνω στην αλληλουχία γονιδιώματος του ιού ερευνώντας πώς μεταλλασσόταν κι εξαπλωνόταν. Η Σαμπέτι κοινοποίησε άμεσα την έρευνα της στο διαδίκτυο ώστε οι κυνηγοί ιών και οι επιστήμονες απ' όλο τον κόσμο να μπορούσαν να ενταχθούν στην επείγουσα καταπολέμησή του. Στην ομιλία αυτή μας παρουσιάζει πώς η ανοιχτή συνεργασία είναι το κλειδί για την ανάσχεση του ιού... αλλά και την αντιμετώπιση του επόμενου που θα έρθει. «Χρειάστηκε να εργαστούμε ανοιχτά, χρειάστηκε να δουλέψουμε συλλογικά», λέει η Σαμπέτι. «Ας μην αφήσουμε να καθορίζεται ο κόσμος απ' την καταστροφή που προκάλεσε ένας ιός αλλά ας φωτίζεται απ' τις καρδιές και το μυαλό δισεκατομμυρίων ανθρώπων που δουλεύουν ενωμένοι».

Ίσως να μην έχετε ακούσει ποτέ
την Κένεμα στη Σιέρρα Λεόνε,

ή την Άρουα στη Νιγηρία.

Εγώ όμως τις γνωρίζω,
σαν δυο ιδιαίτερες περιοχές της γης.

Εκεί, στα νοσοκομεία υπάρχει μια κοινότητα
νοσηλευτών, γιατρών και επιστημόνων

που μάχεται σιωπηρά ενάντια σε κάτι

που εδώ και χρόνια
απειλεί θανάσιμα την ανθρωπότητα:

τον ιό Λάσσα.

Ο ιός Λάσσα
μοιάζει πολύ με τον ιό Έμπολα.

Προκαλεί υψηλό πυρετό
και συχνά αποβαίνει μοιραίος.

Όμως αυτοί οι άνθρωποι
βάζουν τη ζωή τους καθημερινά σε κίνδυνο

για να προστατεύσουν τις κοινότητές τους

και μ' αυτό τον τρόπο,
να μας προστατεύσουν όλους.

Αλλά το πιο παράξενο πράγμα
που έμαθα γι' αυτούς

σε μια από τις πρώτες μου επισκέψεις,
πριν πολλά χρόνια,

ήταν ότι κάθε πρωί ξεκινούν

-καθένα απ' αυτά τα δύσκολα πρωινά
στην πρώτη γραμμή-

τραγουδώντας.

Μαζεύονται και εκδηλώνουν τη χαρά τους

εκφράζουν το πνεύμα τους.

Και χρόνο με το χρόνο,

καθώς τους επισκεπτόμουν
ή μ' επισκέπτονταν αυτοί,

έμαθα να πηγαίνω κι εγώ και να τραγουδώ,

αλληλογραφούμε και το χαιρόμαστε

γιατί μας θυμίζει πως δε βρισκόμαστε εκεί
μόνο για να ασκήσουμε επιστήμη

αλλά έχουμε δεσμούς
μέσω μιας διαμοιραζόμενης ανθρωπότητας.

Κι αυτό, όπως καταλαβαίνετε
γίνεται όλο και πιο σημαντικό

γίνεται απαραίτητο,
καθώς αλλάζουν οι καταστάσεις.

Μια μεγάλη αλλαγή συνέβη
το Μάρτιο του 2014,

όταν εκδηλώθηκε η πανδημία
του Έμπολα στη Γουινέα.

Ήταν το πρώτο ξέσπασμα στη Δυτική Αφρική

κοντά στα σύνορα
της Σιέρα Λεόνε και της Λιβερίας.

Ήταν τρομακτικό,
τρομακτικό για όλους μας.

Είχαμε την υποψία για καιρό
ότι ο Λάσσα και ο Εμπολα είχαν εξαπλωθεί

περισσότερο απ' ότι νομίζαμε

και σκεφθήκαμε ότι σύντομα
θα έφθαναν στην Κένεμα.

Έτσι αμέσως μέλη της ομάδας μου έφυγαν

για να βρουν το Δρ. Χούμαρ Κάν
και την ομάδα του,

και δημιουργήσαμε διαγνωστικά τεστ,
ευαίσθητα μοριακά τεστ

για να συλλάβουμε τον Έμπολα
αν περνούσε τα σύνορα

στη Σιέρρα Λεόνε.

Διαθέταμε ήδη την τεχνογνωσία
για τον ιό Λάσσα,

ξέραμε πώς να δράσουμε,

η ομάδα ήταν καταπληκτική.

Απλά έπρεπε να τους δώσουμε τα εργαλεία
και το χώρο για να ερευνήσουν τον Έμπολα.

Και δυστυχώς ήρθε αυτή η ώρα.

Στις 23 Μαΐου 2014 μια γυναίκα εισήχθη
στη μαιευτική πτέρυγα του νοσοκομείου,

και η ομάδα εφάρμοσε αυτά
τα σημαντικά μοριακά τεστ

και ταυτοποίησε το πρώτο βεβαιωμένο
κρούσμα του Έμπολα στη Σιέρρα Λεόνε.

Είχε γίνει εξαιρετική δουλειά.

Μπόρεσαν να διαγνώσουν άμεσα το κρούσμα,

να νοσηλεύσουν με ασφάλεια την ασθενή

και ν' αρχίσουν να ιχνηλατούν
για να παρακολουθήσουν την εξέλιξη.

Θα μπορούσαν να τον περιορίσουν.

Αλλά μέχρι εκείνη τη μέρα

η επιδημία εξελισσόταν σιωπηλά επί μήνες.

Με εκατοντάδες κρούσματα,
ξεπέρασε όλες τις προηγούμενες επιδημίες.

Κι έφτασε στη Σιέρρα Λεόνε
όχι ως μεμονωμένο κρούσμα,

αλλά σαν παλιρροιακό κύμα.

Έπρεπε να συνεργαστούμε
με τη διεθνή κοινότητα,

με το Υπουργείο Υγείας, με την Κένεμα,
για να αντιμετωπίσουμε τα περιστατικά,

καθώς την επόμενη εβδομάδα έφτασαν τα 31,

ύστερα τα 92, μετά τα 147 περιστατικά-
όλα έφταναν στην Κένεμα,

ένα από τα λίγα μέρη στη Σιέρα Λεόνε
που μπορούσε να τα αντιμετωπίσει.

Δουλεύαμε όλη μέρα
κάνοντας ό,τι μπορούσαμε

για να βοηθήσουμε τους ασθενείς,
να τραβήξουμε την προσοχή,

αλλά κάναμε επίσης ένα άλλο απλό πράγμα.

Από το δείγμα αίματος που πήραμε από
έναν ασθενή για τη διάγνωση του Εμπολα,

θα μπορούσαμε να το είχαμε
πετάξει προφανώς.

Αυτό που κάνουμε είναι,

να βάλουμε ένα χημικό
και να τον απενεργοποιήσουμε,

να το συσκευάσουμε
και να το στείλουμε στο εξωτερικό,

κι αυτό κάναμε.

Το στείλαμε στη Βοστώνη
όπου εργάζεται η ομάδα μου.

Δουλέψαμε σκληρά καθημερινά
απ' το πρωί ως το βράδυ

και σύντομα μπορέσαμε να παραγάγουμε
99 γονιδιώματα για τον ιό Εμπολα.

Είναι το σχέδιο κατασκευής.
Το γονιδίωμα είναι η ταυτότητα του ιού.

Όλοι έχουμε γονιδίωμα.

Λέει τα πάντα για το ποιοι είμαστε,

δίνει πάρα πολλές πληροφορίες.

Τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας
είναι απλά και δυναμικά.

Μπορούσαμε τώρα να δούμε
αυτούς τους 99 ιούς,

να τους συγκρίνουμε,

και πραγματικά βρήκαμε
συγκρίνοντας με τα τρία γονιδιώματα

που είχαν δημοσιευθεί προηγούμενα
από τη Γουινέα,

διαπιστώσαμε ότι η επιδημία,
που είχε εμφανιστεί στη Γουϊνέα πριν μήνες

από ένα κρούσμα στον ανθρώπινο πληθυσμό,

από εκεί είχε μεταδοθεί
από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Αυτό έχει τρομακτική σημασία

όταν προσπαθείς να αποφασίσεις
πώς θα παρέμβεις

αλλά το σημαντικότερο είναι
να ιχνηλατήσεις τη μετάδοση.

Διαπιστώσαμε ακόμη ότι ο ιός
καθώς κινούνταν από άτομο σε άτομο,

μεταλλασσόταν.

Η καθεμιά απ' αυτές τις μεταλλάξεις
είναι πολύ σημαντική

γιατι τα διαγνωστικά, τα εμβόλια,

οι θεραπείες που χρησιμοποιούσαμε,

όλα βασίζονται ουσιαστικά
σε αυτήν την γονιδιωματική αλληλουχία-

αυτή είναι που τον κινεί.

Έτσι, οι ειδικοί στην παγκόσμια υγεία
θα έπρεπε να ανταποκριθούν,

θα έπρεπε να αναπτύξουν,

να επαναβαθμονομήσουν όλα όσα έκαναν.

Όμως, σύμφωνα με όσα ήξερα
για το πώς λειτουργεί η επιστήμη,

είχα τα δεδομένα

και μπορούσα να εργαζόμουν
για πάρα πολλούς μήνες,

αναλύοντας τα δεδομένα
αργά και προσεκτικά,

υποβάλλοντας την εργασία για δημοσίευση,
κάνοντας διορθώσεις εδώ κι εκεί,

κι όταν τελικά η εργασία εκδοθεί,
ενδέχεται να κοινοποιήσω τα δεδομένα.

Αυτό είναι το καθεστώς.

Ε, λοιπόν, αυτό δε μπορούσε
να γίνει τώρα, σωστά;

Οι φίλοι μας ήταν στην πρώτη γραμμή

και ήταν φανερό ότι χρειαζόμασταν βοήθεια,

πολλή βοήθεια.

Έτσι το πρώτο που κάναμε,

αμέσως μόλις οι αλληλουχίες
βγήκαν απ' τα μηχανήματα,

τις δημοσιεύσαμε στο διαδίκτυο.

Απλά τις κοινοποιήσαμε στον κόσμο
και είπαμε: «Βοηθήστε μας».

Και η βοήθεια ήρθε.

Πριν καλά καλά το καταλάβουμε

ήρθαμε σ' επαφή με ανθρώπους από παντού,

έκπληκτους που είδαν τα δεδομένα
να κοινοποιούνται.

Οι μεγαλύτεροι κυνηγοί ιών στον κόσμο

ξαφνικά έγιναν μέρος της κοινότητάς μας.

Εργαζόμασταν μαζί
μ' αυτό τον εικονικό τρόπο,

κοινοποιήσεις, τηλεφωνήματα, επικοινωνία,

προσπαθώντας να παρακολουθήσουμε
τον ιό, λεπτό προς λεπτό,

ώστε να βρούμε τρόπους
να τον σταματήσουμε.

Υπάρχουν τόσοι τρόποι
για να δημιουργήσουμε τέτοιες κοινότητες.

Όλοι, ειδικά όταν η επιδημία
άρχισε να εξαπλώνεται στον κόσμο,

ήθελαν να μάθουν,
να συμμετάσχουν, να εμπλακούν.

Όλοι ήθελαν να παίξουν ένα ρόλο.

Η δυναμική των ανθρώπων είναι τεράστια

και το διαδίκτυο μας συνδέει όλους.

Θα μπορούσατε να φανταστείτε ότι,
αντί να φοβόμαστε ο ένας τον άλλον

είπαμε όλοι: «Ας το κάνουμε.

Ας δουλέψουμε μαζί,
ας το κάνουμε πραγματικότητα».

Αλλά το πρόβλημα είναι
πως τα συνηθισμένα δεδομένα,

οι αναζητήσεις στο Google δε φτάνουν
γι' αυτό που χρειάζεται να κάνουμε.

Έτσι, χάνονται πολλές ευκαιρίες
όταν συμβαίνει αυτό.

Έτσι, το πρώτο διάστημα
της επιδημίας στην Κένεμα,

είχαμε 106 κλινικά αρχεία από ασθενείς,

και για άλλη μια φορά
τα δημοσιεύσαμε παντού.

Στο δικό μας εργαστήριο, μπορούσατε
να πάρετε αυτές τις 106 αναφορές,

ρυθμίσαμε τους υπολογιστές να προβλέψουν
την πρόγνωση για τους ασθενείς με Εμπολα

με σχεδόν 100% ακρίβεια.

Φτιάξαμε μια εφαρμογή που τα εξάγει,

που τα έκανε διαθέσιμα
σ' όλους τους υγειονομικούς.

Όμως 106 περιστατικά δεν αρκούν,
δεν είναι αρκετά επαρκή

για να την επικυρώσουν.

Κι έτσι περιμέναμε να δημοσιευθούν
κι άλλα δεδομένα.

Και τα δεδομένα δεν έφταναν.

Και περιμένουμε ακόμη,
χωρίς να κάνουμε και πολλά

απομονωμένοι στους χώρους μας
αντί να δουλεύουμε συλλογικά.

Κι αυτό δεν μπορούσαμε να το δεχτούμε.

Σωστά; Κανείς από σας
δε μπορεί να το ανεχθεί.

Πρόκειται για τις ζωές μας.

Και στην πραγματικότητα

πολλές ζωές χάθηκαν,
πολλοί εργαζόμενοι στην Υγεία,

κι ανάμεσά τους αγαπημένοι μου συνάδελφοι,

πέντε συνεργάτες μου:
η Μπάλου Φόννι, ο Άλεξ Μόιγκντοϊ,

ο Δρ. Χούμαρ Καρ, η Άλις Κόβομα
και ο Μοχάμεντ Φούλαχ.

Και είναι μόνο 5 απ' τους πολλούς
εργαζόμενους στην Υγεία

στην Κένεμα κι αλλού

που πέθαναν όσο ο κόσμος περίμενε,
καθώς όλοι εργαζόμασταν,

σιωπηρά και ξεχωριστά.

Βλέπετε ο Έμπολα, όπως κι όλες οι απειλές,

τροφοδοτούνται από τη δυσπιστία
την αποδιοργάνωση και τη διαίρεση.

Όσο βάζουμε φραγμούς ανάμεσά μας
και αντιμαχόμαστε,

ο ιός εξαπλώνεται.

Όμως αντίθετα με τις άλλες απειλές,

απέναντι στον Έμπολα είμαστε όλοι το ίδιο.

Είμαστε όλοι μαζί σ΄αυτή τη μάχη.

Όταν ο ιός χτυπά μια πόρτα
σύντομα μπορεί να χτυπήσει τη δική μας.

Κι έτσι σε αυτή τη θέση,
με τις ίδιες ευπάθειες,

τις ίδιες δυνάμεις,
με τους ίδιους φόβους και ελπίδες,

ελπίζω να εργαστούμε συλλογικά με χαρά.

Μια μεταπτυχιακή φοιτήτρια μου
διάβαζε ένα βιβλίο για τη Σιέρα Λεόνε,

και ανακάλυψε πως η λέξη «Κένεμα»,

το νοσοκομείο και η πόλη
όπου δουλεύαμε στη Σιέρρα Λεόνε,

προέρχεται από τη λέξη των Μέντε για
«καθαρό, σαν ένα ποτάμι, διαφανές

κι ανοιχτό στη θέα όλων».

Αυτό ήταν συγκινητικό για μας,

γιατί χωρίς να το ξέρουμε, πάντα νιώθαμε

πως για να τιμήσουμε τους ανθρώπους
που δουλεύαμε μαζί στην Κένεμα

έπρεπε να δουλέψουμε ανοιχτά,
να μοιραζόμαστε, να δουλέψουμε συλλογικά.

Πρέπει να το κάνουμε.

Πρέπει να απαιτήσουμε κι εμείς και άλλοι,

να είμαστε ανοιχτοί ο ένας στον άλλον,
όταν ξεσπά μια επιδημία,

για να δώσουμε αυτό τον αγώνα μαζί.

Γιατί αυτό δεν είναι
το πρώτο ξέσπασμα του Έμπολα,

δεν θα είναι το τελευταίο,

και υπάρχουν πολλά ακόμη μικρόβια
που περιμένουν,

όπως ο ιός Λάσσα κι άλλοι.

Και την επόμενη φορά,

μπορεί να συμβεί σε μια πόλη εκατομμυρίων,
να ξεκινήσει από εκεί.

Ίσως να μεταδίδεται μέσω του αέρα,

ή να διασπείρεται εκ προθέσεως.

Γνωρίζω πως κάτι τέτοιο είναι τρομακτικό,
το καταλαβαίνω αυτό,

όμως γνωρίζω ακόμη
και αυτή η εμπειρία μας δείχνει

ότι έχουμε και την τεχνολογία
και την ικανότητα

να κερδίσουμε αυτή τη μάχη

και να νικήσουμε τους ιούς.

Όμως μπορούμε να το κάνουμε
μόνο όταν συνεργαστούμε

και το κάνουμε με χαρά.

Λοιπόν, για τον Δρ. Καν

και όλους αυτούς που θυσίασαν
τις ζωές τους στην πρώτη γραμμή

πολεμώντας πάντα μαζί μας.

Ας είμαστε πάντα μαζί τους
σ' αυτή τη μάχη.

Κι ας μην αφήσουμε να καθορίζεται ο κόσμος

απ' την καταστροφή που προκαλεί ένας ιός

αλλά να φωτίζεται απ' τα εκατομμύρια
καρδιές και μυαλά

που εργάζονται ενωμένα.

Σας ευχαριστώ.

(Χειροκρότημα)