Jak zrobić mumię? - Len Bloch
-
0:07 - 0:14Śmierć i podatki są nieuniknione,
ale co z rozkładem ciała? -
0:14 - 0:17Każdy, kto widział mumię, wie,
-
0:17 - 0:22że starożytni Egipcjanie
bardzo się starali unikać rozkładu ciała. -
0:22 - 0:26Jak im to wychodziło?
-
0:26 - 0:29Żywe komórki nieustannie się odnawiają.
-
0:29 - 0:32Specjalne enzymy
rozkładają stare struktury, -
0:32 - 0:36a surowce są używane
do budowy nowych. -
0:36 - 0:39Ale co się dzieje, gdy ktoś umiera?
-
0:39 - 0:42Jego martwe komórki
nie mogą się odbudować, -
0:42 - 0:45ale enzymy cały czas rozkładają struktury.
-
0:45 - 0:48Każdy, kto chce zachować ciało
-
0:48 - 0:52musi wyprzedzić te enzymy,
zanim tkanki zaczną gnić. -
0:52 - 0:54Neurony umierają szybko,
-
0:54 - 0:58mózg był więc problemem
dla starożytnych mumifikatorów, -
0:58 - 1:02dlatego, według greckiego
historyka Herodota, -
1:02 - 1:06rozpoczynali proces
przez wbijanie młotka w czaszkę, -
1:06 - 1:09usuwania mózgu z organizmu
-
1:09 - 1:15i umieszczania w czaszce żywicy,
aby zapobiec dalszemu rozkładowi. -
1:15 - 1:21Mózg może gnić pierwszy,
ale gnijące wnętrzności są jeszcze gorsze. -
1:21 - 1:27Wątroba, żołądek i jelito
zawierają bakterie i enzymy, -
1:27 - 1:32które po śmierci
rozkładają ciało od wewnątrz. -
1:32 - 1:37Kapłani usuwali więc
najpierw płuca i organy wewnętrzne. -
1:37 - 1:40Trudno usunąć płuca
bez uszkodzenia serca, -
1:40 - 1:43ale ponieważ serce
uznawano za siedzibę duszy, -
1:43 - 1:46traktowali je szczególnie delikatnie.
-
1:46 - 1:48Umieszczali narządy trzewne w słoikach
-
1:48 - 1:51wypełnionych natronem,
naturalnie występującą solą. -
1:51 - 1:57Natron, jak każda sól,
zapobiega gniciu, zabijając bakterie -
1:57 - 2:01i blokując pracę enzymów trawiennych.
-
2:01 - 2:05Natron to jednak nie tylko sól.
-
2:05 - 2:08To mieszanina dwóch soli zasadowych,
-
2:08 - 2:11sody i proszku do pieczenia.
-
2:11 - 2:15Sole alkaliczne są dla bakterii
szczególnie zabójcze. -
2:15 - 2:19Mogą zamienić błony tłuszczowe
w twardą, mydlaną substancję, -
2:19 - 2:23utrzymując w ten sposób strukturę ciała.
-
2:23 - 2:25Po uporaniu się z narządami wewnętrznymi
-
2:25 - 2:29kapłan nadziewał ciało workami z natronem
-
2:29 - 2:33i dezynfekował nim skórę.
-
2:33 - 2:38Następnie zwłoki nacierano
resztą natronu -
2:38 - 2:43przez około 35 dni,
by zachować strukturę zewnętrzną. -
2:43 - 2:44Po jego usunięciu
-
2:44 - 2:48sole alkaliczne zassały płyny z organizmu
-
2:48 - 2:51i stworzyły twarde brązowe grudki.
-
2:51 - 2:53Trup nie gnił,
-
2:53 - 2:56ale też nie pachniał zbyt dobrze.
-
2:56 - 3:00Kapłani polewali ciało
żywicą, aby je uszczelnić, -
3:00 - 3:04wmasowywali miksturę
zawierającą olej cedrowy -
3:04 - 3:07i owijali w płótno.
-
3:07 - 3:11Ostatecznie umieszczali mumię
w zagnieżdżonej trumnie, -
3:11 - 3:15a czasem nawet kamiennym sarkofagu.
-
3:15 - 3:20Jak skutecznie Egipcjanom
udało się zatrzymać gnicie? -
3:20 - 3:25Z jednej strony mumie nie są
nienaruszonymi ciałami ludzi. -
3:25 - 3:29Ich mózgi zmiażdżono i wypłukano,
-
3:29 - 3:33organy usunięto i zasolono jak salami,
-
3:33 - 3:37a połowa pozostałej masy ciała
została wysuszona. -
3:37 - 3:42To, co pozostało, jest
niezwykle dobrze zachowane. -
3:42 - 3:44Nawet po tysiącach lat
-
3:44 - 3:46naukowcy mogą przeprowadzać autopsje,
-
3:46 - 3:49by stwierdzić przyczynę śmierci,
-
3:49 - 3:53a być może nawet wyizolować próbki DNA.
-
3:53 - 3:55To dało nam nowe informacje.
-
3:55 - 4:01Zanieczyszczone powietrze
było poważnym problemem w starożytności, -
4:01 - 4:06prawdopodobnie z uwagi na ogniska
używane do wypieku chleba. -
4:06 - 4:12Często zdarzała się gruźlica
i choroby układu krążenia. -
4:12 - 4:16Starożytni Egipcjanie umieli
trochę zapobiec rozkładowi. -
4:16 - 4:21Tak jak śmierć, podatki są nieuniknione.
-
4:21 - 4:27Niektóre mumie podczas transportu
opodatkowano jako solone ryby.
- Title:
- Jak zrobić mumię? - Len Bloch
- Description:
-
Zobacz pełną lekcję: http://ed.ted.com/lessons/how-to-make-a-mummy-len-bloch
Każdy, kto widział mumię wie, że starożytni egipscy kapłani wkładali wiele wysiłku w zapobieganie rozkładowi ciała. Czy im się udawało? Len Bloch opisuje proces mumifikacji i bada jego wyniki tysiące lat później.
Lekcja - Len Bloch, animacja - The Moving Company Animation Studio.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:46
Rysia Wand approved Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch | ||
Kacper Borowiecki edited Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch | ||
Kacper Borowiecki edited Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch | ||
Kacper Borowiecki edited Polish subtitles for How to make a mummy - Len Bloch |