WEBVTT

00:00:06.700 --> 00:00:13.931
Śmierć i podatki są nieuniknione,
ale co z rozkładem ciała?

00:00:13.931 --> 00:00:16.559
Każdy, kto widział mumię, wie,

00:00:16.559 --> 00:00:21.863
że starożytni Egipcjanie 
bardzo się starali unikać rozkładu ciała.

00:00:21.863 --> 00:00:26.042
Jak im to wychodziło?

00:00:26.042 --> 00:00:28.897
Żywe komórki nieustannie się odnawiają.

00:00:28.897 --> 00:00:32.271
Specjalne enzymy
rozkładają stare struktury,

00:00:32.271 --> 00:00:35.612
a surowce są używane
do budowy nowych.

00:00:35.612 --> 00:00:38.730
Ale co się dzieje, gdy ktoś umiera?

00:00:38.730 --> 00:00:41.591
Jego martwe komórki
nie mogą się odbudować,

00:00:41.591 --> 00:00:45.179
ale enzymy cały czas rozkładają struktury.

00:00:45.179 --> 00:00:47.795
Każdy, kto chce zachować ciało

00:00:47.795 --> 00:00:52.225
musi wyprzedzić te enzymy,
zanim tkanki zaczną gnić.

00:00:52.225 --> 00:00:54.301
Neurony umierają szybko,

00:00:54.301 --> 00:00:57.996
mózg był więc problemem
dla starożytnych mumifikatorów,

00:00:57.996 --> 00:01:01.601
dlatego, według greckiego
historyka Herodota,

00:01:01.601 --> 00:01:06.053
rozpoczynali proces
przez wbijanie młotka w czaszkę,

00:01:06.053 --> 00:01:09.146
usuwania mózgu z organizmu

00:01:09.146 --> 00:01:14.954
i umieszczania w czaszce żywicy,
aby zapobiec dalszemu rozkładowi.

00:01:14.954 --> 00:01:21.122
Mózg może gnić pierwszy,
ale gnijące wnętrzności są jeszcze gorsze.

00:01:21.122 --> 00:01:26.648
Wątroba, żołądek i jelito
zawierają bakterie i enzymy,

00:01:26.648 --> 00:01:32.089
które po śmierci
rozkładają ciało od wewnątrz.

00:01:32.089 --> 00:01:36.675
Kapłani usuwali więc
najpierw płuca i organy wewnętrzne.

00:01:36.675 --> 00:01:39.762
Trudno usunąć płuca
bez uszkodzenia serca,

00:01:39.762 --> 00:01:43.258
ale ponieważ serce
uznawano za siedzibę duszy,

00:01:43.258 --> 00:01:45.608
traktowali je szczególnie delikatnie.

00:01:45.608 --> 00:01:47.819
Umieszczali narządy trzewne w słoikach

00:01:47.819 --> 00:01:51.159
wypełnionych natronem,
naturalnie występującą solą.

00:01:51.159 --> 00:01:56.840
Natron, jak każda sól,
zapobiega gniciu, zabijając bakterie

00:01:56.840 --> 00:02:01.251
i blokując pracę enzymów trawiennych.

00:02:01.251 --> 00:02:04.783
Natron to jednak nie tylko sól.

00:02:04.783 --> 00:02:07.991
To mieszanina dwóch soli zasadowych,

00:02:07.991 --> 00:02:11.013
sody i proszku do pieczenia.

00:02:11.013 --> 00:02:14.814
Sole alkaliczne są dla bakterii
szczególnie zabójcze.

00:02:14.814 --> 00:02:19.490
Mogą zamienić błony tłuszczowe
w twardą, mydlaną substancję,

00:02:19.490 --> 00:02:22.839
utrzymując w ten sposób strukturę ciała.

00:02:22.839 --> 00:02:25.201
Po uporaniu się z narządami wewnętrznymi

00:02:25.201 --> 00:02:29.279
kapłan nadziewał ciało workami z natronem

00:02:29.279 --> 00:02:32.696
i dezynfekował nim skórę.

00:02:32.696 --> 00:02:37.569
Następnie zwłoki nacierano
resztą natronu

00:02:37.569 --> 00:02:42.515
przez około 35 dni,
by zachować strukturę zewnętrzną.

00:02:42.515 --> 00:02:44.412
Po jego usunięciu

00:02:44.412 --> 00:02:47.589
sole alkaliczne zassały płyny z organizmu

00:02:47.589 --> 00:02:50.549
i stworzyły twarde brązowe grudki.

00:02:50.549 --> 00:02:52.661
Trup nie gnił,

00:02:52.661 --> 00:02:56.389
ale też nie pachniał zbyt dobrze.

00:02:56.389 --> 00:02:59.865
Kapłani polewali ciało
żywicą, aby je uszczelnić,

00:02:59.865 --> 00:03:04.329
wmasowywali miksturę
zawierającą olej cedrowy

00:03:04.329 --> 00:03:06.987
i owijali w płótno.

00:03:06.987 --> 00:03:10.715
Ostatecznie umieszczali mumię
w zagnieżdżonej trumnie,

00:03:10.715 --> 00:03:14.907
a czasem nawet kamiennym sarkofagu.

00:03:14.907 --> 00:03:19.685
Jak skutecznie Egipcjanom
udało się zatrzymać gnicie?

00:03:19.685 --> 00:03:24.853
Z jednej strony mumie nie są
nienaruszonymi ciałami ludzi.

00:03:24.853 --> 00:03:28.826
Ich mózgi zmiażdżono i wypłukano,

00:03:28.826 --> 00:03:32.876
organy usunięto i zasolono jak salami,

00:03:32.876 --> 00:03:37.371
a połowa pozostałej masy ciała 
została wysuszona.

00:03:37.371 --> 00:03:41.974
To, co pozostało, jest
niezwykle dobrze zachowane.

00:03:41.974 --> 00:03:43.768
Nawet po tysiącach lat

00:03:43.768 --> 00:03:46.344
naukowcy mogą przeprowadzać autopsje,

00:03:46.344 --> 00:03:48.685
by stwierdzić przyczynę śmierci,

00:03:48.685 --> 00:03:52.635
a być może nawet wyizolować próbki DNA.

00:03:52.635 --> 00:03:55.458
To dało nam nowe informacje.

00:03:55.458 --> 00:04:01.370
Zanieczyszczone powietrze
było poważnym problemem w starożytności,

00:04:01.370 --> 00:04:05.714
prawdopodobnie z uwagi na ogniska
używane do wypieku chleba.

00:04:05.714 --> 00:04:11.691
Często zdarzała się gruźlica 
i choroby układu krążenia.

00:04:11.691 --> 00:04:16.302
Starożytni Egipcjanie umieli 
trochę zapobiec rozkładowi.

00:04:16.302 --> 00:04:21.206
Tak jak śmierć, podatki są nieuniknione.

00:04:21.206 --> 00:04:26.575
Niektóre mumie podczas transportu
opodatkowano jako solone ryby.