Vì sao chúng ta ngứa? - Emma Bryce

Xem toàn bài giảng: http://ed.ted.com/lessons/why-do-we-itch-emma-bryce

Chúng ta bị ngứa hàng chục lần mỗi ngày. Ai cũng biết ngứa ngáy khó chịu đến nhường nào, nhưng có bao giờ bạn băn khoăn vì sao chúng ta ngứa? Cơn ngứa tồn tại qua tiến hóa vì nó có ý nghĩa cao siêu nào đó hay nó chỉ tồn tại để làm chúng ta khó chịu? Emma Bryce sẽ giải thích chi tiết qua bài giảng này.
Bài học biên soạn bởi Emma Bryce, phần hình ảnh tạo bởi Sashko Danylenko.

Bạn đang đứng ờ vạch khung thành

đột nhiên bạn thấy ngứa cực kỳ ở gáy.

Chúng ta đều biết ngứa ngáy
khó chịu như thế nào,

Nhưng bạn có thắc mắc vì sao
chúng ta ngứa không?

Mỗi ngày, trung bình mỗi người
ngứa hàng chục lần.

Nó có thể do nhiều nguyên nhân,

bao gồm dị ứng,

thời tiết khô hạn,

hay do bệnh gây ra.

Và những lý do kỳ bí khác,

đôi khi nói chữ "ngứa"
cũng làm ta thấy ngứa.

Bạn đang gãi đầu phải không?

Lấy ví dụ quen thuộc: muỗi cắn.

Khi một con muỗi cắn bạn,

nó giải phóng vào cơ thể hợp chất gọi
là chất chống đông

ngăn cho máu đông lại.

Chúng ta ít bị dị ứng với hợp chất đó,

nó kích thích giải phóng histamine

một chất hóa học làm mao mạch sưng lên

Điều này làm máu chảy nhiều

Giúp kích thích hệ miễn dịch của cơ thể

phát hiện ra mối nguy hiểm này

Điều này giải thích cho vết sưng

và cũng là lí do phấn hoa làm mắt bạn sưng

Histamine cũng kích hoạt
dây thần kinh gây ngứa

Đó là lí do vết cắn của bọ khiến bạn gãi

Nhưng chúng ta chưa thật
hiểu về cảm giác ngứa

Những gì chúng ta biết

đều từ việc nghiên cứu
cơ chế gây ngứa ở chuột

Nhà nghiên cứu phát hiện
tín hiệu ngứa ở da chuột

được truyền qua một phân lớp
dây thần kinh gây đau

Những dây thần kinh này tạo ra một phân
tử gọi là natiuretic polypeptide B,

nó sẽ tạo ra tín hiệu
truyền từ tủy sống tới não,

nơi nó tạo ra cảm giác ngứa.

Khi ta gãi , sự tác động cùa
móng tay lên da

gây ra một tín hiệu đau nhẹ
lấn át cảm giác ngứa

Nó đánh lạc hướng, tạo cảm giác thoải mái.

Nhưng cơn ngứa có thực sự
mang ý nghĩa tiến hóa không ?

Hay chỉ đơn giản là làm
chúng ta khó chịu?

Một giả thuyết thuyết phục là da ta
tiến hóa để biết thứ gì chạm vào nó

để ta chuẩn bị để đương đầu
với hiểm nguy bên ngoài.

Nghĩ thử xem.

Khi ta gãi, chúng ta sẽ tống khứ
những gì gây hại

có thể đang lẩn trốn trên da,

như một côn trùng nào đó

đang cố chích bạn,

hay gai nhọn của một cây leo có độc.

Điều này giải thích vì sao ta
không thấy ngứa bên trong

cơ thể như ngứa ruột,

Vì nó được bảo vệ khỏi
mối đe dọa bên ngoài,

nhưng nghĩ xem,
bạn sẽ phải gãi làm sao.

Ở một số người, nguyên nhân
dẫn đến những điều trên có thể

gây ra cảm giác ngứa tột độ
có hại cho sức khỏe

Ví dụ khi người trong
một tình trạng tâm lí

gọi là kí sinh trùng ảo tưởng.

Họ tin rằng cơ thể họ đầy kí sinh và rệp

đang bò dưới da,

khiến họ ngứa vô cùng.

Hiện tượng khác gọi là ngứa tưởng tượng,

xảy ra ở bệnh nhân

bị mất đi hay bộ phận nào của cơ thể

Bởi vì chấn thương này đã phá hủy
nghiêm trọng hệ thống thần kinh,

nó làm rối loạn tín hiệu thần kinh
bình thường

và tạo cảm giác ngữa tại các chi
không còn tồn tại.

Các bác sĩ đang tìm cách chữa trị
cơn ngứa dị thường này

Ở người cụt tay hay chân

bệnh nhân dùng gương phản chiếu

chi còn lại mà họ gãi

Điều này tạo nên một ảo giác
đánh lừa bộ não

nghĩ rằng cơn ngứa
tưởng tượng được gãi.

Kì lạ thay, điều này thực sự hiệu quả.

các nhà nghiên cứu cũng tìm hiểu về
các gene gây ngứa,

tìm cách chữa trị và ngăn ngừa
cơn ngứa

trong những trường hợp nghiêm trọng

Nếu bị ngứa mà không thể gãi,
ta cảm giác như địa ngục,

ngay cả Dante cũng nghĩ vậy.

Nhà thơ người Ý có viết một đoạn
về địa ngục

nơi con người bị trừng phạt trong một
cái hố tràn ngập cơn ngứa vô hạn.