WEBVTT

00:00:07.013 --> 00:00:09.584
Bạn đang đứng ờ vạch khung thành

00:00:09.584 --> 00:00:14.114
đột nhiên bạn thấy ngứa cực kỳ ở gáy.

00:00:14.114 --> 00:00:17.942
Chúng ta đều biết ngứa ngáy
khó chịu như thế nào,

00:00:17.942 --> 00:00:22.502
Nhưng bạn có thắc mắc vì sao 
chúng ta ngứa không?

00:00:22.502 --> 00:00:27.354
Mỗi ngày, trung bình mỗi người
ngứa hàng chục lần.

00:00:27.354 --> 00:00:29.815
Nó có thể do nhiều nguyên nhân,

00:00:29.815 --> 00:00:31.515
bao gồm dị ứng,

00:00:31.515 --> 00:00:32.515
thời tiết khô hạn,

00:00:32.515 --> 00:00:34.705
hay do bệnh gây ra.

00:00:34.705 --> 00:00:38.893
Và những lý do kỳ bí khác,

00:00:38.893 --> 00:00:41.966
đôi khi nói chữ "ngứa"
cũng làm ta thấy ngứa.

00:00:41.966 --> 00:00:45.423
Bạn đang gãi đầu phải không?

00:00:45.423 --> 00:00:50.057
Lấy ví dụ quen thuộc: muỗi cắn.

00:00:50.057 --> 00:00:51.434
Khi một con muỗi cắn bạn,

00:00:51.434 --> 00:00:55.795
nó giải phóng vào cơ thể hợp chất gọi 
là chất chống đông

00:00:55.795 --> 00:00:58.527
ngăn cho máu đông lại.

00:00:58.527 --> 00:01:01.256
Chúng ta ít bị dị ứng với hợp chất đó,

00:01:01.256 --> 00:01:03.876
nó kích thích giải phóng histamine

00:01:03.876 --> 00:01:06.985
một chất hóa học làm mao mạch sưng lên

00:01:06.985 --> 00:01:08.935
Điều này làm máu chảy nhiều

00:01:08.935 --> 00:01:11.956
Giúp kích thích hệ miễn dịch của cơ thể

00:01:11.956 --> 00:01:14.197
phát hiện ra mối nguy hiểm này

00:01:14.197 --> 00:01:15.847
Điều này giải thích cho vết sưng

00:01:15.847 --> 00:01:19.777
và cũng là lí do phấn hoa làm mắt bạn sưng

00:01:19.777 --> 00:01:23.544
Histamine cũng kích hoạt 
dây thần kinh gây ngứa

00:01:23.544 --> 00:01:27.847
Đó là lí do vết cắn của bọ khiến bạn gãi

00:01:27.847 --> 00:01:31.696
Nhưng chúng ta chưa thật 
hiểu về cảm giác ngứa

00:01:31.696 --> 00:01:33.429
Những gì chúng ta biết

00:01:33.429 --> 00:01:38.157
đều từ việc nghiên cứu 
cơ chế gây ngứa ở chuột

00:01:38.157 --> 00:01:41.057
Nhà nghiên cứu phát hiện 
tín hiệu ngứa ở da chuột

00:01:41.057 --> 00:01:47.035
được truyền qua một phân lớp 
dây thần kinh gây đau

00:01:47.035 --> 00:01:52.678
Những dây thần kinh này tạo ra một phân 
tử gọi là natiuretic polypeptide B,

00:01:52.678 --> 00:01:56.897
nó sẽ tạo ra tín hiệu
truyền từ tủy sống tới não,

00:01:56.897 --> 00:02:00.761
nơi nó tạo ra cảm giác ngứa.

00:02:00.761 --> 00:02:04.387
Khi ta gãi , sự tác động cùa 
móng tay lên da

00:02:04.387 --> 00:02:10.138
gây ra một tín hiệu đau nhẹ 
lấn át cảm giác ngứa

00:02:10.138 --> 00:02:15.431
Nó đánh lạc hướng, tạo cảm giác thoải mái.

00:02:15.431 --> 00:02:19.698
Nhưng cơn ngứa có thực sự 
mang ý nghĩa tiến hóa không ?

00:02:19.698 --> 00:02:23.177
Hay chỉ đơn giản là làm 
chúng ta khó chịu?

00:02:23.177 --> 00:02:28.248
Một giả thuyết thuyết phục là da ta 
tiến hóa để biết thứ gì chạm vào nó

00:02:28.248 --> 00:02:32.429
để ta chuẩn bị để đương đầu 
với hiểm nguy bên ngoài.

00:02:32.429 --> 00:02:33.348
Nghĩ thử xem.

00:02:33.348 --> 00:02:37.180
Khi ta gãi, chúng ta sẽ tống khứ 
những gì gây hại

00:02:37.180 --> 00:02:39.931
có thể đang lẩn trốn trên da,

00:02:39.931 --> 00:02:41.459
như một côn trùng nào đó

00:02:41.459 --> 00:02:42.782
đang cố chích bạn,

00:02:42.782 --> 00:02:45.831
hay gai nhọn của một cây leo có độc.

00:02:45.831 --> 00:02:49.431
Điều này giải thích vì sao ta 
không thấy ngứa bên trong

00:02:49.431 --> 00:02:50.912
cơ thể như ngứa ruột,

00:02:50.912 --> 00:02:53.451
Vì nó được bảo vệ khỏi 
mối đe dọa bên ngoài,

00:02:53.451 --> 00:02:57.126
nhưng nghĩ xem,
bạn sẽ phải gãi làm sao.

00:02:57.126 --> 00:03:01.119
Ở một số người, nguyên nhân 
dẫn đến những điều trên có thể

00:03:01.119 --> 00:03:05.809
gây ra cảm giác ngứa tột độ 
có hại cho sức khỏe

00:03:05.809 --> 00:03:08.460
Ví dụ khi người trong
một tình trạng tâm lí

00:03:08.460 --> 00:03:11.460
gọi là kí sinh trùng ảo tưởng.

00:03:11.460 --> 00:03:15.506
Họ tin rằng cơ thể họ đầy kí sinh và rệp

00:03:15.506 --> 00:03:18.470
đang bò dưới da,

00:03:18.470 --> 00:03:21.980
khiến họ ngứa vô cùng.

00:03:21.980 --> 00:03:24.209
Hiện tượng khác gọi là ngứa tưởng tượng,

00:03:24.209 --> 00:03:25.419
xảy ra ở bệnh nhân

00:03:25.419 --> 00:03:27.579
bị mất đi hay bộ phận nào của cơ thể

00:03:27.579 --> 00:03:31.871
Bởi vì chấn thương này đã phá hủy 
nghiêm trọng hệ thống thần kinh,

00:03:31.871 --> 00:03:35.001
nó làm rối loạn tín hiệu thần kinh 
bình thường

00:03:35.001 --> 00:03:40.432
và tạo cảm giác ngữa tại các chi 
không còn tồn tại.

00:03:40.432 --> 00:03:44.722
Các bác sĩ đang tìm cách chữa trị 
cơn ngứa dị thường này

00:03:44.722 --> 00:03:46.230
Ở người cụt tay hay chân

00:03:46.230 --> 00:03:49.230
bệnh nhân dùng gương phản chiếu

00:03:49.230 --> 00:03:51.601
chi còn lại mà họ gãi

00:03:51.601 --> 00:03:53.961
Điều này tạo nên một ảo giác 
đánh lừa bộ não

00:03:53.961 --> 00:03:58.608
nghĩ rằng cơn ngứa 
tưởng tượng được gãi.

00:03:58.608 --> 00:04:02.183
Kì lạ thay, điều này thực sự hiệu quả.

00:04:02.183 --> 00:04:05.831
các nhà nghiên cứu cũng tìm hiểu về 
các gene gây ngứa,

00:04:05.831 --> 00:04:09.323
tìm cách chữa trị và ngăn ngừa 
cơn ngứa

00:04:09.323 --> 00:04:12.002
trong những trường hợp nghiêm trọng

00:04:12.002 --> 00:04:16.292
Nếu bị ngứa mà không thể gãi, 
ta cảm giác như địa ngục,

00:04:16.292 --> 00:04:18.882
ngay cả Dante cũng nghĩ vậy.

00:04:18.882 --> 00:04:21.603
Nhà thơ người Ý có viết một đoạn 
về địa ngục

00:04:21.603 --> 00:04:29.823
nơi con người bị trừng phạt trong một
cái hố tràn ngập cơn ngứa vô hạn.