Przywódcy, którzy zniszczyli Afrykę i pokolenie, które może ją odbudować

Zanim skończył osiemnaście lat, Fred Swaniker mieszkał w Ghanie, Gambii, Botswanie i Zimbabwe. Dzieciństwo spędzone w wielu krajach Afryki nauczyło go, że o ile w krajach z dobrze rozwiniętymi instytucjami przywódca nie znaczy zbyt wiele, to w krajach ze słabą strukturą jeden człowiek może zbudować lub też zniszczyć kraj. W swojej prelekcji Swaniker z pasją mówi o poprzednich pokoleniach afrykańskich liderów i pokazuje, jak rozwijać przywództwo przyszłości.

Pierwszy zamach stanu
widziałem, mając cztery lata.

Z tego powodu musiałem z rodziną

opuścić dom w Ghanie

i przeprowadzić się do Gambii.

Na nasze nieszczęście,

sześć miesięcy po przyjeździe,

w Gambii też nastąpił zamach stanu.

Dokładnie pamiętam pobudkę w środku nocy,

pakowanie kilku rzeczy,
które mogliśmy zabrać,

i dwugodzinną wędrówkę

do bezpiecznego miejsca.

Przez tydzień spaliśmy pod łóżkami,

bojąc się, że przez okno
mogą wlecieć kule.

Kiedy miałem osiem lat,

przeprowadziliśmy się do Botswany.

Tym razem było inaczej.

Nie było zamachów stanu.

Wszystko było, jak należy. Dobra edukacja.

Kraj był bardzo rozwinięty.

Miał sieć telekomunikacji światłowodowej

na długo zanim technologia
dotarła do krajów zachodnich.

Była tylko jedna rzecz,

której w Botswanie brakowało:

własnej stacji telewizyjnej.

Pamiętam, że oglądaliśmy

kanały z sąsiedniej Południowej Afryki.

Pamiętam Nelsona Mandelę w więzieniu,

któremu zaproponowano zwolnienie,

jeśli przestałby walczyć z apartheidem.

Ale nie poddał się.

Uparcie dążył do celu.

Chciał pozbyć się apartheidu z RPA.

Byłem pod wrażeniem,
że jeden dobry przywódca

może dokonać takich zmian w Afryce.

Potem, kiedy miałem 12 lat,

rodzina wysłała mnie do liceum w Zimbabwe.

Na początku byłem pod wrażeniem

rozwijającej się gospodarki
i świetnej infrastruktury.

Wydawało mi się,

że jest to model rozwoju
gospodarczego w Afryce.

W Zimbabwe skończyłem liceum

i poszedłem na studia.

Sześć lat później wróciłem do kraju.

Nie było już jak dawniej.

Kraj został rozbity na części.

Wyemigrowały miliony ludzi.

Gospodarka legła w gruzach.

Wydawało się,

że 30 lat rozwoju poszło na marne.

Jak sytuacja w kraju mogła
tak szybko się pogorszyć?

Większość ludzi zgodzi się,

że to przywództwo było powodem.

Jeden człowiek, prezydent Robert Mugabe,

ponosi w całości odpowiedzialność
za zniszczenie kraju.

Dzięki temu, że żyłem i dorastałem

w różnych częściach Afryki,

nauczyłem się dwóch rzeczy.

Po pierwsze pokochałem Afrykę.

Gdziekolwiek byłem,

widziałem piękno naszego kontynentu,

odporność i odwagę jego mieszkańców.

Zrozumiałem wtedy, że resztę życia

chcę poświęcić na to,
żeby uczynić ten kontynent wielkim.

Zrozumiałem też, że Afryka będzie wielka,

jeśli rozwiążemy problem przywództwa.

Kraje, w których żyłem, pokazały mi jedno.

Zamachy stanu,

korupcja, którą widziałem

w Ghanie, Gambii i Zimbabwe,

różniły się od przykładów
doskonałego przywództwa,

którego doświadczyłem w Botswanie i RPA.

Zrozumiałem, że sukces Afryki

zależy od jakości naszych przywódców.

Ktoś mógłby pomyśleć,

że przywództwo wszędzie ma znaczenie.

Ale chciałbym, żebyście zapamiętali jedno.

W Afryce, bardziej niż
gdziekolwiek indziej na świecie,

wpływ, jaki może mieć jeden
dobry przywódca, jest znacznie większy.

Dlaczego?

W Afryce niewydolne są
instytucje sądownicze,

konstytucja,

społeczeństwo obywatelskie i inne.

Myślę, że można to sprowadzić do zasady,

że w społeczeństwach,
które mają silne instytucje,

przywódcy nie są aż tak ważni.

Jednak gdy instytucje są słabe,

od jednego dobrego przywódcy

może zależeć przyszłość kraju.

Pozwólcie, że doprecyzuję swoją wypowiedź.

Zostajesz wybrany na prezydenta USA.

Myślisz: "Udało się.

Jestem najpotężniejszym
człowiekiem na świecie".

Postanawiasz przepchnąć ustawę.

Ale Kongres oponuje i mówi:

"Nie! Nie możesz tego zrobić".

Mówisz: "Spróbuję zatem w inny sposób".

A Senat na to:

"Nie, to niemożliwe".

Chcesz dodrukować trochę pieniędzy,

żeby pobudzić gospodarkę.

Dyrektor banku centralnego
uzna cię za szaleńca.

Mogą cię obalić za to.

Inaczej byłoby, gdybyś został
prezydentem Zimbabwe.

Mówisz: "Naprawdę podoba mi się ta praca.

Chyba chciałbym zostać tu na zawsze".

(Śmiech)

Cóż, możesz.

Chcesz dodrukować pieniądze.

Dzwonisz do dyrektora banku centralnego

i prosisz o podwojenie zasobu pieniędzy.

A on odpowiada: "Dobrze, proszę pana.

Co jeszcze mogę dla pana zrobić?".

Oto siła afrykańskich przywódców.

Oto dlaczego los Afryki

tak bardzo od nich zależy.

Dobra wiadomość jest taka,

że jakość przywództwa
w Afryce ciągle się podnosi.

Według mnie mieliśmy
trzy pokolenia przywódców.

Pierwsze pokolenie doszło do władzy

w latach 50. i 60.,

jak Kwame Nkrumah w Ghanie

czy Julius Nyerere w Tanzanii.

Dali Afryce niepodległość.

Uwolnili nas od kolonializmu.

Powinniśmy być im za to wdzięczni.

Potem wyrosło drugie pokolenie.

Ludzie, którzy nie wnieśli do Afryki

niczego poza chaosem.

To czasy wojen, korupcji,
łamania praw człowieka.

Oto najczęstszy stereotyp

afrykańskiego przywódcy:

Mobutu Sese Seko z Zairu,

Sani Abacha z Nigerii.

Na szczęście większość z nich już odeszła.

Zastąpiło ich trzecie pokolenie.

Ludzie tacy jak zmarły Nelson Mandela,

Paul Kagame i większość
dzisiejszych przywódców.

Nie są oni w żadnym sensie doskonali,

ale mają swoje sukcesy.

Udało im się w dużej mierze
zapanować nad zastanym chaosem.

Przestali walczyć
i byli gwarantem stabilności.

Odpowiadali przed swymi ludźmi.

Udało im się poprawić
politykę makroekonomiczną

i sprawić, że po raz pierwszy
afrykańska gospodarka rośnie.

Afryka jest drugim najszybciej
rozwijającym się regionem na świecie.

Ci przywódcy nie są doskonali,

ale można powiedzieć,
że są najlepsi z tych,

którzy rządzili Afryką
przez ostatnie 50 lat.

A więc co dalej?

Wierzę, że czwarte pokolenie,
które nadejdzie,

dostanie wyjątkową szansę,

żeby zmienić Afrykę.

W szczególności może dokonać dwóch zmian,

które nie udały się poprzedniej generacji.

Pierwsza to konieczność stworzenia

dobrobytu w Afryce.

Dlaczego to jest tak ważne?

Bo żadnemu z poprzednich pokoleń

nie udało się rozwiązać problemu biedy.

Dziś Afryka ma najszybciej
rosnącą liczbę ludności na świecie,

a jednocześnie jest najbiedniejsza.

Do 2030 roku Afryka będzie mieć
więcej siły roboczej niż Chiny,

a do 2050 roku - najwięcej na świecie.

Miliard ludzi będzie
potrzebować pracy w Afryce.

Bez szybkiego wzrostu gospodarczego

będziemy siedzieć na tykającej bombie

zagrażającej nie tylko Afryce,
ale całemu światu.

Opowiem wam o kimś,

kto działa na rzecz

wzrostu dobrobytu w Afryce – o Laetitii.

Laetitia to młoda Kenijka,

która w wieku 13 lat
musiała zrezygnować z nauki,

bo jej rodziny nie było stać na szkołę.

Założyła więc hodowlę królików,

które były przysmakiem w jej części kraju.

Biznes szedł tak dobrze, że w ciągu roku

Laetitia zatrudniła 15 kobiet

i wytworzyła dochód,

który pozwolił jej wrócić do szkoły.

Dzięki pracy kobiet

udało się też ufundować
naukę dla 65 dzieci.

Wygenerowane zyski wykorzystała

do budowy szkoły

i dziś uczy się tam 400 dzieci.

A dopiero skończyła 18 lat.

(Brawa)

Kolejny przykład to Erick Rajaonary.

Erick pochodzi z Madagaskaru.

Doszedł do wniosku, że rolnictwo

to klucz do tworzenia miejsc pracy

na rolniczych obszarach Madagaskaru.

Jednak wiedział, że nawozy są zbyt drogie

dla większości rolników na wyspie.

Na Madagaskarze żyją jednak
wyjątkowe nietoperze,

których odchody są bogate
w składniki odżywcze.

W 2006 roku Erick zrezygnował
z pracy w księgowości

i założył firmę produkującą nawozy

na bazie odchodów nietoperzy.

Dziś Erick ma przedsiębiorstwo

generujące miliony dolarów przychodu

i zatrudniające 70 osób na pełny etat,

a kolejne 800 w okresie,

kiedy nietoperze
wytwarzają najwięcej odchodów.

To ciekawa historia,

bo pokazuje, że szanse
na tworzenie dobrobytu

można znaleźć praktycznie wszędzie.

Dziś Erick znany jest jako Batman.

(Śmiech)

Kto by pomyślał, że biznes
o wartości milionów dolarów,

gdzie zatrudnienie ma tak wiele osób,

można zbudować na łajnie nietoperza?

Kolejna rzecz, z jaką musi się
zmierzyć to pokolenie,

to stworzenie instytucji.

Instytucje należy stworzyć tak,

byśmy nigdy więcej nie byli zależni

od osób takich jak Robert Mugabe.

Wszystko to brzmi świetnie.

Ale skąd wziąć to czwarte pokolenie?

Mamy liczyć na to,
że tak po prostu się pojawi?

A może, że ześle je dla nas Bóg?

Nie sądzę.

To zbyt ważna kwestia,
żeby zostawić ją przypadkowi.

Wierzę, że sami musimy
stworzyć w Afryce instytucje,

które wyłonią przywódców i pomogą im

systematycznie i praktycznie się rozwijać.

Od 10 lat zajmujemy się tym

w Afrykańskiej Akademii Przywództwa.

Laetitia to jedna z młodych liderek.

Dziś szkolimy 700 osób dla Afryki

i przez kolejne 50 lat

chcemy wyszkolić sześć tysięcy liderów.

Ale jedna rzecz mnie niepokoi.

Co roku zgłasza się cztery tysiące osób,

a wybrać możemy 100

do naszej akademii.

Widzę ogromne zapotrzebowanie

na takie szkolenie liderów,
jakie oferujemy.

Nie możemy tej potrzeby zaspokoić.

Dlatego dziś, po raz pierwszy
publicznie ogłaszam

rozszerzenie Afrykańskiej
Akademii Przywództwa.

Budujemy 25 nowych uniwersytetów w Afryce,

które zajmą się rozwojem kolejnego
pokolenia afrykańskich liderów.

Na każdej uczelni
będzie 10 tysięcy liderów,

więc będziemy nauczać 250 tysięcy liderów,

a także wspomagać ich rozwój.

(Brawa)

W ciągu kolejnych 50 lat ta instytucja

wyszkoli trzy miliony liderów,

którzy będą zmieniać kontynent.

Mam nadzieję, że połowa z nich

stanie się przedsiębiorcami,

którzy stworzą potrzebne miejsca pracy,

a druga połowa

będzie członkami rządu

i stworzy organizacje non-profit

oraz niezbędne instytucje.

Nie będą to tylko teoretycy.

Nauczą się, jak być liderami

i jak rozwinąć swoją przedsiębiorczość.

Pomyślcie, że to Liga Bluszczowa Afryki,

do której przyjmą kandydatów
bez względu na wynik testu,

wielkość majątku

czy pochodzenie.

Głównym kryterium przyjęcia na uniwersytet

będzie potencjał,

który przyczyni się
do transformacji Afryki.

Nasza działalność to tylko
jedna grupa instytucji.

Nie możemy zmienić Afryki sami.

Mam nadzieję,

że wiele rodzimych afrykańskich
instytucji rozkwitnie

i że połączy je jedna wizja ukształtowania

następnej generacji afrykańskich liderów,

czwartego pokolenia,

które pozna przesłanie:

twórzcie miejsca pracy i instytucje.

Nelson Mandela powiedział kiedyś:

"Co jakiś czas

pokolenie powołane jest do wielkości.

Wy możecie być tym wspaniałym pokoleniem".

Wierzę, że jeśli z rozwagą poprowadzimy

kolejną generację liderów,

to czwarte nadchodzące pokolenie

będzie najwspanialszą generacją,

jaką widziały Afryka i świat.

Dziękuję.

(Brawa)