Kan basıncı nasıl çalışır - Wilfred Manzano

Tam ders için: http://ed.ted.com/lessons/how-blood-pressure-works-wilfred-manzano

Eğer vücuttaki bütün damarları uç uca eklerseiz, 60 bin mil uzunluğunda bir damar elde edersiniz. Ve her gün, bu damarlar iki bin galona denk gelen bir miktarda kanı vicudun dokularına taşırlar. Kan basıncının damarlar üzerindeki etkisi nedir? Wilfred Manzano kan basıncı hakkında bilgiler veriyor.

Dersler Wilfred Manzano tarafından, animasyonlar ise Fox Animation Domination high-Def. tarafından hazırlanmıştır.

Eğer vücudunuzdaki bütün damarları uç uca

eklerseniz, 95,000 km uzunluğunda olur.

Damarlarınız her gün yaklaşık 7,500 litre

civarında kan taşır, ve bu dolaşım aslında

vücununuzdaki 4-5 litre kanın

tekrar tekrar taşınmasıyla olur.

Kan ve okijen ile

amino asit ve glikoz gibi

değerli besin maddeleri

vücut dokularına taşınır.

Bütün bu kan, kaslı damar duvarlarına

kuvvet uygular.

Bu kuvvete, kan basıncı denir

ve bu basınç kalp atışının evrelerine

göre artar ve azalır.

Sistol evresinde en yüksektir,

Sistol, kalbin kasılarak kanı damarlara

pompaladığı evredir.

Bu basınca, sistolik kan basıncı denir.

Kalbin atışlar arasında gevşeme evresindeyken,

kan basıncı en düşüktür,

buna diyastolik basınç denir.

Sağlıklı bir bireyin sistolik

kan basıncı 90 ile 120 milimetre civa, ve

diyastolik kan basıncı 60-80 aralığındadır

İkisi birlikte, normal bir kalp basıncı

120'ye 80'in biraz altındadır.

Kan, vücudun bir ucundan diğerine

dolaşım sisteminin boruları

yardımıyla gider.

Her tesisat sisteminde olduğu gibi,

bazı faktörler borulardaki

basıncı arttılabilir:

sıvının özellikleri,

ekstra sıvılar

veya daha dar borular.

Yani eğer kan yoğunlaşırsa,

daha yüksek kan basıncı gerekir, yani

kalbin kanı daha güçlü pompalaması gerekir

Çok tuzlu bir beslenme şekli de

benzer bir sonuca sebep olur.

Tuz, suyun kanda tutulmasına sebep olur,

bu ekstra sıvı kanın hacmini ve

kan basıncını arttırır

ve stress, savaş veya kaç tepkisi gibi,

epinefrin ve norepinefrin hormonların

salınımına sebep olur,

bu da damarların kasılmasına

sebep olur

akıma dayanıklılığı arttırır ve

akıntıya karşı olan basıncı arttırır.

Kan damarları, çoğunlukla kolayca

bu değişimlerin üstesinden gelebilir.

Elastik lifler damarların duvarlarında

yer alırlar ve onları dayanıklı yaparlar

ama eğer kan basıncınız düzenli olarak

140'a 90'ın üstüne çıkıyorsa,

buna hipertansiyon denir,

eğer kan basıncı bu değerde

kalırsa ciddi sorunlara sebep olabilir.

Çünkü atardamar duvarındaki

bu ekstra gerginleşmesi

küçük yırtılmalara sebep olabilir.

Yaralandığında (yırtılma olduğunda, vb)

doku şişer ve

müdahele eden maddeler,

beyaz kan hücreleri gibi

yırtığın etrafına toplanırlar.

Yağ ve kolestrol gibi kanda yüzen maddeler

de hasarın oluştuğu bölgeye yapışırlar,

bir süre sonra bu biriken maddeler

bir tabaka oluştururlar.

Bu tabaka damar duvarının iç kısmını

kalınlaştırır ve sertleştirir

Bu olaya ateroskleroz (damar sertliği) denir

ve ciddi yan etkileri olabilir

Eğer bu tabaka koparsa, tabakanın

yüzeyindeki bir kan pıhtısı

zaten dar olan boruyu tıkar.

Eğer kan pıhtısı yeterince büyükse,

oksijen ve besin akışını tamamen kesebilir

Eğer tıkanan damar kalbi besleyen

damarlardan biriyse, bu durum

kalp krizine sebep olur,

oksijensiz kalan kalp kası hücreleri

ölmeye başlarlar.

Eğer kan pıhtısı beyine giden kan akışını

kesiyorsa, felçe sebep olur.

Tehlikeli şekilde tıkanan damarlar,

anjiyoplasti adlı bir yöntemle açılabilir.

Bu işlemde, doktorlar

daralmış damardan ince bir tel geçirirler,

sonra bu tele balon kateter yerleştirilir.

Balon şişirildiğinde uygulanan basınç

geçişi açılmaya zorlar.

Bazen damara stent denen

sert bir tüp yerleştirilir,

amacı damarı açık tutmak ve

kan akışının devamlılığını sağlamaktır.

Böylece oksijensiz kalan hücreler

tekrar oksijen almaya başlarlar.

Basınç altında esnek kalmak

atardamarlar için zor bir görevdir.

Pompaladıkları sıvı yapışkan ve onları

tıkayabilecek maddeler içerir,

ve normal kalp atışı dakikada 70 defadır,

yani ortalama bir hayat boyunca

en az 2.5 milyar defa.

Bu dayanılamaz büyüklükte bir basınç gibi

gelebilir ama merak etmeyin, damarlarınız

bu meydan okumaya hazırlıklıdır.