Jak leki wpływają na mózg? - Sara Garofalo
-
0:07 - 0:10Większość ludzi bierze
tabletki, dostaje zastrzyki -
0:10 - 0:13albo w jakiś inny sposób przyjmuje leki.
-
0:13 - 0:18Ale większość z nas nie wie nic o tym,
jak te substancje tak naprawdę działają. -
0:18 - 0:24Jak związki chemiczne mogą wpływać
na samopoczucie, myśli i zachowanie? -
0:25 - 0:31Głównie zależy to od tego, jak lek zmienia
komunikację między komórkami w mózgu. -
0:31 - 0:34Może to dziać się na kilka sposobów.
-
0:34 - 0:36Ale zanim lek dotrze do mózgu,
-
0:36 - 0:38musi się najpierw dostać do krwiobiegu.
-
0:38 - 0:42Droga ta może zająć
od kilku sekund do kilku godzin, -
0:42 - 0:44w zależności, na przykład,
od sposobu podania. -
0:44 - 0:47Najwolniej działa podanie doustne,
-
0:47 - 0:50bo lek musi dotrzeć do układu pokarmowego
-
0:50 - 0:52zanim zacznie działać.
-
0:52 - 0:55Wdychanie leków
przyspiesza transport do krwi. -
0:55 - 0:59Wstrzykiwanie dożylne też działa szybko,
-
0:59 - 1:02bo substancje trafiają wprost do krwi.
-
1:02 - 1:07Stamtąd leki szybko docierają
do celu, czyli do mózgu. -
1:07 - 1:11Żeby się tam dostać,
muszą pokonać barierę krew-mózg, -
1:11 - 1:13która oddziela krew od układu nerwowego,
-
1:13 - 1:16żeby chronić go od potencjalnie
niebezpiecznych substancji. -
1:16 - 1:23Każdy lek wymaga specjalnego składu,
żeby przebyć tę barierę. -
1:24 - 1:27Po drugiej stronie leki zaczynają
wpływać na funkcjonowanie mózgu, -
1:27 - 1:31działając na sieci neuronów i synapsy.
-
1:31 - 1:35Neurony to komórki mózgu mające
jądro komórkowe, dendryty i akson. -
1:35 - 1:40Synapsy to struktury położone
wzdłuż dendrytów lub aksonu, -
1:40 - 1:44które pozwalają na wymianę sygnałów
elektrochemicznych między neuronami. -
1:44 - 1:48Te sygnały przyjmują formę związków
zwanych neuroprzekaźnikami. -
1:48 - 1:52Każdy neuroprzekaźnik odgrywa
inną rolę w regulowaniu zachowania, -
1:52 - 1:53emocji i percepcji.
-
1:53 - 1:56Ale wszystkie działają
na jeden z dwóch sposobów. -
1:56 - 2:00Albo hamują neuron otrzymujący sygnał,
zmniejszając jego aktywność, -
2:00 - 2:01albo pobudzają go,
-
2:01 - 2:05tworząc nowy sygnał elektrochemiczny,
który rozprzestrzenia się w sieci. -
2:05 - 2:08Nadwyżka neuroprzekaźników
ulega degradacji -
2:08 - 2:11lub powtórnemu wchłonięciu
przez neuron wysyłający pobudzenie. -
2:12 - 2:14Lek jest tym skuteczniejszy,
-
2:14 - 2:19im lepiej manipuluje
przekazami na różnych etapach. -
2:19 - 2:24Leki mogą powodować wzrost lub spadek
ilości wydzielanych neuroprzekaźników. -
2:25 - 2:28Na przykład antydepresanty typu SSRI
-
2:28 - 2:31hamują wychwyt zwrotny serotoniny,
-
2:31 - 2:35czyli neuroprzekaźnika
regulującego samopoczucie. -
2:35 - 2:38To skutecznie zwiększa jego ilość
w sieci neuronalnej. -
2:38 - 2:40Leki przeciwbólowe, takie jak morfina,
-
2:40 - 2:43zwiększają poziom
serotoniny i noradrenaliny, -
2:43 - 2:45co z kolei reguluje poziom energii,
-
2:45 - 2:48pobudliwości, uwagi i przyjemności.
-
2:48 - 2:52Te same neuroprzekaźniki wpływają
też na receptory endorfin, -
2:52 - 2:54zmniejszając odczucie bólu.
-
2:54 - 2:58Leki uspokajające zwiększają z kolei
produkcję kwasu gamma-aminomasłowego, -
2:58 - 3:04co zmniejsza aktywność neuronów,
powodując relaks i wyciszenie. -
3:04 - 3:06A co z substancjami zabronionymi?
-
3:06 - 3:11Związki te mają ogromny wpływ na mózg,
co wciąż staramy się zrozumieć. -
3:11 - 3:16Kryształy metaamfetaminy powodują
długotrwałe uwalnianie dopaminy, -
3:16 - 3:21neuroprzekaźnika związanego z układem
nagrody i odczuwaniem przyjemności. -
3:21 - 3:24Aktywują też receptory noradrenaliny,
-
3:24 - 3:25co zwiększa tętno,
-
3:25 - 3:26rozszerza źrenice,
-
3:26 - 3:30pobudza organizm do reakcji
"walcz lub uciekaj". -
3:30 - 3:33Kokaina blokuje wychwyt zwrotny
dopaminy i serotoniny, -
3:33 - 3:35zwiększając ich ilość w sieci,
-
3:35 - 3:36co powoduje wzrost energii,
-
3:36 - 3:38wprawia w stan euforii
-
3:38 - 3:40i zmniejsza apetyt.
-
3:40 - 3:44Działanie substancji halucynogennych
to największa zagadka. -
3:44 - 3:46Związki takie jak LSD,
-
3:46 - 3:47meskalina
-
3:47 - 3:48czy dimetylotryptamina
-
3:48 - 3:50blokują uwalnianie serotoniny,
-
3:50 - 3:53co wpływa na samopoczucie i impulsywność.
-
3:53 - 3:56Działają też na obwody nerwowe
-
3:56 - 4:00związane z percepcją,
nauką i samokontrolą, -
4:00 - 4:04co może wyjaśniać,
dlaczego działają z taką siłą. -
4:04 - 4:07Chociaż niektóre skutki
brzmią ekscytująco, -
4:07 - 4:11to nie bez powodu obrót tymi substancjami
jest kontrolowany lub często zakazany. -
4:11 - 4:13Substancje te zmieniają biochemię mózgu,
-
4:13 - 4:17a ich regularne używanie może
trwale uszkodzić te szlaki w mózgu, -
4:17 - 4:20które odpowiadają za myślenie,
podejmowanie decyzji, -
4:20 - 4:23uczenie się i pamięć.
-
4:23 - 4:26Ciągle niewiele wiemy o tych
substancjach i ich działaniu, -
4:26 - 4:28zarówno dobrym i złym.
-
4:28 - 4:32Ale te, które znamy
zostały dokładnie zbadane -
4:32 - 4:34i są skuteczne w leczeniu.
-
4:34 - 4:37Im więcej wiadomo
o tych substancjach i o mózgu, -
4:37 - 4:39tym rosną nasze możliwości
-
4:39 - 4:43leczenia problemów zdrowotnych,
które dziś są zagadką.
- Title:
- Jak leki wpływają na mózg? - Sara Garofalo
- Description:
-
Zapoznaj się z pełną lekcją: http://ed.ted.com/lessons/how-do-drugs-affect-the-brain-sara-garofalo
Większość ludzi bierze tabletki, dostaje zastrzyki lub też w inny sposób ma w życiu do czynienia z lekami. Ale większość z nas nie ma pojęcia, jak te substancje właściwie działają. Jak różne związki chemiczne wpływają na samopoczucie, myśli, a nawet zachowanie? Sara Garofalo wyjaśnia, w jaki sposób niektóre substancje mogą zmieniać komunikację między komórkami mózgu.
Lekcja: Sara Garofalo, animacja: Adriatic Animation.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:05
Rysia Wand approved Polish subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Michał Zaręba edited Polish subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo | ||
Michał Zaręba edited Polish subtitles for How do drugs affect the brain? - Sara Garofalo |