Πώς επηρεάζουν τα φάρμακα τον εγκέφαλο; - Σάρα Γκαρόφαλο

Δείτε ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/how-do-drugs-affect-the-brain-sara-garofalo

Οι περισσότεροι άνθρωποι παίρνουν ένα χάπι, κάνουν μια ένεση, ή παίρνουν κάποιο φάρμακο κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Οι πιο πολλοί, όμως, δεν ξέρουμε τίποτα για το πώς λειτουργούν αυτές οι ουσίες. Πώς μπορούν τα διάφορα συστατικά να επηρεάσουν τον τρόπο που νιώθουμε σωματικά, που σκεφτόμαστε, ακόμα και που συμπεριφερόμαστε; Η Σάρα Γκαρόφαλο εξηγεί πώς κάποια φάρμακα αλλάζουν την επικοινωνία ανάμεσα στα κύτταρα στον εγκέφαλο.

Μάθημα από Σάρα Γκαρόφαλο, ψηφιακή απεικόνιση από Adriatic Animation

Οι περισσότεροι άνθρωποι
παίρνουν ένα χάπι, κάνουν μια ένεση,

ή παίρνουν κάποιο φάρμακο
κατά τη διάρκεια της ζωής τους,

αλλά οι πιο πολλοί δεν ξέρουμε τίποτα
για το πώς λειτουργούν αυτές οι ουσίες.

Πώς μπορούν τα διάφορα συστατικά

να επηρεάσουν τον τρόπο
που νιώθουμε σωματικά,

που σκεφτόμαστε,
ακόμα και που συμπεριφερόμαστε;

Εν πολλοίς, αυτό εξαρτάται στο πώς
μια ουσία αλλάζει την επικοινωνία

ανάμεσα στα κύτταρα και στον εγκέφαλο.

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι
που μπορεί να συμβεί αυτό.

Πριν, όμως, μπει μέσα στον εγκέφαλο,

η ουσία πρέπει πρώτα
να φτάσει στη ροή του αίματος

σε ένα ταξίδι που μπορεί να χρειαστεί
δευτερόλεπτα ή ώρες,

κάτι που εξαρτάται από παράγοντες
όπως το πώς χορηγείται.

Η πιο αργή μέθοδος είναι
να πάρεις το φάρμακο από το στόμα

επειδή πρέπει να απορροφηθεί
από το πεπτικό μας σύστημα

πριν κάνει δράση.

Η εισπνοή ενός φαρμάκου το βάζει
στη ροή του αίματος γρηγορότερα.

Και η ενδοφλέβια ένεση
λειτουργεί γρήγορα επίσης

επειδή αντλεί τις χημικές ουσίες
κατευθείαν στο αίμα.

Μόλις πάει εκεί, το φάρμακο φτάνει γρήγορα
στις πύλες του προορισμού του,

τον εγκέφαλο.

Η είσοδος σε αυτό το όργανο φυλάσσεται
από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό,

ο οποίος διαχωρίζει το αίμα
από το νευρικό σύστημα

για να κρατά πιθανές
επικίνδυνες ουσίες εκτός.

Οπότε, όλα τα φάρμακα πρέπει να έχουν
μια ειδική χημική σύσταση

που τους δίνει το κλειδί
για να ξεκλειδώσουν αυτόν τον φραγμό

και να περάσουν.

Μόλις πάνε μέσα, οι ουσίες
αρχίζουν να επεμβαίνουν

στην κανονική λειτουργία του εγκεφάλου

στοχεύοντας στον ιστό
των νευρώνων και συνάψεών του.

Οι νευρώνες είναι εγκεφαλικά κύτταρα
που έχουν πυρήνα, δενδρίτες και άξονα.

Οι συνάψεις είναι κατασκευές τοποθετημένες
κατά μήκος των δενδριτών ή του άξονα

που επιτρέπουν την ανταλλαγή
ηλεκτρο-χημικών σημάτων

ανάμεσα στους νευρώνες.

Αυτά τα σήματα παίρνουν τη μορφή χημικών
που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές.

Κάθε νευροδιαβιβαστής
παίζει διαφορετικούς ρόλους

στη ρύθμιση συμπεριφορών, συναισθημάτων,
και γνωστικής λειτουργίας.

Όλοι, όμως, λειτουργούν
με έναν από δύο τρόπους.

Μπορούν είτε να αναστείλουν
τον νευρώνα λήψης,

περιορίζοντας τη δραστηριότητά του,
ή να τον διεγείρουν,

δημιουργώντας ένα νέο ηλεκτρο-χημικό σήμα
που επεκτείνεται σε όλο το σύστημα.

Κάθε νευροδιαβιβαστής που περισσέψει
συνήθως αποσυντίθεται

ή επαναπορροφείται μέσα
στον μεταδιδόμενο νευρώνα.

Η αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου
προέρχεται από την ικανότητά του

να χειραγωγεί τις συναπτικές μεταδόσεις
σε διαφορετικές φάσεις της διαδικασίας.

Τα αποτελέσματα είναι αύξηση ή μείωση

στο ποσό των νευροδιαβιβαστών
που διαδίδονται.

Για παράδειγμα, τα κοινά
αντικαταθλιπτικά, όπως οι SSRI,

σταματούν την επαναπρόσληψη
της σεροτονίνης,

ενός νευροδιαβιβαστή
που διαμορφώνει τις διαθέσεις μας.

Αυτό σπρώχνει αποτελεσματικά περισσότερο
από αυτήν στο νευρικό σύστημα.

Εν τω μεταξύ, παυσίπονα, όπως η μορφίνη,

αυξάνουν τα επίπεδα
της σεροτονίνης και της νοραδρελανίνης,

που ρυθμίζουν την ενέργεια, την εγρήγορση,
την ετοιμότητα και την ευχαρίστηση.

Αυτοί οι ίδιοι νευροδιαβιβαστές, επίσης,
επηρεάζουν τους υποδοχείς ενδορφίνης,

μειώνοντας την αντίληψη του πόνου.

Και τα ηρεμιστικά λειτουργούν αυξάνοντας
την παραγωγή γ-αμινοβουτυρικού οξέος

για να αναστείλουν
τη νευρική δραστηριότητα

βάζοντας το άτομο σε μια χαλαρή
ή κατασταλμένη κατάσταση.

Τι ισχύει για τα παράνομα φάρμακα;

Αυτά έχουν ισχυρές
επιπτώσεις στον εγκέφαλο

που ακόμη προσπαθούμε να κατανοήσουμε.

H μεθαμφεταμίνη, μια αμφεταμίνη,

προκαλεί μια μακρόχρονη
απελευθέρωση της ντοπαμίνης,

ενός νευροδιαβιβαστή που συνδέεται

με την αντίληψη ανταμοιβής
και ευχαρίστησης.

Ενεργοποιεί, επίσης,
τους υποδοχείς της νοραδρεναλίνης,

που αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό,
διαστέλλει τις κόρες των ματιών

και παρακινεί την αντίδραση
πάλης ή φυγής του σώματος.

Η κοκαΐνη μπλοκάρει την επαναπρόσληψη
της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης,

σπρώχνοντας περισσότερο ποσό στο σύστημα

όπου ωθούν την ενέργεια,

δημιουργούν αισθήματα ευφορίας,

και καταστέλλουν τις ορέξεις.

Και τα παραισθησιογόνα φάρμακα έχουν
εξαιρετικά αινιγματικά αποτελέσματα.

Ουσίες όπως το LSD, η μεσκαλίνη
και η διμεθυλοτρυπταμίνη (DMT),

όλες μπλοκάρουν
την απελευθέρωση της σεροτονίνης,

η οποία ρυθμίζει τη διάθεση
και την παρορμητικότητα.

Επίσης έχουν επίπτωση
στα νευρικά κυκλώματα

που εμπλέκονται στην αντίληψη, τη μάθηση,
και τη ρύθμιση της συμπεριφοράς,

το οποίο μπορεί να εξηγεί

γιατί αυτά τα φάρμακα
έχουν τόσο ισχυρές επιπτώσεις.

Κι αν κάποιες από αυτές τις δράσεις
μοιάζουν συναρπαστικές,

υπάρχουν λόγοι που κάποια
από αυτά τα φάρμακα

ελέγχονται εξονυχιστικά
και είναι συχνά παράνομα.

Οι ουσίες έχουν τη δύναμη
να αλλάξουν τη χημεία του εγκεφάλου,

και η επαναλαμβανόμενη χρήση μπορεί μόνιμα
να επανασυνδέσει τα νευρικά συστήματα

που υποστηρίζουν τη σκέψη,
τη λήψη αποφάσεων, τη μάθηση και τη μνήμη.

Υπάρχουν πολλά που ακόμα δε γνωρίζουμε
για τις ουσίες και τις επιδράσεις τους,

τόσο τα καλά, όσο και τα κακά.

Αυτά, όμως, τα οποία γνωρίζουμε
είναι αυτά που έχουμε μελετήσει στενά,

και τα μετατρέψαμε
σε αποτελεσματικά φάρμακα.

Καθώς η γνώση μας για τις ουσίες
και τον εγκέφαλο μεγαλώνει,

οι πιθανότητες επίσης μεγαλώνουν

για τη θεραπεία μεγάλων
ιατρικών προβλημάτων

που σπαζοκεφαλιάζουν
τους ερευνητές σήμερα.