Return to Video

Bilim kurgunun gelecek tahminindeki rolü - Roey Tzezana

  • 0:07 - 0:10
    Gelecekte neler olacağını
    bilmek ister miydiniz?
  • 0:10 - 0:15
    Yarın, gelecek yıl veyahut bin yıl
    sonrası bizlere nasıl kapılar açacak?
  • 0:15 - 0:16
    Yalnız değilsiniz.
  • 0:16 - 0:21
    Hükümetten orduya ve sanayi liderlerine
    varana kadar herkes bunu merak ediyor
  • 0:21 - 0:23
    ve hepsi geleceği tahmin etmeye çalışan,
  • 0:23 - 0:26
    gelecek bilimcisi denilen
    insanları işe alıyorlar.
  • 0:26 - 0:29
    Bazıları şaşırtıcı bir şekilde
    doğru tahminlerde bulunuyorlar.
  • 0:29 - 0:31
    20. yüzyılın ortasında,
  • 0:31 - 0:33
    RAND Corporation adlı bir düşünce kuruluşu
  • 0:33 - 0:36
    birçok gelecek bilimcisi
    ve bilim insanı ile çalıştılar
  • 0:36 - 0:39
    ve hep beraber, günümüzde
    doğal karşıladığımız
  • 0:39 - 0:41
    teknolojinin birçok nimetini öngördüler;
  • 0:41 - 0:43
    yapay organlar,
  • 0:43 - 0:45
    doğum kontrol hapları
  • 0:45 - 0:50
    ve araştırma materyallerin bulunabildiği
    arama programlı kütüphaneler gibi.
  • 0:50 - 0:52
    Gelecek bilimcilerinin tahminde
    bulunmalarının bir yolu,
  • 0:52 - 0:56
    toplumdaki akım ve eğilimleri inceleyerek
  • 0:56 - 1:00
    bunların gelecekte izleyeceği
    yolları, çeşitli olasılıklarla
  • 1:00 - 1:02
    belirlemekten geçiyor.
  • 1:02 - 1:07
    Çalışmaları, politikacıların ve dünya
    liderlerinin kararlarını etkiler,
  • 1:07 - 1:09
    bu da normalde bu kadar
    derinlemesine ve detaylı şekilde
  • 1:09 - 1:14
    tahminde bulunmaları imkânsızken, gelecek
    için olasılıkları tartmalarını sağlar.
  • 1:14 - 1:18
    Elbette gelecek hakkında fikir sahibi
    olabilmenin de limitleri vardır.
  • 1:18 - 1:21
    Her zaman, o anda kişiye
    tamamen anlamsız gelecek,
  • 1:21 - 1:25
    tahmin edilmesi imkânsız
    keşifler de pek tabii bulunur.
  • 1:25 - 1:26
    Farzet ki,
  • 1:26 - 1:30
    bir fizikçiyi 19. yüzyılın ortasından
  • 1:30 - 1:33
    21. yüzyıla ışınlıyorsun.
  • 1:33 - 1:38
    Ona, Uranyum-235 adlı tuhaf
    bir maddenin varlığından bahsediyor
  • 1:38 - 1:42
    ve tek başına, bütün bir şehre enerji
    verecek güce sahip olduğunu
  • 1:42 - 1:45
    veya tek bir hamleyle yerin
    dibine sokacağını söylüyorsun.
  • 1:45 - 1:49
    ''Böyle bir enerji nasıl yoktan var
    olabilir ki?'' sorusuna cevap arayacaktır.
  • 1:49 - 1:51
    ''Bu bilim değil, büyücülük.''
  • 1:51 - 1:54
    Her hâlükârda haklı olacaktır.
  • 1:54 - 1:56
    19. yüzyıl bilim anlayışında,
  • 1:56 - 2:00
    radyoaktiviteye veya
    nükleer fiziğe yer yok.
  • 2:00 - 2:04
    Onun zamanında hiçbir
    gelecek bilimci, X ışınlarını
  • 2:04 - 2:06
    veya atom bombasını
  • 2:06 - 2:07
    hele ki görelilik kuramını
  • 2:07 - 2:10
    veya kuantum mekaniğini tahmin edemezdi.
  • 2:10 - 2:11
    Clarke'ın da söylediği gibi,
  • 2:11 - 2:16
    ''Yeterince gelişmiş bir teknoloji,
    sihirden farksızdır.''
  • 2:16 - 2:20
    19. yüzyıl insanının şu anda
    göreceği bu büyülü devri,
  • 2:20 - 2:24
    kendimiz gelecek adına
    nasıl yaratabiliriz?
  • 2:24 - 2:28
    Sahip olduğumuz modern teknoloji
    ve gelişmiş veri analiz tekniği ile
  • 2:28 - 2:31
    geleceği tahmin etme hususunda,
    19. yüzyıldaki ahbabımızdan
  • 2:31 - 2:33
    daha doğru sonuçlar elde edeceğimizi
  • 2:33 - 2:35
    haklı olarak zannedebiliriz.
  • 2:35 - 2:38
    Teknolojide yaşanılan gelişmelerin
  • 2:38 - 2:44
    beraberinde çetin ve öngörülemez
    zorluklar çıkardığı da aşikâr.
  • 2:44 - 2:48
    Gelecek nesillerin tahmin
    edilemezi tahmin etme olasılığı,
  • 2:48 - 2:50
    hiç olmadığı kadar yüksek.
  • 2:50 - 2:51
    Soru cevapsız kalıyor:
  • 2:51 - 2:53
    bunu nasıl başarıyoruz?
  • 2:53 - 2:57
    Ümit vadeden bir cevap
    aslında 19. yüzyıldan beri,
  • 2:57 - 2:59
    modern dünyanın temellerini atan
  • 2:59 - 3:02
    Sanayi Devriminden beri yanı başımızda.
  • 3:02 - 3:04
    Patlayıcı gelişmelerin ve icatların
    yaşandığı bu dönemde,
  • 3:04 - 3:09
    yeni bir tür olan bilim kurgu
    edebiyatı da ortaya çıktı.
  • 3:09 - 3:13
    Dönemin yeniliklerinden ilham
    alan Jules Verne, H.G. Wells
  • 3:13 - 3:17
    ve diğer üretken düşünürler,
    insan çabasının yeni hudutlarını çizdiği
  • 3:17 - 3:20
    fantastik senaryolar düşlediler.
  • 3:20 - 3:22
    20. yüzyıl boyunca ve 21. yüzyıla doğru,
  • 3:22 - 3:26
    hikâyeciler geleceğe dair görüşlerini
    aktarmaya devam ettiler
  • 3:26 - 3:31
    ve yıllar sonra, günümüz dünyasının
    birçok yönünü bire bir tahmin edebildiler.
  • 3:31 - 3:33
    ''Cesur Yeni Dünya''da,
  • 3:33 - 3:37
    Aldous Huxley 1932'de, popüler
    olmalarının çok öncesinde
  • 3:37 - 3:40
    antidepresan kullanımını tahmin edebildi.
  • 3:40 - 3:46
    1953'te, Ray Bradbury'nin
    ''Fahrenheit 451''inde,
  • 3:46 - 3:48
    ''yüksük radyosu'' derken
    kulaklığı öngörmüştü.
  • 3:48 - 3:51
    ''2001: A Space Odyssey''de,
  • 3:51 - 3:58
    Arthur C. Clarke 1968'de; taşınabilir,
    düz ekranlı haber cihazını betimliyordu.
  • 3:58 - 4:02
    Eğlence ile toplum eleştirisinin
    harmanlandığı eserlerde,
  • 4:02 - 4:05
    bizimkine benzer ve oturmuş sistemler
    içindeki kuşkularımızı bir kenara bırakıp
  • 4:05 - 4:10
    çarpıcı değişimlerin sonuçlarını
    değerlendirmeye davet ediliyoruz.
  • 4:10 - 4:11
    Bu bağlamda,
  • 4:11 - 4:16
    en iyi bilim kurgu eseri, filozof
    Michel Foucault'un sözlerini tutandır:
  • 4:16 - 4:21
    "Peygamber değilim. Benim işim, öncesinde
    duvar olan yerlere pencereler açmaktır."
  • 4:21 - 4:26
    Günümüzün kelepçelerinden ve imkânsız
    olduğunu düşündüğümüz tahminlerden ırakta,
  • 4:26 - 4:30
    bilim kurgu, alışılmışın dışında düşünmeye
    katkı sağlayan bir araç haline geliyor.
  • 4:30 - 4:32
    Çoğu gelecek bilimci bunun bilincinde
  • 4:32 - 4:37
    ve bazıları bilim kurgu yazarlarını
    takımlarına işe almaya başlamakta.
  • 4:37 - 4:41
    Geçtiğimiz günlerde, iKnow adlı
    bir proje, bilim kurgu hikâyelerini
  • 4:41 - 4:43
    fazlasıyla andıran tasarılarını sundu.
  • 4:43 - 4:46
    Uzaylı medeniyetinin keşfi,
    hayvan ve insanların
  • 4:46 - 4:50
    kusursuz bir şekilde iletişim kurmasına
    yarayan gelişmeler
  • 4:50 - 4:53
    ve ömür uzatma gibi temalar içeriyor.
  • 4:53 - 4:55
    Gelecek neler getirecek?
  • 4:55 - 4:57
    Kesin olarak elbette ki bilemeyiz,
  • 4:57 - 5:01
    ama bilim kurgu bizlere seçenekler sunar.
  • 5:01 - 5:03
    Nihayetinde, hangi birini
  • 5:03 - 5:06
    gerçekliğe sürükleyeceğimize
    karar verecek olan da bizleriz.
Title:
Bilim kurgunun gelecek tahminindeki rolü - Roey Tzezana
Description:

Tüm ders için: http://ed.ted.com/lessons/how-science-fiction-can-help-predict-the-future-roey-tzezana

Gelecekte neler olacağını bilmek ister miydin? Yarın, gelecek yıl veyahut binyıl sonrası bizlere nasıl kapılar açacak? Yalnız değilsin. Hükümetten, orduya ve sanayi liderlerine varana kadar herkes bunu merak ediyor ve hepsi geleceği tahmin etmeye çalışan, gelecek bilimcisi denilen insanları işe alıyorlar. Roey Tzezana, gelecek bilimcilerinin bazı yöntemlerini açıklıyor.

Ders Roey Tzezana, animasyon TED-Ed tarafından hazırlandı.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:22

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.