Büyük Zimbabve'yi kim inşa etti? Ve neden?- Breeanna Elliott

Tam dersi görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/who-built-great-zimbabwe-and-why-breeanna-elliott

Güney Afrika'da ağaçlı bir alana yayılmış, Orta Çağ'da hayret verici bir zengnlikte şehir olan Büyük Zimbabve'nin kalıntıları yatıyor. Bugünkü Zimbabve ülkesinde bulunan, Afrika'daki en büyük ikinci yerleşim kalıntısıdır. Ama tarihi tartışmalıdır, onu kimin yaptığı ve nedeni onlarca yıl süren tartışmalarla tanımlandı. Breeanna Elliott, Büyük Zimbabwe'nin gizemini araştırıyor.

Ders Breeanna Elliott, animasyon JodyPrody tarafından yapıldı.

Güney Afrika'da ağaçlıklı
büyük bir alanda,

şaşırtıcı bir zenginlik ve prestije sahip
bir Orta Çağ taş kenti olan

Büyük Zimbabve'nin muhteşem
kalıntıları bulunmaktadır.

Günümüzde Zimbabve
ülkesinin topraklarında olan,

Sahra altı Afrika'da bilinen en büyük,
kıtanın üzerinde bulunan

Mısır piramitlerinden sonra gelen
en büyük ikinci yerleşim kalıntılarıdır.

Ancak, bu şehrin tarihi,
onu kimin inşa ettiği

ve neden inşa ettiği hakkındaki yıllarca
süren anlaşmazlıklarla örtülüyor.

Adı, yaklaşık on metre yüksekliğe ulaşan

ve yaklaşık 250 metre uzunlukta olan,

ölçeklenemeyen taş duvarlı,
büyük taş ev anlamına gelen

Shona kelimesi madzimbabwe'den geliyor.

İhtişamı ve tarihinin önemi nedeniyle,

1986 yılında UNESCO
Dünya Mirası alanı seçildi.

14. ve 15.yüzyıllarda,
çok gelişen bir şehirdi.

Neredeyse sekiz
kilometre kareye yayılmış olan

Büyük Zimbabve, üç ana
bölümü ile tanınırdı:

Hill Kompleks'i, kralın yaşadığı yerdi,

Büyük Ek Kısım, kraliyet ailesinin
üyeleri için ayrılmış yerdi;

son olarak Vadi Kompleksi,
sıradan insanların yaşadığı yerdi.

Yöneticiler, bölge için hem güçlü
ekonomik, hem de güçlü dini liderlerdi.

En güçlü zamanında,

şehir, 18 bin insanlık
hareketli bir köy nüfusuna sahipti

ve en güçlü Afrika
ticaret merkezlerinden biriydi.

Bu büyümeyi sağlayan,
Büyük Zimbabve'nin kıtalararası

ticaret ağındaki etkili rolü oldu.

Doğu Afrika Savahili Sahili boyunca birçok
önemli şehir devletine bağlı olarak,

daha büyük Hint Okyanusu
ticaret yollarının bir parçasıydı.

Şehir, en değerli eşyalarının kaynaklarını

ve ticaretini kontrol ederek
zenginliklerini üretti:

Altın,

fildişi

ve bakır.

Bu tüccarlık gücüyle,
zirvedeyken güçlü Arap

ve Hintli tüccar varlığını teşvik ederek

kıtalar arasındaki
etki alanını genişletti.

Arkeologlar o zamandan beri
bu tarihin ayrıntılarını

yerinde keşfedilen
eserler ile bir araya getirdiler.

Kıyı ticaret kenti Kilwa Kisiwani'de,

neredeyse 2.500 km ötede,
basılan sikkelerin yanı sıra,

Asya'dan çanak çömlek parçaları
ve cam eserleri de vardı.

Ayrıca kentin yöneticilerinin

her birini temsil ettiği düşünülen
sabuntaşı kuş figürlerini buldular

ve yalnızca kraliyet konutunun yakınında
ortaya çıkan buzağı kemikleri,

elitlerin beslenmesinin genel nüfustan
nasıl farklılaştığını gösteriyor.

Bu ipuçları aynı zamanda kentin düşüşüyle
ilgili teorilere de yol açtı.

15. yüzyılın ortalarına gelindiğinde

Büyük Zimbabve'deki
binalar kalan tek şeylerdi.

Arkeolojik kanıtlar,
aşırı kullanımın neden olduğu

toprağın tükenmesiyle oluşan

aşırı kalabalıklığa
ve sağlık sorunlarına işaret ediyor.

Sonunda, şehirdeki bitkilerin solması
ve koşulların kötüleşmesi,

Büyük Zimbabve nüfusunun
oluşturduğu yakındaki

Mutapa ve Torwa eyaletlerine
dağıldığı düşünülüyor.

Yüzyıllar sonra, Büyük Zimbabve'nin
etkisinin yeni bir aşaması,

ünlü taş kentini inşa eden
insanların kim olduğu tartışılırken,

siyasal alanda rol oynamasıyla başladı.

Afrika'daki Avrupa
sömürgeleşmesi sırasında

ırkçı sömürge görevlileri kalıntıların
Afrika kökenli olmadığını iddia etti.

Detaylı yazılmış kayıt olmadan,

Büyük Zimbabve'nin ihtişamını
açıklamak için efsanelere güvendiler.

Bazıları zenginlerin yaşadığın yerde
yaşamış Sheba'nın kraliçesinin

İncil hikâyesini
kanıtladığını öne sürdüler.

Diğerleri, Büyük Zimbabve'yi
Antik Yunanlıların inşa ettiğini düşündü.

20. yüzyılın başlarında yapılan
detaylı araştırmalardan sonra,

arkeolog David Randall-Malcver

Büyük Zimbabve'yi yerlilerin
inşa ettiğini gösteren

kanıtlar sundu.

Fakat o zamanlar, ülkenin beyaz
azınlık sömürge hükûmeti,

bu teoriyi itibarsızlaştırmaya çalıştı,
çünkü yönetimlerinin meşruiyetini zorladı.

Aslında hükûmet, tarihçileri şehrin

Afrika kökenlerine itiraz eden hesaplar
üretmeye teşvik etti.

Zaman içinde, Büyük Zimbabve'yi
Afrikalılar tarafından inşa edilen

bir Afrika şehri olarak tanımlayan
ezici bir kanıtlar topluluğu oluşturuldu.

1960 ve 1970 yıllarında,

Büyük Zimbabve, kıtada yayılan
Afrika Milliyetçi hareketi için

önemli bir simge hâline geldi.

Bugün, Zimbabve bayrağına

sabuntaşı bir kuş şeklinde atfedilen
Büyük Zimbabve'deki kalıntılar,

hâlâ ulusal bir gurur ve kültürel
değer kaynağı olarak duruyor.