Return to Video

Wat je moet weten over CRISPR

  • 0:01 - 0:03
    Hebben jullie allemaal
    wel eens van CRISPR gehoord?
  • 0:04 - 0:06
    Het zou me verbazen als dat niet zo was.
  • 0:07 - 0:10
    Dit is een technologie
    voor genoombewerking
  • 0:10 - 0:13
    die zo veelzijdig en controversieel is
  • 0:13 - 0:16
    dat het allerlei
    interessante discussies oproept.
  • 0:17 - 0:19
    Moeten we de mammoet terugbrengen?
  • 0:19 - 0:22
    Mogen we menselijke embryo's aanpassen?
  • 0:22 - 0:24
    En, mijn persoonlijke favoriet:
  • 0:25 - 0:27
    kunnen we het aan onszelf verantwoorden
  • 0:27 - 0:31
    om een hele soort
    die we als schadelijk voor mensen zien
  • 0:31 - 0:32
    van de aardbodem te laten verdwijnen
  • 0:32 - 0:34
    met deze technologie?
  • 0:35 - 0:38
    Dit soort wetenschap
    ontwikkelt zich veel sneller
  • 0:38 - 0:41
    dan de regulerende mechanismen
    die haar moeten controleren.
  • 0:41 - 0:43
    Daarom heb ik er de afgelopen zes jaar
  • 0:43 - 0:46
    mijn persoonlijke missie van gemaakt
  • 0:46 - 0:48
    om ervoor te zorgen
    dat zoveel mogelijk mensen
  • 0:48 - 0:52
    deze technologieën
    en hun implicaties begrijpen.
  • 0:52 - 0:57
    CRISPR is het onderwerp
    van een enorme media-hype.
  • 0:57 - 1:01
    De woorden die je het vaakst hoort,
    zijn 'gemakkelijk' en 'goedkoop'.
  • 1:02 - 1:05
    Ik wil hier iets dieper op ingaan
  • 1:06 - 1:10
    en een aantal van de mythen en realiteiten
    rondom CRISPR onderzoeken.
  • 1:11 - 1:13
    Als je CRISPR wilt toepassen
    op een genoom
  • 1:14 - 1:16
    moet je allereerst het DNA beschadigen.
  • 1:17 - 1:21
    Die schade is het openbreken
    van de dubbele helix.
  • 1:22 - 1:25
    Dan gaat de normale celreparatie van start
  • 1:25 - 1:28
    en wij zorgen ervoor
  • 1:28 - 1:30
    dat de cel de reparatie maakt
    die wij willen,
  • 1:30 - 1:32
    en niet de natuurlijke aanpassing.
  • 1:32 - 1:33
    Dat is hoe het werkt.
  • 1:34 - 1:36
    Het is een tweedelig systeem.
  • 1:36 - 1:39
    Je hebt een Cas9-proteïne
    en iets dat gids-RNA heet.
  • 1:39 - 1:42
    Ik stel me altijd
    een soort geleide raket voor.
  • 1:42 - 1:44
    Het Cas9-proteïne
    -- en ik antropomorfiseer graag --
  • 1:44 - 1:47
    Cas9 is een soort Pac-Man
  • 1:47 - 1:49
    die het DNA wil opeten
  • 1:49 - 1:53
    en het gids-RNA is de hondenriem
    die Cas9 bij het genoom vandaan houdt,
  • 1:53 - 1:56
    totdat het precies het juiste punt vindt
    waar het aansluit.
  • 1:57 - 2:00
    De combinatie van deze twee heet CRISPR.
  • 2:00 - 2:01
    We hebben dit systeem gestolen
  • 2:01 - 2:04
    van een oeroud bacterieel immuunsysteem.
  • 2:05 - 2:08
    Wat zo bijzonder is,
  • 2:08 - 2:13
    is dat slechts 20 letters van het gids-RNA
    het systeem richten.
  • 2:15 - 2:17
    Het is daarom gemakkelijk te ontwerpen
  • 2:17 - 2:19
    en goedkoop om aan te schaffen.
  • 2:19 - 2:23
    Dat is het modulaire gedeelte
    van het systeem.
  • 2:23 - 2:25
    De rest blijft altijd hetzelfde.
  • 2:25 - 2:29
    Hierdoor is het een gemakkelijk
    en krachtig systeem om te gebruiken.
  • 2:30 - 2:34
    Het gids-RNA en het Cas9-proteïne
  • 2:34 - 2:36
    stuiteren samen langs het genoom
  • 2:36 - 2:40
    en wanneer ze een plek vinden
    waar het gids-RNA past
  • 2:40 - 2:43
    dan steekt het zich tussen
    de strengen van de dubbele helix,
  • 2:43 - 2:45
    het scheurt ze van elkaar,
  • 2:45 - 2:47
    hierop knipt het Cas9-proteïne
    de helix kapot
  • 2:48 - 2:49
    en plotseling
  • 2:50 - 2:52
    is de cel helemaal in paniek,
  • 2:52 - 2:54
    omdat er een stuk DNA kapot is.
  • 2:55 - 2:56
    Wat doet de cel nu?
  • 2:56 - 2:59
    Die roept de eerste hulp in.
  • 2:59 - 3:02
    Er zijn twee hoofdmethoden voor reparatie.
  • 3:02 - 3:07
    De eerste plakt gewoon
    de twee stukken DNA weer aan elkaar.
  • 3:07 - 3:09
    Dit is geen efficiënt systeem,
  • 3:09 - 3:12
    want soms valt er een base weg
  • 3:12 - 3:13
    of wordt een base toegevoegd.
  • 3:13 - 3:17
    Dit is dus een prima manier
    om een gen uit te schakelen,
  • 3:17 - 3:20
    maar het is niet wat we willen
    bij genoombewerking.
  • 3:20 - 3:23
    De tweede reparatiemethode
    is veel interessanter.
  • 3:23 - 3:27
    Deze methode gebruikt
    een homoloog stuk DNA.
  • 3:27 - 3:30
    Je moet onthouden
    dat diploïde organismen, zoals mensen,
  • 3:30 - 3:34
    een kopie van het genoom van zowel
    de vader als de moeder krijgen.
  • 3:34 - 3:36
    Dus als er een beschadigd raakt,
  • 3:36 - 3:38
    kan het met het andere chromosoom
    worden gerepareerd.
  • 3:38 - 3:40
    Daar komt deze methode vandaan.
  • 3:41 - 3:42
    De reparatie wordt gemaakt
  • 3:42 - 3:44
    en het genoom is weer veilig.
  • 3:45 - 3:46
    Wij kunnen dit proces kapen
  • 3:46 - 3:50
    door een stuk nep-DNA aan te bieden,
  • 3:50 - 3:52
    een stuk dat homoloog is aan beide kanten,
  • 3:52 - 3:54
    maar in het midden verschilt.
  • 3:54 - 3:57
    Nu kan je dus alles in het midden plakken
  • 3:57 - 3:58
    en de cel voor de gek houden.
  • 3:58 - 4:00
    Je kunt een letter veranderen,
  • 4:00 - 4:02
    een letter verwijderen,
  • 4:02 - 4:05
    maar bovenal kun je nieuw DNA toevoegen,
  • 4:05 - 4:06
    als een soort Paard van Troje.
  • 4:07 - 4:09
    CRISPR gaat fantastische dingen doen,
  • 4:09 - 4:14
    het zal een katalysator zijn voor
    allerlei wetenschappelijke vooruitgang.
  • 4:15 - 4:18
    Wat zo speciaal aan CRISPR is,
    is het modulaire richtsysteem.
  • 4:18 - 4:22
    Ik bedoel, we proppen al jarenlang
    allerlei soorten DNA in organismen, toch?
  • 4:22 - 4:24
    Maar met dit modulaire richtsysteem
  • 4:24 - 4:27
    kunnen we het precies plaatsen
    waar we het willen hebben.
  • 4:27 - 4:32
    Het probleem is dat iedereen beweert
  • 4:32 - 4:35
    dat het zo goedkoop en simpel is.
  • 4:35 - 4:38
    Ik leid een gemeenschapslaboratorium.
  • 4:38 - 4:42
    En ik ontvang e-mailtjes
    van mensen die vragen:
  • 4:42 - 4:44
    "Hé, kan ik naar jullie open avond komen,
  • 4:44 - 4:48
    enneh, met CRISPR mijn genoom aanpassen?"
  • 4:48 - 4:49
    (Gelach)
  • 4:49 - 4:51
    Echt!
  • 4:51 - 4:53
    Dus ik zeg: "Eh.. nee!"
  • 4:53 - 4:54
    (Gelach)
  • 4:54 - 4:57
    "Maar het is toch zo simpel en goedkoop!"
  • 4:57 - 4:59
    Daarover wil ik dus nog wat uitwijden.
  • 4:59 - 5:01
    Hoe goedkoop is het?
  • 5:01 - 5:03
    Ja, het is goedkoop in vergelijking.
  • 5:04 - 5:07
    De materiaalkosten
    voor een gemiddeld experiment
  • 5:07 - 5:10
    zullen van duizenden
    naar slechts honderden dollars gaan.
  • 5:10 - 5:12
    En het scheelt ook tijd.
  • 5:12 - 5:14
    Het kost dagen, geen weken.
  • 5:14 - 5:16
    Dat is mooi.
  • 5:16 - 5:18
    Je hebt nog steeds
    een professioneel lab nodig.
  • 5:18 - 5:22
    Je kan geen betekenisvol werk doen
    buiten een professioneel lab.
  • 5:22 - 5:24
    Je moet niemand geloven
  • 5:24 - 5:27
    die zegt dat je dit
    op je keukentafel kunt doen.
  • 5:27 - 5:32
    Zo simpel is dit soort werk niet.
  • 5:32 - 5:34
    Daar komt nog bij
    dat er een patentstrijd gaande is.
  • 5:34 - 5:36
    Dus zelfs als je iets uitvindt,
  • 5:36 - 5:43
    krijg je te maken met de patentstrijd
    tussen het Broad Institute en UC Berkeley.
  • 5:43 - 5:45
    Het is een fascinerend gevecht om te zien,
  • 5:45 - 5:48
    want ze beschuldigen elkaar
    van allerlei fraude
  • 5:48 - 5:50
    en er zijn mensen die zeggen:
  • 5:50 - 5:53
    "Ik heb mijn notitieboek
    hier en hier ondertekend."
  • 5:53 - 5:55
    Dit gevecht zal nog jaren voortslepen.
  • 5:55 - 5:56
    En wanneer het over is,
  • 5:56 - 5:59
    zal je een dikke licentievergoeding
    aan iemand mogen betalen
  • 5:59 - 6:01
    om dit spul te gebruiken.
  • 6:01 - 6:03
    Dus is het echt goedkoop?
  • 6:03 - 6:08
    Het is goedkoop als je een lab hebt
    en standaardonderzoek doet.
  • 6:09 - 6:11
    Is het gemakkelijk?
    Laat ons eens zien.
  • 6:12 - 6:15
    Het venijn zit altijd in de details.
  • 6:16 - 6:19
    We weten eigenlijk
    niet zo heel veel over cellen.
  • 6:19 - 6:21
    Ze zijn nog steeds een mysterie.
  • 6:21 - 6:26
    We weten bijvoorbeeld niet
    waarom sommige gids-RNA's goed werken
  • 6:26 - 6:28
    en sommige niet.
  • 6:28 - 6:31
    We weten niet waarom sommige cellen
    de ene reparatiemethode gebruiken
  • 6:31 - 6:34
    en sommige cellen de andere.
  • 6:34 - 6:36
    Bovendien
  • 6:36 - 6:39
    is het nog problematisch om het systeem
    überhaupt in de cel te krijgen.
  • 6:40 - 6:42
    In een petrischaaltje
    is dat niet moeilijk,
  • 6:42 - 6:44
    maar als je het
    voor een heel organisme wilt doen,
  • 6:44 - 6:46
    wordt het lastig.
  • 6:46 - 6:49
    Bloed of beenmerg zijn goed te doen;
  • 6:49 - 6:52
    daar wordt nu veel onderzoek naar gedaan.
  • 6:52 - 6:54
    Er was een mooi verhaal
    over een klein meisje
  • 6:54 - 6:56
    dat werd genezen van leukemie
  • 6:56 - 6:58
    doordat ze haar bloed afnamen,
    veranderden en terugstopten
  • 6:58 - 7:00
    met een voorloper van CRISPR.
  • 7:01 - 7:04
    Dat is een onderzoeksrichting
    die velen zullen kiezen.
  • 7:04 - 7:06
    Maar als je toegang wilt
    tot het hele lichaam,
  • 7:06 - 7:08
    heb je waarschijnlijk een virus nodig.
  • 7:08 - 7:10
    Dus je neemt een virus,
    stopt CRISPR erin
  • 7:10 - 7:13
    en laat het virus de cel infecteren.
  • 7:13 - 7:14
    Maar dan zit het virus daar
  • 7:14 - 7:17
    en we weten nog niet wat
    de lange-termijneffecten daarvan zijn.
  • 7:17 - 7:20
    Plus: CRISPR heeft wat bijwerkingen --
  • 7:20 - 7:23
    in een klein percentage van de gevallen,
    maar toch.
  • 7:23 - 7:26
    Wat zijn op termijn de effecten daarvan?
  • 7:26 - 7:28
    Dit zijn belangrijke vragen
  • 7:28 - 7:31
    en wetenschappers
    proberen die op te lossen
  • 7:31 - 7:33
    en hopelijk worden ze ook opgelost.
  • 7:33 - 7:37
    Het is zeker nog geen plug-and-play.
  • 7:37 - 7:39
    Dus: is het gemakkelijk?
  • 7:39 - 7:43
    Als je een paar jaar werkt
    aan de toediening in een bepaald systeem,
  • 7:43 - 7:45
    dan wel.
  • 7:45 - 7:48
    Verder weten we nog weinig
  • 7:48 - 7:54
    over hoe we bepaalde dingen
    kunnen laten gebeuren
  • 7:54 - 7:57
    door bepaalde plaatsen
    in het genoom te wijzigen.
  • 7:57 - 7:59
    We weten bijvoorbeeld nog lang niet
  • 7:59 - 8:02
    hoe je een varken vleugels geeft.
  • 8:02 - 8:05
    Of zelfs maar een extra been --
    dat zou ik al prima vinden.
  • 8:05 - 8:07
    Dat zou gaaf zijn, toch?
  • 8:07 - 8:08
    Op dit moment
  • 8:08 - 8:13
    wordt CRISPR gebruikt
    door duizenden wetenschappers
  • 8:13 - 8:15
    om heel erg belangrijk werk te doen.
  • 8:15 - 8:21
    Ze maken bijvoorbeeld betere modellen
    van ziekten bij dieren,
  • 8:21 - 8:26
    of ontwikkelen methoden om
    waardevolle chemicaliën te produceren
  • 8:26 - 8:30
    en om ze in industriële productie-
    en fermentatievaten te krijgen,
  • 8:30 - 8:33
    of ze doen elementair onderzoek
    naar wat genen doen.
  • 8:34 - 8:37
    Dat is het verhaal over CRISPR
    dat we moeten vertellen.
  • 8:37 - 8:42
    Ik vind het jammer dat
    de opzichtige verhalen dit verdringen.
  • 8:42 - 8:47
    Een heleboel wetenschappers hebben samen
    hard gewerkt om CRISPR mogelijk te maken
  • 8:47 - 8:48
    en wat ik interessant vind,
  • 8:48 - 8:53
    is dat deze wetenschappers
    worden ondersteund door onze maatschappij.
  • 8:53 - 8:55
    Denk daar eens over na.
  • 8:55 - 8:58
    We hebben een infrastructuur
    die het mogelijk maakt
  • 8:58 - 9:02
    dat een klein percentage mensen
    al hun tijd aan onderzoek besteden.
  • 9:03 - 9:06
    Wij zijn dus allemaal
    de uitvinders van CRISPR
  • 9:07 - 9:11
    en dat maakt ons ook allemaal
    de hoeders van CRISPR.
  • 9:11 - 9:13
    We zijn allemaal verantwoordelijk.
  • 9:14 - 9:18
    Ik raad jullie allemaal aan
    om meer te leren over deze technologieën,
  • 9:18 - 9:20
    want dat is de enige manier
  • 9:20 - 9:26
    waarop we de ontwikkeling en het gebruik
    van deze technologieën kunnen sturen
  • 9:27 - 9:31
    en ervoor kunnen zorgen
    dat er een positieve uitkomst is --
  • 9:31 - 9:34
    voor zowel de planeet als ons.
  • 9:35 - 9:36
    Dank jullie wel.
  • 9:36 - 9:39
    (Applaus)
Title:
Wat je moet weten over CRISPR
Speaker:
Ellen Jorgensen
Description:

Moeten we de mammoet terugbrengen? Of een menselijk embryo aanpassen? Of een hele soort uitroeien als wij die schadelijk vinden? De technologie voor genoombewerking CRISPR maakt deze buitengewone vragen urgent -- maar hoe werkt het eigenlijk? Ellen Jorgensen (wetenschapper en voorvechter van gemeenschapslaboratoria) ziet het als haar missie om de mythes en waarheden rondom CRISPR -- zonder hypes -- uit te leggen aan de niet-wetenschappers onder ons.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:53

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.