De dag dat ik in mijn eentje opstond

Fotograaf Boniface Mwangi wilde protesteren tegen corruptie in zijn thuisland Kenia. Hij maakte een plan: Hij en een aantal vrienden zouden tijdens een publieke massabijeenkomst opstaan en onrust stoken. Maar toen het er op aankwam, stond hij alleen. Wat daarna gebeurde toonde hem wie hij echt was. Zoals hij zegt: "Er zijn twee krachtigste dagen in je leven. De dag dat je geboren wordt en de dag dat je er achter komt waarom." (Schokkende beelden)

Mensen in mijn thuisland
noemen me een lastpak,

een herrieschopper, een driftkikker,

een rebel, een activist,

de stem van het volk.

Maar zo was ik niet altijd.

Ik had vroeger een bijnaam.

Ze noemden me Softie.

Het zachte, ongevaarlijke jongetje.

Net als ieder ander
ging ik problemen uit de weg.

In mijn jeugd leerden ze me zwijgen.

Doe wat je gezegd wordt.

Op zondagsschool leerden ze me
om confrontaties uit de weg te gaan.

Zelfs als je gelijk hebt,
keer ze de andere wang toe.

Dit werd versterkt
door het toenmalige politieke klimaat.

(Gelach)

Kenia is een land
waar je schuldig bent

totdat je kan bewijzen dat je rijk bent.

(Gelach)

De armen in Kenia hebben 5 keer meer kans

om door politie, die ze moet
beschermen, doodgeschoten te worden

dan door criminelen.

Dit werd versterkt door
het politieke klimaat van toen.

We hadden een president,
Moi, een dictator.

Hij regeerde het land met ijzeren hand.

Iedereen die tegen hem in durfde te gaan,

werd gearresteerd, gemarteld,
gevangen gezet, of zelfs vermoord.

Dit betekende dat mensen slimme lafaards
werden, om niet in de problemen te komen.

Een lafaard zijn was geen belediging.

Een lafaard zijn, was een compliment.

Ons werd verteld dat een lafaard
thuiskomt bij zijn moeder.

Dat betekende: als je uit
de problemen blijft, blijf je leven.

Ik had mijn twijfels over dit advies.

Acht jaar geleden was
er een verkiezing in Kenia

waarvan de resultaten
gewelddadig werden betwist.

Het gevolg van die verkiezing was
verschrikkelijk geweld, verkrachting.

Meer dan 1.000 mensen werden gedood.

Mijn werk bestond
in het documenteren van dat geweld.

Als fotograaf nam ik duizenden foto's.

Na twee maanden

kwamen de politici bij elkaar,
dronken een kop thee,

tekenden een vredesverdrag
en het land ging weer verder.

Ik was zeer verontrust omdat ik
het geweld zelf meegemaakt had.

Ik zag de moorden, ik zag de verjaging.

Ik ontmoette vrouwen die verkracht
waren en het greep me aan,

maar het land sprak er niet over.

We deden alsof. We werden
allemaal slimme lafaards.

We gingen de problemen uit de weg
door er niet over te praten.

Tien maanden later nam ik ontslag.
Ik zei dat ik het niet meer aankon.

Na mijn ontslag riep ik
mijn vrienden bij elkaar

om over het geweld te spreken,

over de staat van het land.

Op 1 juni 2009 zouden we
naar het stadion toe gaan

en de aandacht van de president opeisen.

Het is een nationale vrije dag.

Hij wordt over het hele land uitgezonden.

Ik kwam bij het stadion aan.

Mijn vrienden kwamen niet opdagen.

Ik was alleen

en wist niet wat ik moest doen.

Ik was bang,

maar ik wist heel goed
dat ik op deze dag

een besluit moest nemen.

Kon ik leven als een lafaard,
net als de rest,

of zou ik een standpunt innemen?

Toen de president het woord nam,

stond ik op en schreeuwde

dat hij de slachtoffers van
de verkiezingen niet mocht vergeten,

dat de corruptie moest stoppen.

Opeens, vanuit het niets,

viel de politie me aan
als hongerige leeuwen.

Ze bedekten mijn mond

en sleurden me het stadion uit,

waarna ze me een flink pak rammel
gaven en in de cel gooiden.

Ik bracht de nacht door in de cel
op een koude cementen vloer.

Dat zette me aan het denken.

Wat gaf mij dit gevoel?

Mijn vrienden en familie
dachten dat ik gek was

en dat de foto's die ik nam
mijn leven overhoop gooiden.

Mijn foto's waren voor
veel Kenianen slechts een getal.

De meeste Kenianen zagen het geweld niet.

Het was een verhaaltje voor ze.

Ik besloot tot een straatexpositie

om de foto's van het geweld
in het land te laten zien

en de mensen aan de praat te krijgen.

We reisden door het land
en toonden de foto's.

Deze reis bracht me
op het pad van activisme.

Ik besloot niet meer te zwijgen,

maar te praten over die zaken.

We reisden het land rond
en op de plek van onze straatexpositie

verschenen politieke graffiti
over de situatie in het land,

over corruptie en slecht leiderschap.

We hebben zelfs symbolische
begrafenissen uitgevoerd.

We hebben levende varkens bij
het Keniaanse parlement bezorgd

als symbool voor de politieke hebzucht.

Het is in Oeganda en
andere landen ook gedaan

en het meest krachtige is dat de foto's
door de media zijn uitgekozen

en door het land en over
het continent zijn verspreid.

Waar ik zeven jaar geleden
in mijn eentje stond,

hoor ik nu bij een gemeenschap
van velen die met mij opstaan.

Ik ben niet langer alleen
als ik over deze zaken praat.

Ik hoor bij een groep jonge mensen
die hartstocht hebben voor het land,

die verandering teweeg wil brengen.

Ze zijn niet langer bang en
ze zijn geen slimme lafaards meer.

Dat was mijn verhaal.

Die dag in het stadion

stond ik op als een slimme lafaard.

Door die ene actie zei ik vaarwel
tegen 24 jaar leven als een lafaard.

Er zijn twee belangrijkste
dagen in je leven:

De dag dat je geboren wordt en
de dag dat je er achter komt waarom.

Die dag dat ik opstond en
naar de president schreeuwde,

kwam ik er achter waarvoor ik geboren ben.

Ik zou niet langer zwijgen
als ik onrecht zag,

Weet jij waarom jij geboren bent?

Dank u wel.

(Applaus)

Tom Rielly: Het is een prachtig verhaal.

Ik wil je even een aantal vragen stellen.

Dus, PAWA254:

Je richtte een studio op, een plek
voor jonge mensen naartoe kunnen,

waar ze de kracht van
digitale media gebruiken

om deze acties te ondernemen.

Wat gebeurt er op dit moment bij PAWA?

Boniface Mwangi:
We hebben een groep filmmakers,

graffiti-artiesten, muzikanten en
wanneer er in het land iets aan de hand is

komen we samen, brainstormen we
en pakken het aan.

Ons krachtigste instrument is kunst,

omdat we in een drukke wereld leven
waar mensen het zo druk hebben

dat ze geen tijd hebben om te lezen.

Dus verpakken we ons activisme
en onze boodschap in kunst.

Dus van muziek tot graffiti tot kunst,
dat is wat we doen.

Mag ik nog iets zeggen?

TR: Ja, natuurlijk. (Applaus)

BM: Ondanks dat ik opgepakt,
mishandeld en bedreigd ben,

het moment dat ik mijn stem vond,

toen ik echt opkwam
voor wat ik werkelijk dacht,

was ik niet bang meer.

Ik werd Softie genoemd,
maar dat ben ik niet meer,

omdat ik ontdekt heb wie ik echt ben,
wat ik werkelijk wil doen

en daar ligt zoveel schoonheid in.

Er is niets zo krachtig als zeker weten
dat ik hier ben om dit te doen,

omdat je niet meer bang wordt.
Je gaat gewoon door met leven.

Dankjewel.

(Applaus)