0:00:01.706,0:00:04.636
Mensen in mijn thuisland[br]noemen me een lastpak,

0:00:04.636,0:00:07.313
een herrieschopper, een driftkikker,

0:00:07.313,0:00:09.983
een rebel, een activist,

0:00:09.983,0:00:11.840
de stem van het volk.

0:00:11.840,0:00:14.600
Maar zo was ik niet altijd.

0:00:14.600,0:00:16.181
Ik had vroeger een bijnaam.

0:00:16.181,0:00:18.502
Ze noemden me Softie.

0:00:18.502,0:00:21.755
Het zachte, ongevaarlijke jongetje.

0:00:21.755,0:00:24.495
Net als ieder ander[br]ging ik problemen uit de weg.

0:00:24.495,0:00:26.538
In mijn jeugd leerden ze me zwijgen.

0:00:26.538,0:00:28.340
Doe wat je gezegd wordt.

0:00:28.340,0:00:32.272
Op zondagsschool leerden ze me[br]om confrontaties uit de weg te gaan.

0:00:32.272,0:00:35.585
Zelfs als je gelijk hebt, [br]keer ze de andere wang toe.

0:00:35.585,0:00:40.182
Dit werd versterkt [br]door het toenmalige politieke klimaat.

0:00:40.182,0:00:43.783
(Gelach)

0:00:43.783,0:00:45.662
Kenia is een land [br]waar je schuldig bent

0:00:45.662,0:00:48.239
totdat je kan bewijzen dat je rijk bent.

0:00:48.239,0:00:50.984
(Gelach)

0:00:50.984,0:00:53.726
De armen in Kenia hebben 5 keer meer kans

0:00:53.726,0:00:56.910
om door politie, die ze moet[br]beschermen, doodgeschoten te worden

0:00:56.910,0:00:58.298
dan door criminelen.

0:00:58.298,0:01:00.945
Dit werd versterkt door[br]het politieke klimaat van toen.

0:01:00.945,0:01:03.894
We hadden een president,[br]Moi, een dictator.

0:01:03.894,0:01:06.100
Hij regeerde het land met ijzeren hand.

0:01:06.100,0:01:08.538
Iedereen die tegen hem in durfde te gaan,

0:01:08.538,0:01:13.507
werd gearresteerd, gemarteld,[br]gevangen gezet, of zelfs vermoord.

0:01:13.507,0:01:17.431
Dit betekende dat mensen slimme lafaards[br]werden, om niet in de problemen te komen.

0:01:17.431,0:01:19.474
Een lafaard zijn was geen belediging.

0:01:19.474,0:01:21.401
Een lafaard zijn, was een compliment.

0:01:21.401,0:01:24.559
Ons werd verteld dat een lafaard[br]thuiskomt bij zijn moeder.

0:01:24.559,0:01:28.320
Dat betekende: als je uit[br]de problemen blijft, blijf je leven.

0:01:28.320,0:01:30.260
Ik had mijn twijfels over dit advies.

0:01:30.260,0:01:33.082
Acht jaar geleden was[br]er een verkiezing in Kenia

0:01:33.082,0:01:35.565
waarvan de resultaten[br]gewelddadig werden betwist.

0:01:35.565,0:01:40.302
Het gevolg van die verkiezing was[br]verschrikkelijk geweld, verkrachting.

0:01:40.302,0:01:44.239
Meer dan 1.000 mensen werden gedood.

0:01:44.239,0:01:47.360
Mijn werk bestond [br]in het documenteren van dat geweld.

0:01:47.360,0:01:50.216
Als fotograaf nam ik duizenden foto's.

0:01:50.216,0:01:52.283
Na twee maanden

0:01:52.283,0:01:57.158
kwamen de politici bij elkaar,[br]dronken een kop thee,

0:01:57.158,0:02:00.595
tekenden een vredesverdrag[br]en het land ging weer verder.

0:02:00.595,0:02:04.124
Ik was zeer verontrust omdat ik[br]het geweld zelf meegemaakt had.

0:02:04.124,0:02:07.730
Ik zag de moorden, ik zag de verjaging.

0:02:07.730,0:02:10.811
Ik ontmoette vrouwen die verkracht[br]waren en het greep me aan,

0:02:10.811,0:02:12.855
maar het land sprak er niet over.

0:02:12.855,0:02:15.339
We deden alsof. We werden[br]allemaal slimme lafaards.

0:02:15.339,0:02:18.938
We gingen de problemen uit de weg[br]door er niet over te praten.

0:02:18.938,0:02:22.235
Tien maanden later nam ik ontslag.[br]Ik zei dat ik het niet meer aankon.

0:02:22.235,0:02:24.830
Na mijn ontslag riep ik[br]mijn vrienden bij elkaar

0:02:24.830,0:02:26.850
om over het geweld te spreken,

0:02:26.850,0:02:28.714
over de staat van het land.

0:02:28.714,0:02:32.400
Op 1 juni 2009 zouden we[br]naar het stadion toe gaan

0:02:32.400,0:02:34.729
en de aandacht van de president opeisen.

0:02:34.729,0:02:36.329
Het is een nationale vrije dag.

0:02:36.329,0:02:38.698
Hij wordt over het hele land uitgezonden.

0:02:38.698,0:02:41.386
Ik kwam bij het stadion aan.

0:02:41.386,0:02:44.380
Mijn vrienden kwamen niet opdagen.

0:02:44.380,0:02:47.753
Ik was alleen

0:02:47.753,0:02:50.280
en wist niet wat ik moest doen.

0:02:50.280,0:02:51.695
Ik was bang,

0:02:51.695,0:02:53.865
maar ik wist heel goed[br]dat ik op deze dag

0:02:53.865,0:02:55.086
een besluit moest nemen.

0:02:55.086,0:02:57.509
Kon ik leven als een lafaard,[br]net als de rest,

0:02:57.509,0:02:59.107
of zou ik een standpunt innemen?

0:02:59.107,0:03:01.313
Toen de president het woord nam,

0:03:01.313,0:03:05.920
stond ik op en schreeuwde

0:03:05.920,0:03:09.114
dat hij de slachtoffers van[br]de verkiezingen niet mocht vergeten,

0:03:09.114,0:03:11.390
dat de corruptie moest stoppen.

0:03:11.390,0:03:13.595
Opeens, vanuit het niets,

0:03:13.595,0:03:16.707
viel de politie me aan[br]als hongerige leeuwen.

0:03:16.707,0:03:18.564
Ze bedekten mijn mond

0:03:18.564,0:03:20.491
en sleurden me het stadion uit,

0:03:20.491,0:03:24.462
waarna ze me een flink pak rammel[br]gaven en in de cel gooiden.

0:03:24.862,0:03:31.870
Ik bracht de nacht door in de cel[br]op een koude cementen vloer.

0:03:31.870,0:03:34.518
Dat zette me aan het denken.

0:03:34.518,0:03:36.389
Wat gaf mij dit gevoel?

0:03:36.389,0:03:39.184
Mijn vrienden en familie[br]dachten dat ik gek was

0:03:39.184,0:03:41.948
en dat de foto's die ik nam[br]mijn leven overhoop gooiden.

0:03:44.568,0:03:47.448
Mijn foto's waren voor[br]veel Kenianen slechts een getal.

0:03:47.448,0:03:49.545
De meeste Kenianen zagen het geweld niet.

0:03:49.545,0:03:51.160
Het was een verhaaltje voor ze.

0:03:51.160,0:03:53.947
Ik besloot tot een straatexpositie

0:03:53.947,0:03:56.733
om de foto's van het geweld[br]in het land te laten zien

0:03:56.733,0:03:58.707
en de mensen aan de praat te krijgen.

0:03:58.707,0:04:01.516
We reisden door het land[br]en toonden de foto's.

0:04:01.516,0:04:04.999
Deze reis bracht me[br]op het pad van activisme.

0:04:04.999,0:04:07.716
Ik besloot niet meer te zwijgen,

0:04:07.716,0:04:09.914
maar te praten over die zaken.

0:04:09.914,0:04:13.564
We reisden het land rond [br]en op de plek van onze straatexpositie

0:04:13.564,0:04:18.362
verschenen politieke graffiti [br]over de situatie in het land,

0:04:18.362,0:04:21.120
over corruptie en slecht leiderschap.

0:04:21.120,0:04:24.900
We hebben zelfs symbolische[br]begrafenissen uitgevoerd.

0:04:24.900,0:04:28.882
We hebben levende varkens bij[br]het Keniaanse parlement bezorgd

0:04:28.882,0:04:30.810
als symbool voor de politieke hebzucht.

0:04:30.810,0:04:33.041
Het is in Oeganda en[br]andere landen ook gedaan

0:04:33.041,0:04:36.550
en het meest krachtige is dat de foto's[br]door de media zijn uitgekozen

0:04:36.550,0:04:39.586
en door het land en over[br]het continent zijn verspreid.

0:04:39.586,0:04:42.233
Waar ik zeven jaar geleden[br]in mijn eentje stond,

0:04:42.233,0:04:45.259
hoor ik nu bij een gemeenschap[br]van velen die met mij opstaan.

0:04:45.259,0:04:49.587
Ik ben niet langer alleen[br]als ik over deze zaken praat.

0:04:50.177,0:04:54.350
Ik hoor bij een groep jonge mensen[br]die hartstocht hebben voor het land,

0:04:54.350,0:04:56.200
die verandering teweeg wil brengen.

0:04:56.200,0:05:00.614
Ze zijn niet langer bang en[br]ze zijn geen slimme lafaards meer.

0:05:01.744,0:05:04.472
Dat was mijn verhaal.

0:05:06.242,0:05:08.840
Die dag in het stadion

0:05:08.840,0:05:11.327
stond ik op als een slimme lafaard.

0:05:11.327,0:05:16.574
Door die ene actie zei ik vaarwel[br]tegen 24 jaar leven als een lafaard.

0:05:16.574,0:05:19.616
Er zijn twee belangrijkste[br]dagen in je leven:

0:05:19.616,0:05:24.651
De dag dat je geboren wordt en[br]de dag dat je er achter komt waarom.

0:05:24.651,0:05:28.015
Die dag dat ik opstond en[br]naar de president schreeuwde,

0:05:28.015,0:05:31.295
kwam ik er achter waarvoor ik geboren ben.

0:05:31.295,0:05:34.546
Ik zou niet langer zwijgen[br]als ik onrecht zag,

0:05:35.776,0:05:38.580
Weet jij waarom jij geboren bent?

0:05:39.700,0:05:41.535
Dank u wel.

0:05:41.535,0:05:48.464
(Applaus)

0:05:48.464,0:05:51.031
Tom Rielly: Het is een prachtig verhaal.

0:05:51.031,0:05:53.587
Ik wil je even een aantal vragen stellen.

0:05:53.587,0:05:55.907
Dus, PAWA254:

0:05:55.907,0:06:00.220
Je richtte een studio op, een plek[br]voor jonge mensen naartoe kunnen,

0:06:00.220,0:06:02.606
waar ze de kracht van[br]digitale media gebruiken

0:06:02.606,0:06:04.687
om deze acties te ondernemen.

0:06:04.687,0:06:06.564
Wat gebeurt er op dit moment bij PAWA?

0:06:06.564,0:06:08.967
Boniface Mwangi:[br]We hebben een groep filmmakers,

0:06:08.967,0:06:12.620
graffiti-artiesten, muzikanten en[br]wanneer er in het land iets aan de hand is

0:06:12.620,0:06:15.511
komen we samen, brainstormen we[br]en pakken het aan.

0:06:15.511,0:06:17.567
Ons krachtigste instrument is kunst,

0:06:17.567,0:06:21.398
omdat we in een drukke wereld leven[br]waar mensen het zo druk hebben

0:06:21.398,0:06:23.465
dat ze geen tijd hebben om te lezen.

0:06:23.465,0:06:27.598
Dus verpakken we ons activisme[br]en onze boodschap in kunst.

0:06:27.598,0:06:32.577
Dus van muziek tot graffiti tot kunst,[br]dat is wat we doen.

0:06:33.557,0:06:35.585
Mag ik nog iets zeggen?

0:06:35.585,0:06:37.466
TR: Ja, natuurlijk. (Applaus)

0:06:37.466,0:06:40.291
BM: Ondanks dat ik opgepakt,[br]mishandeld en bedreigd ben,

0:06:40.291,0:06:42.014
het moment dat ik mijn stem vond,

0:06:42.014,0:06:44.490
toen ik echt opkwam[br]voor wat ik werkelijk dacht,

0:06:44.490,0:06:45.598
was ik niet bang meer.

0:06:45.598,0:06:48.490
Ik werd Softie genoemd,[br]maar dat ben ik niet meer,

0:06:48.490,0:06:51.891
omdat ik ontdekt heb wie ik echt ben,[br]wat ik werkelijk wil doen

0:06:51.891,0:06:54.927
en daar ligt zoveel schoonheid in.

0:06:54.927,0:06:58.316
Er is niets zo krachtig als zeker weten[br]dat ik hier ben om dit te doen,

0:06:58.316,0:07:01.463
omdat je niet meer bang wordt.[br]Je gaat gewoon door met leven.

0:07:01.463,0:07:03.649
Dankjewel.

0:07:03.649,0:07:07.239
(Applaus)