Mong muốn bảo vệ đại dương đạt giải TED Prize của Sylvia Earle

Nhà hải dương học huyền thoại Sylvia Earle chia sẻ những bức ảnh tuyệt diệu về biển cả -- và cả những con số gây sốc về sự xuống cấp trầm trọng của nó -- với mong muốn rằng tất cả chúng ta sẽ chung sức với bà trong việc bảo vệ trái tim màu xanh quan trọng của Trái đất.

Năm mươi năm trước, khi tôi bắt đầu khám phá đại dương,

không một ai, kể cả Jacques Perrin, Jacques Cousteau hay Rachel Carson,

có thể tưởng tượng rằng chúng ta có thể làm hại tới biển cả

bởi những thứ chúng ta đổ vào hay lấy đi từ nó.

Vào thời điểm đó, nó như là một vùng biển trên vườn địa đàng

nhưng giờ chúng ta biết tới, và chúng ta đang phải đối mặt với sự mất mát của "vùng biển trên thiên đường" ấy.

Tôi muốn chia sẻ với các bạn

quan điểm cá nhân về những thay đổi trong lòng đại dương đang ảnh hưởng tới tất cả chúng ta

để xem xét tại sao nó lại quan trọng khi trong 50 năm chúng ta đã mất đi --

thực ra là chúng ta đã lấy đi, đã tiêu thụ --

hơn 90% số lượng cá lớn ngoài đại dương,

tại sao bạn nên quan tâm tới việc gần một nửa lượng san hô đã biến mất,

tại sao sự biến mất bí ẩn của khí oxi trên một vùng rộng lớn ở Thái Bình Dương

nên khiến không chỉ các loài vật đang chết dần chết mòn phải lo lắng

mà nó thực sự cũng nên khiến bạn bận tâm.

Và nó có làm bạn bận tâm.

Tôi bị ám ảnh bởi suy nghĩ về cái mà Ray Anderson gọi là "đứa trẻ của ngày mai,"

tự hỏi rằng tại sao chúng ta không làm gì đó ở thời đại của chúng ta

để bảo vệ những con cá mập và cá ngừ và mực ống và những rặng san hô và cả sự sống ngoài đại dương

khi thời gian vẫn còn đó.

Vâng, bây giờ chính là thời khắc ấy.

Tôi mong muốn sự giúp đỡ từ các bạn

để khám phá và bảo vệ biển cả hoang sơ

theo cách mà sức khỏe được phục hồi, và

cùng với đó, gìn giữ hi vọng cho loài người.

Sức khỏe của đại dương là sức khỏe của chúng ta.

Và tôi hi vọng mong muốn của Jill Tarter, làm cho tất cả các sinh vật sống trên Trái đất, bao gồm những con cá voi và cá heo

và những sinh vật biển khác

tham gia vào cuôc tìm kiếm sự sống thông minh ngoài vũ trụ, sẽ trở thành hiện thực.

Và tôi hi vọng rằng, Jill, một ngày nào đó

chúng ta sẽ tìm ra những bằng chứng cho thấy có sự thông minh giữa những con người sống trên hành tinh này.

(Tiếng Cười)

Tôi đã nói điều đó sao? Tôi đoán là vậy.

Đối với tôi, một nhà khoa học,

mọi thứ bắt đầu từ năm 1953

khi tôi lặn lần đầu tiên.

Đó là lần đầu tiên tôi thấy cá bơi

trong một thứ khác với những lát chanh và bơ.

Tôi thực sự yêu thích lặn vào buổi đêm.

Bạn có thể thấy rất nhiều loài cá mà bạn không thể thấy vào ban ngày.

Lặn cả ngày lẫn đêm rất dễ dàng đối với tôi vào năm 1970

khi tôi chỉ huy một đội nghiên cứu sống dưới biển hàng tuần mỗi lần

cùng lúc những nhà du hành vũ trụ đang đặt chân lên mặt trăng.

Vào năm 1979 tôi có cơ hội được đặt chân xuống đáy đại dương

bằng việc sử dụng chiếc tàu lặn cá nhân mà tôi gọi là Jim.

Vị trí lặn cách bờ biển sáu dặm và ở độ sâu 1,250 feet.

Đây là một trong những bộ quần áo tắm ưa thích của tôi.

Kể từ đó, tôi đã sử dụng khoảng 30 loại tàu lặn

và tôi đã thành lập ba công ti cùng với một tổ chức phi lợi nhuận mang tên Deep Search

với mục tiêu thiết kế và xây dựng các hệ thống

để kết nối với biển sâu.

Tôi đã dẫn đầu cuộc thám hiểm kéo dài năm năm của kênh National Geographic,

có tên là Đại Dương Bền Vững,

bằng việc sử dụng những chiếc tàu nhỏ đó.

Việc điều khiển chúng dễ đến mức một nhà khoa học cũng có thể làm được.

Và tôi là một nhân chứng sống.

Các nhà du hành vũ trụ và các nhà hải dương học

đều hiểu rất rõ tầm quan trọng của không khí, thức ăn, nước, nhiệt độ,

những thứ mà bạn cần để sống ngoài không gian hay dưới đại dương.

Tôi đã từng nghe nhà du hành vũ trụ Joe Allen nói về việc

ông đã phải học tất cả mọi thứ có thể về hệ thống dưỡng sinh của ông

và sau đó làm tất cả mọi thứ có thể

để bảo vệ cho cái hệ thống ấy.

Rồi ông đã chỉ vào cái này và nói:"Hệ thống dưỡng sinh".

Chúng ta cần phải học tất cả mọi thứ có thể về nó

và làm mọi thứ có thể để bảo vệ nó.

Nhà thơ Auden nói, "Hàng ngàn người sống không có tình yêu.

Nhưng không một ai sống mà không có nước."

97 phần trăm lượng nước trên Trái đất là ở ngoài biển khơi.

Không có màu xanh của biển cả thì sẽ không có màu xanh của cây lá.

Nếu bạn nghĩ rằng biển cả chẳng hề quan trọng,

hãy tưởng tượng đến một Trái đất không có nó.

Sao Hỏa hiện ra.

Không biển cả. Không một hệ thống duy trì sự sống.

Mới đây, tôi có một bài nói tại Ngân hàng Thế giới

và tôi đã trình chiếu bức ảnh chụp Trái đất tuyệt đẹp này

và tôi nói, "Nó ở kia kìa! Ngân hàng Thế giới!"

Đó là nơi tất cả của cải được cất giữ!

Và chúng ta đã và đang vơ vét từ nó

nhanh hơn khả năng tái tạo của môi trường tự nhiên rất nhiều.

Tim Worth nói rằng nền kinh tế là một công ti con được sinh ra hoàn toàn từ tự nhiên.

Với từng giọt nước bạn uống,

từng hơi bạn hít vào,

bạn đều đang liên hệ với biển cả.

Không quan trọng bạn sống ở đâu trên Trái đất,

phần lớn lượng khí oxi trong bầu khí quyển được tạo ra ngoài biển.

Qua thời gian, hầu hết lượng carbon hữu cơ trên hành hinh

đều được hấp thụ và tích tụ ở đó,

phần lớn là nhờ vi khuẩn.

Biển cả tác động tới khí hậu và thời tiết,

điều hòa nhiệt độ, cấu thành nên đặc tính hóa học của Trái đất.

Nước ngoài biển bốc hơi thành mây

rồi mây quay trở lại đất liền và biển

ở dạng mưa và tuyết,

và là nơi trú ngụ của khoảng 97 phần trăm sự sống trên Trái đất,

mà thậm chí có thể là trong cả vũ trụ.

Không có nước sẽ không có sự sống.

Không có màu xanh của đại dương sẽ không có màu xanh của cây lá.

Nhưng loài người chúng ta có một ý niệm

rằng Trái đất -- mọi thứ thuộc về nó: những đại dương, bầu trời --

thật rộng lớn và trường tồn

nên những gì ta làm với nó không quan trọng.

Điều đó có thể đúng vào 10,000 năm trước đây,

và có thể thậm chí chỉ 1,000 năm trước,

nhưng trong vòng 100 năm trở lại đây, đặc biệt là 50 năm vừa qua,

chúng ta đã làm mất đi tài sản của chính mình,

bầu không khí, nước, các loài động vật hoang dã

những thứ giúp chúng ta tồn tại được.

Những công nghệ mới đang giúp chúng ta hiểu rõ hơn

về bản chất của tự nhiên,

về bản chất của những gì đang diễn ra.

Cho chúng ta biết ảnh hưởng của chính mình đến Trái đất.

Ý tôi là, đầu tiên bạn phải biết là bạn đang có một vấn đề.

Và, thật may mắn, vào thời đại của chúng ta,

chúng ta đã tìm hiểu được nhiều hơn về những vấn đề so với tổ tiên của mình.

Và đi cùng với hiểu biết là sự giữ gìn.

Và đi cùng với sự giữ gìn là hi vọng

rằng chúng ta có thể tìm được một môi trường bền vững cho bản thân

trong hệ sinh thái đang nuôi nấng chúng ta.

Nhưng đầu tiên chúng ta phải biết nhận thức.

Ba năm trước, tôi gặp John Hanke,

trưởng dự án Google Earth,

và tôi đã nói với anh ta rằng tôi thích thú biết bao khi tôi có thể nắm lấy thế giới trong tay mình

và khám phá nó một cách gián tiếp.

Nhưng tôi hỏi anh ấy: "Khi nào anh định hoàn thành nó?

Anh đã làm rất tốt với đất liền, với mặt đất.

Thế còn các đại dương thì sao?"

Kể từ đó, tôi đã rất hài lòng khi được làm việc với những nhân viên của Google,

với những chiếc tàu của công ti Khám phá và Nghiên cứu Biển Sâu, với National Geographic,

với hàng chục viện nghiên cứu và nhà khoa học trên toàn thế giới,

tất cả những ai chúng tôi có thể tranh thủ được sự cộng tác,

để đưa các đại dương vào Google Earth.

Và mới tuần này thôi, thứ Hai vừa qua,

Google Earth giờ đây đã hoàn chỉnh.

Hãy nghĩ về điều này: Ngay tại trung tâm hội nghị này,

chúng ta có thể tìm thấy những công viên hải dương gần đây,

chúng ta có thể nhìn thấy nơi mà chúng ta đang ngồi,

và sau đó chúng ta có thể căng buồm đi ra công viên hải dương vĩ đại nhất, biển cả,

và bốn khu bảo tồn biển quốc gia tại California,

và hệ thống mới các khu bảo tồn biển liên bang,

nhưng nơi đang bắt đẩu để bảo vệ và lấy lại một phần những của cải đã mất.

Chúng ta có thể vút bay qua Hawaii

và ngắm nhìn tận mắt những hòn đảo Hawaii...

không chỉ là một phần nhỏ bé nhô lên trên mặt nước,

mà cả những gì ẩn bên dưới.

để thấy -- đợi một chút, chúng ta có thể chơi trò té nước! --

ngay tại đó, ha --

những gì ở trong lòng đại dương, thấy được những gì những con cá voi vẫn thường thấy.

Chúng ta có thể khám phá phần bên kia của quần đảo Hawaii.

Trên thực tế chúng ta có thể đi và bơi vòng quanh Google Earth

và chơi đùa với cá voi lưng gù.

Chúng là những con vật khổng lồ lịch sự mà tôi đã có vinh hạnh được mặt đối mặt

rất nhiều lần dưới nước.

Không có chuyện bạn bị dò xét bởi một chú cá voi.

Chúng ta có thể bắt đầu lại và bay tới những nơi sâu nhất:

bảy dặm sâu, Vực Mariana,

nơi mà mới chỉ có hai người từng đến.

Thử tưởng tượng xem. Chỉ có bảy dặm,

mà mới chỉ có hai người xuống được tới đó, 49 năm trước.

Đi một chiều rất đơn giản.

Chúng ta cần những tàu lặn tân tiến.

Bạn nghĩ sao về một số giải thưởng X Prizes cho những khám phá về đại dương?

Chúng ta cần thấy được những vực sâu, những ngọn núi dưới biển,

và hiểu được cuộc sống dưới biển sâu.

Giờ chúng ta có thể đi đến Bắc Cực.

Mới 10 năm trước tôi còn đứng trên những tảng băng ở Cực Bắc.

Một Đại dương Bắc Cực không có băng có thể sẽ xuất hiện trong thế kỉ này.

Đó là một tin xấu với những chú gấu.

Và cũng là một tin xấu với chúng ta.

Quá nhiều khí Cacbonic không chỉ đang làm cho Trái đất ấm dần lên,

nó còn đang thay đổi đặc tính hóa học của nước biển,

khiến nước biển ngày càng chua.

Đó là tin xấu với những rặng san hô và những sinh vật phù du tạo oxi.

Và cũng là tin xấu đối với chúng ta.

Chúng ta đang thải ra hàng trăm triệu tấn chất dẻo

và những loại rác thải khác ra ngoài biển khơi.

Hàng triệu tấn lưới đánh cá vứt xuống biển

vẫn tiếp tục là công cụ gây hại.

Chúng ta đang "đeo còng" vào biển cả, làm tổn thương hệ tuần hoàn của Trái đất,

và chúng ta đang xóa sổ hàng trăm triệu tấn động vật hoang dã,

tất cả đều là đơn vị sống cấu thành bởi cacbon.

Thật dã man, chúng ta đang giết cá mập để làm súp vây cá,

hủy hoại các chuỗi thức ăn quyết định tới đặc tính hóa học của hành tinh.

và làm thay đổi chu kì chuyển hóa cacbon, chu kì chuyển hóa nitơ,

chu kì chuyển hóa oxi, chu kì nước,

hệ thống dưỡng sinh của chúng ta.

Chúng ta vẫn đang giết chết cá ngừ vây xanh, một loài đang có nguy cơ tuyệt chủng,

và có giá trị khi sống nhiều hơn là khi chết.

Tất cả chúng đều là những thành phần của hệ thống dưỡng sinh của chúng ta.

Chúng ta săn bắt bằng lưới, cứ vài feet lại có lưỡi câu mắc mồi,

có thể dài tới 50 dặm hoặc hơn.

Thuyền cá công nghiệp dùng lưới rà và lưới kéo đang nạo vét đáy đại dương

như những chiếc máy ủi, quét sạch mọi thứ trên đường đi của chúng.

Sử dụng Google Earth bạn có thể chứng kiến tàu cá,

ở Trung Quốc, Biển Bắc, Vịnh Mexico,

đang làm chao đảo nền tảng hệ thống dưỡng sinh của chúng ta,

để lại những hàng loạt những cái chết trên đường chúng đi qua.

Khi bạn thưởng thức sushi, hay sashimi,

hay thịt cá kiếm nướng, hay cốc-tai tôm,

bất kể thứ gì hoang dã từ đại dương mà bạn thưởng thức,

hãy nghĩ về cái giá thực sự phải trả.

Cho mỗi pound thực phẩm trên thị trường,

thì hơn 10 pound, thậm chí 100 pound,

có thể bị vứt đi bởi bắt nhầm.

Đây là hậu quả của việc không nhận thức được

đâu là giới hạn của những gì chúng ta có thể lấy đi từ đại dương.

Biểu đồ này cho thấy sự sụt giảm của động vật biển hoang dã

từ năm 1900 đến năm 2000.

Màu đỏ thể hiện những sự sụt giảm đáng kể nhất.

Trong cuộc đời tôi, thử tưởng tượng xem,

90 phần trăm số lượng cá lớn đã bị giết.

Phần lớn rùa, cá mập, cá ngừ, và cá voi

đang mất dần về số lượng.

Nhưng, cũng có những tín hiệu tốt.

10 phần trăm số cá lớn vẫn còn tồn tại.

Vẫn còn đó một số con cá voi xanh,

và một số loài nhuyễn thể sống ở Nam Cực.

Một lượng nhỏ hàu vẫn còn tồn tại ở Vịnh Chesapeake.

Một nửa các rặng san hô vẫn đang ở trong tình trạng tốt,

như một vòng trang sức quấn quanh xích đạo của hành tinh.

Chúng ta vẫn còn thời gian, tuy không nhiều nữa,

để làm thay đổi nhiều thứ.

Nhưng nếu mọi việc vẫn cứ tiếp diễn thì trong 50 năm tới,

sẽ không còn rặng san hô nào cả,

và sẽ không còn đánh bắt cá thương mại, bởi vị đơn giản là không còn cá nữa.

Thử nghĩ về biển cả mà không có cá.

Nghĩ xem điều đó nghĩa là gì đối với hệ sinh thái của chúng ta.

Những hệ thống tự nhiên trên cạn cũng đang bị đe dọa nghiêm trọng,

nhưng các vấn đề ở đó rõ ràng hơn,

và một số hành động đang được thực hiện để bảo vệ cây, đường phân nước, và động vật hoang dã.

Và vào năm 1872, với Vườn Quốc Gia Yellowstone,

Hoa Kì bắt đầu lập ra một hệ thống các vườn quốc gia,

điều mà một số ngưới coi là ý tưởng tốt nhất mà Hoa Kì từng có.

Khoảng 12% diện tích đất trên trái đất giờ đang được bảo vệ,

giữ gìn đa dạng sinh thái, tạo ra những môi trường hấp thụ và dự trữ carbon,

sản sinh ra khí Oxi, bảo vệ các đường phân nước.

Và, vào năm 1972, đất nước này bắt đầu làm điều tương tự trên biển,

với các Khu Bảo Tồn Biển Quốc Gia.

Đó cũng là một ý tưởng lớn.

Và tin tốt là

hiện giờ có hơn 4000 địa điểm trên biển, xung quanh thế giới,

có được những sự bảo vệ nhất định.

Và bạn có thể tìm thấy chúng trên Google Earth.

Tin xấu là

bạn phải nhìn rất kĩ mới thấy được chúng.

Ví dụ như, trong ba năm trở lại đây,

Hoa Kì đã bảo tồn 340,000 dặm vuông trên biển như những di tích quốc gia.

Nhưng đó chỉ là sự tăng từ 0.6%

lên 0.8% diện tích biển được bảo vệ trên thế giới.

Những khu vực được bảo vệ đang hồi sinh,

nhưng sẽ phải mất một thời gian dài để tái sinh

nhưng con cá quân hay cá nhám, cá mập hay cá mú 50 năm tuổi,

hay một con cá orange roughy 200 năm tuổi.

Chúng ta không sử dụng nhưng con bò hay gà 200 năm tuổi.

Những khu vực bảo tồn cho ta hi vọng

rằng những sinh vật trong giấc mơ của Ed Wilson

về một cuốn bách khoa cuộc sống, hay một bảng thống kê về sự sống dưới biển,

sẽ không chỉ tồn tại ở dạng một danh sách,

một bức ảnh, hay một đoạn văn.

Cùng với những nhà khoa học trên toàn thế giới, tôi đã xem xét 99% diện tích biển

dùng cho đánh bắt cá, và khai khoáng, và khoan dầu, và thải rác, và bất cứ hành động nào,

để tìm ra những tia hi vọng,

và cố gắng tìm ra những cách để cho chúng và chúng ta một tương lai vững chắc.

Ví dụ như Bắc Cực --

chúng ta có một cơ hội duy nhất, ngay bây giờ, để làm những điều đúng.

Hay tại Nam Cực, nơi mà lục địa đang được bảo vệ,

thì những vùng biển xung quanh đang bị lột sạch đi những con tôm, cá voi và những loài cá khác.

Biển Sargasso là một khu rừng nổi rộng ba triệu dặm vuông

giờ đang bị khai thác để chăn nuôi cừu.

97% diện tích đất trên Quần đảo Galapagos đang được bảo vệ,

nhưng những vùng biển xung quanh thì đang bị tàn phá bởi đánh bắt cá.

Điều này cũng đúng với Argentina,

trên thềm lục địa Patagonian, giờ đang ở trong tình trạng nghiêm trọng.

Những vùng biển khơi, nơi mà cá voi, cá ngừ và cá heo di cư --

hệ sinh thái lớn nhất và cũng ít được bảo vệ nhất trên Trái Đất,

với đầy những sinh vật tỏa sáng,

sống trong dưới nước trong bóng tối ở độ sâu trung bình 2 dặm.

Chúng nhấp nháy, và lấp lánh, và tỏa sáng

với những chiếc đèn sống của riêng chúng.

Vẫn còn những địa điểm còn giữ được vẻ hoang sơ giống với khi tôi còn bé.

10 năm tới có thể trở nên cực kì quan trọng,

và 10,000 năm nữa có thể là cơ hội cuối cùng mà loài người chúng ta có được

để bảo vệ những gì còn lại của hệ sinh thái đã ban cho chúng ta sự sống.

Để đối phó với biến đổi khí hậu, chúng ta cần những cách mới để tạo ra năng lượng.

Chúng ta cần những cách mới, những cách tốt hơn, để đối phó với nghèo đói, chiến tranh và dịch bệnh.

Chúng ta cần rất nhiều thứ để giữ gìn và duy trì thế giới ngày càng trở nên tươi đẹp hơn.

Nhưng, tất cả sẽ trở thành vô nghĩa

nếu chúng ta thất bại trong việc bảo vệ biển cả.

Số phận của chúng ta và biển cả là một.

Chúng ta cần làm với biển những điều mà Al Gore đã từng làm với bầu trời.

Một kế hoạch hành động mang tính toàn cầu

với Liên Minh Bảo Tồn Thiên Nhiên Quốc Tế, viết tắt là IUCN,

đang dần được thực hiển để bảo vệ sự đa dạng sinh thái,

để giảm thiểu và phục hồi từ những tác động của thay đổi khí hậu.

Ngoài biển khơi hay ở miền duyên hải,

bất cứ nơi nào chúng ta có thể nhận ra sự nguy cấp,

những công nghệ mới là rất cần thiết để vẽ bản đồ, chụp ảnh và thăm dò

95% đại dương mà chúng ta còn cần phải quan sát.

Mục tiêu là bảo vệ hệ sinh thái,

và thiết lập sự ổn định cũng như sự bền vững.

Chúng ta cần những tàu ngầm có khả năng lặn sâu,

và những công nghệ mới để khám phá đại dương.

Chúng ta có thể cần tới một cuộc thám hiểm --

một hội thảo TED ở ngoài biển --

để có thể tìm ra những bước tiếp theo.

Và vì vậy, tôi cho rằng các bạn đang muốn biết mong muốn của tôi là gì.

Tôi mong rằng bạn sẽ sử dụng tất cả phương tiện mà bạn có --

phim ảnh, các cuộc thăm dò, mạng toàn cầu, tàu ngầm thế hệ mới --

để phát triển một chiến dịch thúc đẩy sự hỗ trợ từ cộng đồng

cho một mạng lưới toàn cầu về những khu vực bảo tồn biển,

những tia hi vọng đủ lớn để bảo vệ và tái sinh đại dương,

trái tim xanh của hành tinh.

Bao nhiêu?

Một số nói 10%, một số khác nói 30%.

Bạn hãy quyết định xem bạn muốn bảo vệ với bao nhiêu phần trái tim mình.

Dù thế nào chăng nữa,

thì một phần nhỏ của một phần trăm là không đủ.

Mong muốn của tôi không hề nhỏ và đơn giản,

nhưng nếu chúng ta thực hiện được, nó có thể thay đổi cả thế giới,

và giúp bảo đảm sự tồn tại

của một thứ mà thực tế, thành ra, lại là sinh vật mà tôi yêu thích,

đó chính là chúng ta.

Cho những đứa trẻ ngày hôm nay,

cho đứa trẻ ngày mai,

hiện tại chính là cơ hội không bao giờ trở lại.

Cảm ơn các bạn đã lắng nghe.

(Vỗ tay)