Mültecilere acımayın, onlara inanın

Ürdünlü göçmen, Birleşik Devletler'de mülteciler için ilk kez okul kuran Suriye kökenli Müslüman Luma Mufleh, ''İnsaniyet dışında, hayatımızın her noktasında gelişme katettik,'' diyor. Savaşla harap olmuş ülkelerdeki genç insanlara, hayatlarını yeniden kurma yolunda nasıl yardım ettiğini anlatan umut ve direnç hikâyelerini paylaşıyor. Bu etkili konuşmadan, mültecilerin hayatlarında nasıl bir fark yaratılabileceğine dair ilham alın.

TED konferansında konuşma yapacağımı

ilk kez duyduğum zamanı hatırlıyorum.

Öğrencilerime haber vermek için koridordan

sınıflarımın birine koştum.

''Bilin bakalım ne oldu?

TED konuşması yapmam istendi.''

Beklediğim bir tepkiyle karşılaşmadım.

Bütün sınıf sus pus oldu.

''TED konuşması mı?
Bize kumda izlettirdiğiniz gibi mi?

Yoksa robotlarla harikalar yaratan
bilim insanlarının olduğu mu?''

diye sordu Muhammad.

''Evet, aynen öyle.''

''Koçum tamam da, o insanlar
cidden önemli ve zekiler.''

(Kahkaha)

''Farkındayım.''

''Koçum ama neden konuşuyorsun ki?

Topluluk önünde konuşmaktan
nefret edersiniz.''

''Ediyorum'' diyerek onayladım.

''Ama bizim hakkımızda, sizin yolculuğunuz
ve benim yolculuğum hakkında

konuşmam önemli.

İnsanlar bunu bilmeli.''

Mültecilerden oluşan,
kurduğum okuldaki öğrenciler,

son olarak teşvik sözleri
söylemek istediler.

''Harika! İyi olsa iyi olur koçum.''

(Kahkaha)

Savaş veya işkence sebebiyle,
evlerinden, zorla yerlerinden edilen

65,3 milyon insan var.

11 milyonla, en çok Suriyeli var.

Her gün 33.952 insan evlerinden kaçıyor.

Büyük bir çoğunluğu, hiç kimse için

insani olmayan şartlardaki
mülteci kamplarında kalıyor.

İnsanların aşağılanmasına ortak oluyoruz.

Bu kadar yüksek sayı hiç görmemiştik.

Bu, İkinci Dünya Savaşı'ndan
beri en yüksek mülteci sayısı.

Bu konunun benim için neden
önemli olduğunu anlatayım.

Ben bir Arabım. Ben bir göçmenim.

Ben bir müslümanım.

Hayatımın son 12 yılını, mültecilerle
birlikte çalışarak geçirdim.

Ha, aynı zamanda geyim.

Bu günlerde cidden popülerleştim.

(Kahkaha)

Bir mültecinin kızıyım.

Büyükannem 1964'te, ilk Assad
rejimi sırasında Suriye'yi terk etti.

Bavulunu hazırlayıp 5 çocuğunu kapıp

Ürdün'e doğru yol aldığında,
üç aylık hamileydi

ve geleceğin ailesine ve kendisine
neler sunacağından bihaberdi.

Durumun o kadar kötü olmadığını
düşünen dedem, kalmaya karar verdi.

Bir ay sonra kardeşi işkence
gördükten ve fabrikasına devletin

el koymasından sonra,
o da büyükannemi takip etti.

Sıfırdan, hayatlarını yeniden inşa ettiler

ve nihayetinde Ürdün'ün bağımsız,
varlıklı vatandaşları oldular.

11 yıl sonra, Ürdün'de doğdum.

Geçmişimizi ve yolculuğumuzu
bilmek, büyükannem için

büyük önem taşıyordu.

İlk mülteci kampı ziyaretime,
ben sekiz yaşındayken götürmüştü.

Sebebini anlayamadım.

Gitmemizin onun için
neden bu denli önemli

olduğunu bilmiyordum.

Elini tutarak kampa gittiğimizi

ve o kamptaki kadınları ziyaret ederken,

bana ''Git çocuklarla oyna,''
dediğini hatırlıyorum.

Gitmek istememiştim.

Onlar benim gibi değillerdi.

Fakirlerdi, kampta yaşıyorlardı.

İstemedim.

Yanıma çöktü ve sertçe,

''Git ve oynamadan geri gelme.

Asla insanların senden aşağıda olduğunu

ya da onlardan öğrenecek hiçbir
şeyin olmadığını düşünme.''

Zoraki bir şekilde gittim.

Büyükannemi hayal kırıklığına
uğratmayı asla istemezdim.

Birkaç saat sonra döndüm,

kamptaki çocuklarla futbol oynamıştım.

Kamptan ayrıldık

ve heyecanla, ne kadar
güzel zaman geçirdiğimi

ve çocukların ne iyi
olduğunu anlatıyordum.

''Haram!'' dedim Arapça, ''Yazık onlara.''

''Asıl bize haram,'' dedi,
kelimelerin eş anlamlarıyla,

bizim günaha girdiğimizi anlattı.

''Onlara acıma, onlara inan.''

Doğduğum yeri bırakıp
Birleşik Devletler'e gelene kadar,

bu kelimelerin etkisini kavrayamamıştım.

Üniversite mezuniyetimden sonra,
siyasi sığınma talebinde bulundum,

sosyal bir grubun üyesi
olarak kabul edildim.

Bazı insanlar bunun farkında değil,

ama bazı ülkelerde sırf gey olduğun için
ölüm cezasına çarptırılabiliyorsun.

Ürdün vatandaşlığımı
kaybetmek zorundaydım.

Bu vermek zorunda kaldığım en zor karardı,

ama başka çarem yoktu.

Olay şu ki,

kendini ev ile hayatta kalma arasında
seçim yaparken bulduğunda,

''Nerelisin?'' sorusu çok koyuyor insana.

Yunanistan'daki mülteci kampında
kısa süre önce tanıştığım bir kadın,

Halep'i terk etmek

zorunda kaldığını fark ettiği anı
en iyi şekilde dile getirdi.

''Camdan dışarı baktım
ve hiçbir şey yoktu.

Her yer enkazdı.

Ne bir sokak, ne bir dükkân, ne de
bir okul kaldı. Her şey yok oldu.

Aylardır kendi dairemdeydim,

bombaların düşüşlerini dinliyor,
insanların ölmelerini izliyordum.

Yine de her daim daha iyi olacağını,

kimsenin beni terk etmeye zorlamayacağını,

kimsenin evimi elimden
almayacağını düşündüm.

Neden o sabah öyleydi
bilmesem de, dışarı baktığımda,

eğer gitmezsem üç küçük
çocuğumun da öleceğini fark ettim.

Bu yüzden oradan ayrıldım.

İstediğimiz için değil, zorunda
olduğumuz için ayrıldık.

Seçim yoktu,'' dedi.

Evin olmadığında, kendi
ülken korku veya işkence

sebebiyle seni reddettiğinde

veya büyüdüğün şehir
tamamen harap olduğunda,

aidiyet duygusu hissetmek
inanılması güç bir durum.

Evim varmış gibi hissetmiyordum.

Artık Ürdün vatandaşı değildim,

ama Amerikalı da değildim.

Bugün hâlâ

kelimelere dökemediğim
bir yalnızlık çektim.

Üniversiteden sonra, çaresizce
''yuva'' arayışına düştüm.

Eyaletten eyalete sürüklendim

ve nihayetinde kendimi
Kuzey Karolina'da buluverdim.

Benim için üzülen güzel yürekli insanlar,

kira ödemeyi teklif ettiler

veya bana yemek ısmarlamayı
ya da iş görüşmem için takım almayı.

Bu beni daha çok yalnız
ve aciz hissettirdi.

Dibe battığımda beni yönlendiren

ve iş bulan Güneyli Vaftiz Sarah
ile tanıştıktan sonra

kendime inanmaya başladım.

Bayan Sarah, Kuzey Karolina
dağlarında bir lokanta işletiyordu.

Benim itinalı yetiştirilme tarzım

ve Yedi Kız Kardeş eğitimimle,

bana orada yönetici işi
vereceğini düşündüm.

Yanılmıştım.

İşe bulaşıkları yıkayarak, tuvalet

temizleyerek ve ızgara yaparak başladım.

Utandım, sıkı çalışmanın
değerini anlamıştım.

En önemlisiyse, değer görmüş
ve sahiplenmiş hissettim.

Onun ailesiyle Noel'i kutladım

ve benimle birlikte Ramazan
coşkusunu gözlemledi.

Ona açılırken ne kadar
gergin olduğumu anımsıyorum,

nihayetinde kendisi Güney Vaftiziydi.

Koltukta yanına oturdum

ve şunu dedim: ''Sarah,
gey olduğumu biliyorsundur.''

Tepkisi asla aklımdan çıkmayacak.

''Sorun yok canım. Sürtük olma yeter.''

(Kahkaha)

(Alkış)

Hâlâ yuva arayışında olan ben,
nihayetinde Atlanta'ya taşındım.

Yolculuğumun seyri, dışarıda top oynayan

bir grup mülteci çocukla
tanışmamdan üç yıl sonra değişti.

Apartmana giderken yanlış yerden dönmüştüm

ve dışarıda futbol oynayan
bu çocukları gördüm.

Kendinden geçmiş bir topla,
yalın ayak oynuyorlardı,

kale olarak taş yığmışlardı.

Onları bir saat kadar izledim

ve sonrasında gülümsüyordum.

Bana evimi hatırlatmışlardı.

Ürdün sokaklarında, ağabeyim
ve kuzenlerimle

futbol oynayarak büyüdüğüm
zamanları anımsattılar.

Sonunda aralarına girdim.

Beni aralarına almada şüpheci yaklaştılar,

çünkü onlara göre
kızlar futboldan anlamazdı.

Bariz bir şekilde oynadım.

Daha önce takımda oynayıp
oynamadıklarını sordum

ve oynamadıklarını,
ama istediklerini söylediler.

Zamanla onların sevgisini
kazandım ve ilk takımımızı kurduk.

Bu çocuklar bana mülteciler,
yoksulluk ve insanlık hakkında

yoğun bir ders verdiler.

Afganistanlı üç kardeş,
Roohullah, Noorullah ve Zabiullah,

bunda büyük rol oynadı.

Bir gün antrenmanlara geç kaldığımda,
bütün alanı bomboş buldum.

Çok endişelenmiştim.

Takımım alıştırmayı severdi.

Alıştırmayı kaçırmak,
onların adetinde yoktu.

Arabamdan çıktım ve iki çocuk
çöp kutusunun arkasından ellerini

delice sallayarak fırlayıverdi,

''Koç, Rooh'u dövdüler, saldırıya uğradı.

Her yerde kan vardı.''

''Ne diyorsun sen?
Ne demek saldırıya uğradı?''

''Kötü çocuklar geldi ve onu dövdüler koç.

Herkes kaçtı. Herkes çok korkmuştu.''

Arabama atladık ve Rooh'un evine gittik.

Kapıya vurdum ve Noor açtı.

''Rooh nerede? Konuşup
nasıl olduğunu görmem lazım.''

''Odasında ve çıkmayı reddediyor koç.''

Kapıya vurdum.

''Rooh, dışarı çık.
Seninle konuşmam lazım.

İyi olduğunu veya hastaneyi gitmemiz
gerekmediğini görmem lazım.''

Dışarı çıktı.

Kafasında derin bir yarık
vardı, dudağı patlamış

ve fiziksel olarak sarsılmıştı.

Ona bakıyordum

ve çocuklardan annesini
aramalarını istedim,

onunla hastaneye gitmem gerekiyordu.

Annesini aradılar.

Geldi.

Arkam ona dönüktü ve kadın
birden Farsça bağırmaya başladı.

Çocuklar gülmekten yere yattılar.

Çok şaşkındım,

komik bir yanı yoktu ki.

Onun şunları söylediğini anlattılar,

''Koçunuzun kadın ve müslüman
olduğunu söylemiştiniz.''

Arkadan ikisine de benzemiyordum.

(Kahkaha)

''Müslümanım,'' dedim ona dönerek.

''Eşhedü enla ilahe illallah,''

kelime-i şehadet getirdim.

Şaşkındı

ve belki de biraz da olsa ikna olmuştu,

fark etti ki evet, ben,

Amerikalı gibi davranan,
şort giyen, peçesiz bu kadın

gerçekten de müslümandı.

Onların ailesi Taliban'dan kaçmışlardı.

Köylerindeki yüzlerce insan

öldürülmüştü.

Babaları Taliban tarafından alıkoyulmuş,

birkaç ay sonra ruhu sömürülmüş
bir şekilde geri dönmüştü.

Aile Pakistan'a kaçtı

ve şu anda sekiz ve on
yaşlarında olan iki büyük çocuk,

ailelerine bakabilmek için günde
on saat halı dokumaya başladılar.

Birleşik Devletler'e yeniden
yerleşme onayı aldıklarını duyunca

çok heyecanlandılar

ve bu şansa nail olan o yüzde
0,1'lik kesimden biri oldular.

Turnayı gözünden vurmuşlardı.

Tek bir hikâye değil bu.

Beraber çalıştığım her mülteci aile
aşağı yukarı aynı geçmişe sahip.

Annelerinin tecavüze uğradığını

ve babalarının parmaklarının
doğrandığını gören çocuklarla çalışıyorum.

Bir çocuk, büyükannesinin alnına
kurşun dayandığını görmüş,

çünkü asilerin onu, çocuk asker
olarak almalarına müsaade etmemiş.

Yolculukları tüyler ürpertici.

Yine de her gün gördüğüm, umut,
direnç, kararlılık, yaşam sevgisi

ve hayatlarını

yeniden inşa edebiliyor
olmanın şükranlığı.

Bir gece çocukların evindeydim,

anneleri bir günde 18 otel odası
temizledikten sonra eve gelmişti.

Annesi oturdu ve Noor ayaklarını ovdu,

mezun olunca ona bakacağını söyledi.

Bitkinlikten gülümsedi annesi.

''Tanrı iyidir. Hayat iyidir.
Burada olduğumuz için şanslıyız.''

Geçtiğimiz iki yılda, mülteci
karşıtları gitgide artıyor.

Küresel bir durum.

Önlemek veya durdurmak için
hiçbir şey yapmadığımızdan

sayılar artmaya devam ediyor.

Gündemimiz mültecilerin ülkemize
gelmesini nasıl engelleyeceğimiz olmamalı.

Kendi yuvalarını terk etmek zorunda
kalmamalarını konuşmalıyız.

(Alkış)

Özür dilerim.

(Alkış)

Daha ne kadar ıstırap,

daha ne kadar ıstırap çekmeli?

Daha ne kadar insan,
biz ''Yeter!'' diyene kadar

yerlerinden edilmeli?

Yüz milyon mu?

Yaşamak zorunda kaldıkları
gaddarlık yüzünden

onları sadece utandırıp,
suçlayıp, dışlamakla kalmıyor,

onlara ülkemizin

kapılarını açacağımıza, onlara
yeniden travma yaşatıyoruz.

Onların haysiyetlerini çiğniyor,
onlara suçlu gibi davranıyoruz.

Birkaç önce ofisime bir öğrenci geldi.

Aslen Iraklı.

Yaşlara boğuldu.

''Neden bizden nefret ediyorlar?''

''Kim nefret ediyor?''

''Herkes, herkes mülteciyiz
diye, müslümanız diye

bizden nefret ediyor.''

Eskiden, öğrencilerimi
dünyanın büyük çoğunluğu

mültecilerden nefret etmiyor
diye teselli edebiliyordum.

Ama bu sefer yapamadım.

Alışveriş yaparlarken,
annesinin başörtüsünün

neden zorla çıkarıldığını

veya karşı takımdan birinin
ona neden terörist deyip

geldiği yere dönmesi gerektiğini
söylemesini açıklayamadım.

Babasının,

Birleşik Devletler ordusuna

mütercim olarak verdiği hayat
fedakârlığının, Amerikan vatandaşı

olarak onu daha değerli
kılacağını dile getiremedim.

Dünya çapında, çok az
mülteciye kapı açıyoruz.

Yüzde 0,1'den azını
yeniden yerleştiriyoruz.

İşte o yüzde 0,1'in bize onlardan
daha çok faydası dokunuyor.

''Mülteci'' kelimesinin rezil, utanılacak
bir şey olarak nitelendirilmesi beni

hayretler içerisinde bırakıyor.

Onların utanacak hiçbir şeyi yok.

İnsaniyet dışında,
hayatımızın her noktasında

gelişme katettik.

65,3 milyon insan evlerini
terk etmek zorunda kaldı,

savaş yüzünden --

tarihteki en büyük sayı.

Utanması gereken bizleriz.

Teşekkürler.

(Alkış)