İnsan, yarım akıllı cıvık mantarlardan ne öğrenebilir?

Biyolojik dizayn ve kendi kendine organize olabilen sistemlerden ilham alan bir sanatçı olan Heather Barnett; serin nemli alanlarda yaşayan ökaryotik bir canlı ile, Physarum Polycephalum ile çalıştı. İnsanlar bu yarı akıllı cıvık mantarlardan ne öğrenebilir? İzleyin.

Size bir organizma tanıtmak istiyorum;

Bir cıvık mantar, Physarum polycephalum.

O kimlik krizi yaşayan bir mantar çünkü o bir mantar değil,

Öyleyse olayı düzgün bir şekilde anlatayım.

O, Amoeba krallığına ait olduğu bilinen,

700 cıvık mantar türünden bir tanesi

tek hücreli bir organizma.

Kaynakları maksimum kullanmak adına

kendi gibi diğer hücrelerle birleşerek

dev bir süper hücreyi oluşturur.

Yani bir cıvık mantar

hücre duvarlarını paylaşan,

tek bir varlıkmış gibi gözükse de

milyonlarca hücre çekirdeğinden oluşur.

Doğal yaşamında cıvık mantarları,

ormanlık alanlarda yiyecek ararken,

çürümüş bitkileri yerken görebilirsiniz.

Aynı şekilde onları

araştırma laboratuvarlarında,

dersliklerde ve hatta sanat stüdyolarında bulabilirsiniz.

İlk defa bir cıvık mantarla beş yıl önce karşılaştım.

Bir gün mikrobiyolog bir arkadaşım bana,

içinde sarı bir kütle bulunan

bir petri kabı verdi ve eve gidip onunla onunla oynamamı söyledi.

Hakkında bana verilen bilgi;

karanlık ve nemli ortamı sevdiği

ve favori yiyeceğin yulaf olduğuydu.

Biyolojiyle ve bilimsel süreçlerle

yıllardır uğraşan bir sanatçı olduğumdan, benim için

yaşayan canlılar hiç bir zaman olağandışı olmadı.

Bitkilerle, bakterilerle,

mürekkep balıklarıyla ve meyve sinekleriyle çalıştım.

Bakalım yeni iş arkadaşım neler yapabiliyordu,

görmek istiyordum.

Onu eve getirdim ve izlemeye başladım.

Onu zengin bir diyetle besledim.

Bir ağ gibi dizildiklerini gözlemledim.

Besin kaynağı etrafında bağlantılar kurdular.

Nerede olduklarına dair arkalarında

iz bıraktıklarını gördüm.

Petri kabından bıktığından, artık oradan kurtulup

daha iyi bir ev bulmak istedi.

Gözlemlerimi belirli zaman aralıklarında

fotoğrafladım.

Cıvık mantarlar saatte yaklaşık bir cm kadar büyür

ve bu başında bekleyip seyretmek için o kadar da ideal değil

ama bazı formları zaman aralıklı çekimlerde

aşırı meditasyon etkisi yapıyor.

Bazı ilginç davranışlar da gözlemleyebildim.

Örneğin; Cıvık mantarlar güzel bir yığın yulaf üzerinde beslendiğinde;

Yeni bölgeleri keşfetmek ve sürekli farklı

yönlere doğru çoğalırlar.

Kendisiyle karşılaştığı zaman,

zaten orada olduğunu

anlar ve ona göre

geriye gelerek

farklı yönlere doğru büyümeye devam eder.

Bu ustalık karşında oldukça etkilendim

ve nasıl oluyor da sadece bir çanta hücresel balçık,

kendi sınırlarını planlayabiliyor ve

bölgelerini tanıyıp ona göre hareket edebiliyor.

Bu bir organizma hakkında sayısız bilimsel çalışma,

araştırma kayıtları, dergi makaleleri,

ve inanılmaz çalışmalar buldum

ve onları sizlerle paylaşacağım.

Örneğin; Japonya' da Hokkaido Üniversitesi'nde bir grup,

cıvık mantarları bir labirente koydular.

Hepsi birleşip kitlesel bir hücre oluşturdular.

İki ayrı noktaya yiyecek koydular,

tabi ki yulaf

ve besinle kendi arasında

bir bağlantı kurdu.

Boş bölgelerden ve çıkmaz yollardan geri çekildi.

Bu labirentte dört olası rota vardı,

zaman geçtikçe

cıvık mantar; en kısa ve etkili

rotayı belirledi.

Oldukça zeki.

Deneylerinin sonucunda

Cıvık mantarların, zekanın ilkel bir formuna sahip olduğu belirlendi.

Başka bir çalışmada; cıvık mantar belirli aralıklarda soğuk havaya maruz bırakıldı.

Bunu sevmedi. Soğuğu sevmedi.

Kuruluğu sevmedi.

Bu durum belirli aralıklarda tekrarlandı

ve her seferinde, cıvık mantar

yavaşladı ve tepki olarak büyümesini kontrol altında tuttu.

Ama sonraki aralıkta araştırmacılar,

soğuk havayı kapattığında;

cıvık mantar soğuk havanın tekrar gelme

ihtimaline karşı yavaşladı.

Her nasılsa sevmediği bu soğuk havanın,

belirli zamanlarda geldiğini öğrendi.

Deneylerinin sonucunda;

cıvık mantarların öğrenme yeteneğinin olduğu tespit edildi.

Üçüncü bir deneyde ise;

Cıvık mantarın yulaf ile dolu bir bölgeyi

keşfetmesi istenildi.

Desenli dallanmalar oluşturarak alana yayıldı.

Her besin bulduğu bölgede

bir ağa dönüştü ve bağlantılar oluşturdu

ve yiyecek aramaya devam etti.

26 saat sonra,

farklı yulaflar arasında

oldukça sağlam bir ağ oluşturdu.

Belki bu dikkat çekici gelmemiş olabilir

ta ki ;Merkezdeki yulafın

Tokyo şehrini , çevredeki yulafların

banliyö tren istasyonlarını temsil ettiğini öğrenene kadar.

Cıvık mantar Tokyo taşıma ağını

taklit etti.

(Gülüşmeler)

Uzunca bir süredir bir kompleks sistem geliştirildi

toplu konutlar, çevre
mühendisliği ve, kentsel planlama hakkında.

Bu sistemi geliştirmek bizim 100 yıldan fazla zamanımızı alırken,

cıvık mantarın bir günden biraz daha fazla zamanını aldı.

Deneyin sonucu olarak;

Cıvık mantar çok etkili ağlara dönüşüp

bu işle uğraşanların problemini çözdü.

Bu; matematik sistemiyle çalışan,

algoritmik analizli,

çoğalan, tekrarlayan ve simüle olabilen

biyolojik bir bilgisayar.

Dünya üzerinde, araştırma grupları

biyolojik prensiplerin matematiksel

kurallarını anlayıp, onlardan öğrendiklerini,

programlama ve robot teknolojisi için

elektronik alanında uygulamaya çalışıyorlar.

Burada soru şu;

Bu olay nasıl işliyor?

Bir sinir sistemi olmamasına rağmen.

Bir beyni olmamasına rağmen,

onun sergilediği davranışlar

bizim ortaklaşa beyin fonksiyonu ile gerçekleştirdiğimiz şeyler.

O öğrenebilir, o hatırlayabilir.

Problemleri çözebilir, karar verebilir.

Peki zeka yalanı bunun neresinde?

Bu kaydettiğim video yaklaşık 100 defa büyütülmüş,

yaklaşık 20 defa hızlandırılmış

bir mikroskop görüntüsü.

Cıvık mantarın içerisinde

ritmik basınçlı bir akışa sahip

damarsal sisteme benzeyen,

hücrelere; hücresel madde, besin ve kimyasal bilgi taşıyan

bir yapıya sahip olduğu görülüyor.

Bu akıntı önce bir yöne doğru gerçekleşiyor ve sonra diğerine.

Ve bu senkronize bir salınım şeklinde

hücrenin formuna izin verdiği şekilde devam ediyor.

Büyük ölçekli aygıtlar olmadan

doğasını anlamak oldukça karışık.

İşte bu zekasının yalan söylediği yer.

Bu sadece üniversitelerde akademik araştırmacıların

ilgilendiği bir organizma değil.

Bundan yıllar önce, SliMoCO' yu kurdum.

Bir cıvık mantarla ilgilenenler topluluğu.

Cıvık Mantar araştırıcıları ve meraklılarının

bildiklerini ve deneylerini paylaşabilecekleri

çevrimiçi, açık ve demokratik bir topluluk

disiplin ve akademik sınıflandırmanın

karşısında olacak şekilde.

Cıvık mantar topluluğu da üyelerini kendi kendine seçer.

İnsanlar topluluğu bulur,

cıvık mantarların yulafı bulduğu gibi.

Topluluk bilim adamlarından,

bilgisayar araştırmacılarından

benim gibi sanatçılardan,

mimarlardan, tasarımcılardan,yazarlardan, aktivistlerden vs. oluşur.

Çok ilgi çekici ve kapsamlı topluluk...

Mesela örnek verirsek;

Physarum' u floresanla boyayan bir sanatçı,

Biyolojik ve elektronik dizaynla

onların 3d çıktısını alabilen

işbirlikçi bir takım,

alanlarını belirlemek için

birbirine geçen bir topluluğu örneklemek için

cıvık mantarları kullanan başka bir sanatçı.

İşte cıvık mantarlar doğrudan

bir biyolojik araç olarak kullanılarak

sosyal bağlılık, iletişim komünikasyon ve

kooperasyon

gibi bir çok iletişim yolunda sembol oldu.

Kamusal aktivite olarak,

Cıvık mantarları sempatik gösterecek

çok fazla atölye çalışması düzenledim.

İnsanlar gelip öğrensin diye davet edildi,

bu şaşırtıcı şeylerin neler yaptığını görmek için

kendi petri kabı deneylerini dizayn ettiler.

Cıvık mantarın doğasını ve

ve onların özelliklerini keşfedebildiler.

Herkes evine yeni bir evcil hayvan alıyor

ve Cıvık Mantar topluluğuna

elde ettikleri sonuçları gönderiyorlar.

Böylece topluluk;

ilginç insanlarla birlikte bir dizi

işbirliği yapmamızı sağladı.

Cıvık mantarla ilgili Uzun metrajlı

bir film için belgesel yapımcılarıyla çalışıyorum.

Uzun metraj olması beni strese soksa da

şu an düzenlenmesinin son aşamasında ve

yakında sinema ekranlarında göreceksiniz

(Gülüşmeler)

Ayrıca bu beni, cıvık mantarlar deneyini yöneten

dünyanın ilk insanı yaptı.

Bu, geçen yıl Rotterdam'da serginin bir bölümü.

İnsanları yarım saatliğine cıvık mantar olmaları için davet ettik.

Böylece insanları bir araya toplamış olduk;

bir araya gelince onlar Dev Hücre oldular

ve onlara cıvık mantar kurallarına uymalarını istedik.

Sadece ufak salınımlarla iletişim yapacaksınız,

Konuşmak yok.

Tek bir varlık gibi hareket edeceksiniz, dev bir hücre gibi,

Ego yok,

ve hareket için motive olun

ve yemek bulmak için

çevreyi keşfedin.

Yabancılardan oluşan karma bir topluluk

üzerlerinde "Cıvık Mantar Olmak" yazılı tişörtlerle ve birbirlerine sarı iplerle bağlanmış halde

Müze Park' ta gezindiler.

Ağaçlarla karşılaştıklarında, bağlantılarının şeklini değiştirmek zorundaydılar,

Tıpkı bir dev hücre gibi

Konuşmadan.

Her açıdan bu çok komik bir deneydi.

Hipnozla yaptırılan bir şey değildi,

Herhangi bir prova ya da demo yapılmadan.

peki bunun bize ne sağladığına gelirsek;

halktan geniş bir bölüm birlik olarak,

zeka, aracılık ve özerklik hakkındaki düşüncelerle

ve bize eğlenceli bir platform sağlayarak

bu konuda ortaya çıkan düşünceleri

tartışmamızı sağladı

Bu deney hakkında en çok ilgi çekici

şeylerden biri de

daha sonra gerçekleşen görüşmeler oldu.

Mesela parkta spontan bir şekilde gerçekleşen bir sempozyum oldu.

İnsanlar psikoloji hakkında konuştular.

Bireysel kişiliklerini ve egolarını bırakmanın

ne kadar zor olduğunu konuştular.

Başka bir grup bakterilerin iletişimi hakkında konuştu.

Her insan kendi

bireysel yorumunu getirdi

ve bu deneyin sonucu olarak;

Rotterdam' daki insanların da yüksek oranda işbirliği içinde olabileceği düşünüldü

özellikle bira verilirse.

Biz onlara sadece yulaf vermedik.

Bira da verdik.

Ama Cıvık Mantar grubu kadar etkili olamadılar

ve benim için Cıvık Mantar

büyüleyici bir konu.

Biyolojik olarak büyüleyici,

Hesaplama olarak büyüleyici,

aynı zamanda o bir sembol

toplumun fikirlerini birleştiren bir yol,

kollektif bir davranış oluşturan ve işbirliği sağlayan.

Bilimsel araştırma esnasında çok fazla çalışma çizimim oldu,

bu farklı yoldan

labirent deneyine saygı duymayı sağlıyor.

Cıvık mantarlar aynı zamanda benim çalışma malzemem.

Fotoğraflar, çıktılar, animasyonlar ve

katılımlı olaylarda ortak yapımcı oldular.

Cıvık Mantarlar benimle

çalışmayı seçmediler açıkçası.

Bu bir işbirliğinin bir çeşidiydi.

Bu belirli davranışların nasıl çalıştığını anlamaya

çalışıyordum ama

onu kontrol edemiyordum.

Yaratıcı süreçte son söz

Cıvık Mantarın oldu.

Bütün bunlardan sonra o kendi içsel estetiğine sahipti.

Gördüğümüz dallanma yapan desenler,

tüm formlarda doğanın terazisini;

nehir deltalarından, yıldırımlara,

damar sistemimizden, sinir sistemimize kadar karşımızda görürüz.

Bu basit ama karmaşık bir organizmada

açıkça önemli kurallar var

bizim sorgulamamızdaki disiplin ve bakış açısı ne olursa olsun.

Bu beyne sahip olmayan bir damladan

gözlemleyerek ve güzelliğinden etkilenerek

öğrendiğimiz büyük bir şey.

Size Physarum Polycephalum'u aktardım.

Teşekkürler.

(Alkış)