Return to Video

Idete me te mira dhe me te keqija te Platonit

  • 0:07 - 0:13
    Pak njerez kane influencuar boten dhe
    filozofet e sotem si Platoni.
  • 0:13 - 0:16
    Nje filozof i shekullit te 20 arriti
  • 0:16 - 0:22
    te pershkruaje te gjithe filozofine
    perendimore si seri shenimesh te Platonit.
  • 0:22 - 0:24
    Ai krijoi universitetin e pare europian
  • 0:24 - 0:27
    dhe ishte profesori i mendjeve
    te medha te Greqise se lashte
  • 0:27 - 0:29
    duke perfshire Aristotelin.
  • 0:29 - 0:33
    Por edhe nje nga themeluesit
    e filozofise nuk ishte perfekt.
  • 0:33 - 0:34
    Bashke me idete e medha
  • 0:34 - 0:39
    Platoni kishte disa qe nuk
    i kane rezistuar testit te kohes.
  • 0:39 - 0:44
    Ja nje pershkrim i shkurter te disa
    nga idete me te mira dhe me te keqija.
  • 0:44 - 0:48
    Platoni argumentonte qe
    pertej botes imperfekte
  • 0:48 - 0:52
    ekzistonte bota e Ideve,
    perfekte dhe te pandryshueshme.
  • 0:52 - 0:58
    Idete jane versioni ideal i objekteve
    dhe koncepteve qe na rrethojne.
  • 0:58 - 1:02
    Ato sherbejne si nje lloj manuali
    udhezimesh per vete boten tone.
  • 1:02 - 1:06
    Ne boten e Ideve gjejme pemen ideale,
  • 1:06 - 1:08
    kanalin YouTube ideal,
  • 1:08 - 1:09
    dhe bile drejtesine ideale,
  • 1:09 - 1:12
    apo dashurine ideale.
  • 1:12 - 1:17
    Realiteti yne permban kopje imperfekte
    te Ideve.
  • 1:17 - 1:21
    Platoni argumentonte qe filozofet
    duhet te perpiqen te mendojne
  • 1:21 - 1:24
    dhe kuptojne keto Ide perfekte
  • 1:24 - 1:28
    qe te behen me te zote
    per te lundruar ne realitetin çorientues.
  • 1:28 - 1:30
    Ndersa duket qesharake,
  • 1:30 - 1:32
    shkeputja midis botes qe duket
  • 1:32 - 1:34
    dhe te vertetes qe qendron pas saj
  • 1:34 - 1:37
    eshte nje nga problemet
    me te nderlikuara te filozofise.
  • 1:37 - 1:41
    Ka qene subjekti i mijera faqeve
    te teologjisteve,
  • 1:41 - 1:42
    filozofeve,
  • 1:42 - 1:44
    dhe skenaristeve.
  • 1:44 - 1:48
    Ngre pyetje si, per te gjetur te verteten,
  • 1:48 - 1:50
    ti besojme shqisave apo arsyes?
  • 1:50 - 1:53
    Per Platonin, pergjigja eshte arsyeja.
  • 1:53 - 1:58
    Ajo e vetme na jep mjetet e mundshme
    per te kuptuar Idete.
  • 1:58 - 2:01
    Por arsyeja nuk punonte gjithmone
    edhe per vete Platonin.
  • 2:01 - 2:05
    Kur ai u mundua te klasifikonte
    gjinine njerezore midis kafsheve,
  • 2:05 - 2:08
    ai na grupoi me shpendet.
  • 2:08 - 2:12
    "Dy kembesh pa pupla"
    ishte emertimi zyrtar.
  • 2:12 - 2:15
    Ciniku Diogjen, i irrituar nga ky emertim,
  • 2:15 - 2:18
    i nderpreu mesimin ne klase Platonit
    me nje pule te shpupluar,
  • 2:18 - 2:22
    duke thirrur,
    "Shikoni! Njeriu i Platonit"
  • 2:22 - 2:24
    Por le te kthehemi te idete e mira.
  • 2:24 - 2:28
    Platoni eshte nje nga teoricienet
    e pare politike te dokumentuar,
  • 2:28 - 2:32
    dhe bashke me Aristotelin, ai konsiderohet
    nje nga themeluesit e shkences politike.
  • 2:32 - 2:36
    Ai arsyetoi qe puna e sovranit nuk ishte
    e ndryshme nga punet e tjera,
  • 2:36 - 2:39
    nga ajo e poçarit apo e doktorit,
  • 2:39 - 2:43
    dhe vetem ata qe e kishin mesuar zanatin
    ishin te denje per te udhehequr.
  • 2:43 - 2:46
    Te mbreteroje ishte
    zanat i soditjes se Ideve.
  • 2:46 - 2:52
    Ne vepren Republika, ai imagjinoi nje
    utopi ku drejtesia eshte qellimi kryesor.
  • 2:52 - 2:57
    Qyteti ideal i Platonit kerkon nje balance
    harmonike midis pjeseve
  • 2:57 - 3:00
    dhe duhet te drejtohet
    nga nje mbret filozof.
  • 3:00 - 3:02
    Mijevjeçare para kohes se tij,
  • 3:02 - 3:08
    ai arsyetoi qe grate jane barazisht
    te zonjat te drejtojne kete qytet model.
  • 3:08 - 3:11
    Fatkeqesisht, Platoni ishte kontradiktor
    me grate,
  • 3:11 - 3:14
    nganjehere i krahasonte me femijet.
  • 3:14 - 3:17
    Ai po ashtu besonte qe mitra e gruas
    eshte nje kafshe e gjalle
  • 3:17 - 3:21
    qe mund te levize neper trup
    e te shkaktoje semundje.
  • 3:21 - 3:25
    Kjo teori, e perqafuar
    nga bashkekohesit e tij,
  • 3:25 - 3:30
    ka influencuar, per fat te keq,
    mjekesine europiane per shekuj.
  • 3:30 - 3:34
    Ai mendonte se shoqeria
    duhet te ndahet ne tri grupe:
  • 3:34 - 3:35
    prodhuesit,
  • 3:35 - 3:36
    ushtria,
  • 3:36 - 3:38
    dhe udheheqesit,
  • 3:38 - 3:43
    e nje genjeshter fisnike duhet ti
    bindte ato te ndiqnin kete strukture.
  • 3:43 - 3:45
    Genjeshtra fisnike qe propozoi
  • 3:45 - 3:50
    ishte qe ne kemi lindur me ar, argjent,
    ose nje perzierje bakri me hekur
  • 3:50 - 3:52
    ne shpirtin tone,
  • 3:52 - 3:54
    qe percakton rolet tona ne jete.
  • 3:54 - 3:58
    Disa filozofe kane vazhduar ta kreditojne
    idene e genjeshtres fisnike
  • 3:58 - 4:02
    si prototip i propagandes
    se shekullit 20-te,
  • 4:02 - 4:07
    dhe mbretin filozof si nje frymezim
    per diktatoret qe e perdornin.
  • 4:07 - 4:08
    A munden idete e keqija
  • 4:08 - 4:12
    te demtojne statusin e Platonit si nje
    nga filozofet me te mire?
  • 4:12 - 4:13
    Jo!
  • 4:13 - 4:17
    Ai i ka dhene mendimtareve me te medhenj
    qe e ndoqen nje vend nga ta fillonin.
  • 4:17 - 4:18
    Pergjate shekujve,
  • 4:18 - 4:22
    kemi pasur shansin te testojme
    keto ide me shkrim dhe eksperience,
  • 4:22 - 4:26
    kemi pranuar disa dhe
    hedhur poshte te tjerat.
  • 4:26 - 4:30
    Ne vazhdojme te permiresojme,
    ndryshojme e modifikojme idete e tij
  • 4:30 - 4:33
    qe jane pilastrat e botes moderne.
Title:
Idete me te mira dhe me te keqija te Platonit
Speaker:
Wisecrack
Description:

Shih mesimin e plote: http://ed.ted.com/lessons/plato-s-best-and-worst-ideas-wisecrack
Kanali i Wisecrack ne YouTube gjendet: https://goo.gl/A5vb5K

Pak jane njerezit qe kane influencuar boten dhe shume nga filozofet e sotshem si Platoni. Ai krijoi universitetin e pare Europian dhe u dha mesim filozofeve me te medhenj te Greqise se lashte, duke perfshire Aristotelin. Por ai s'ishte perfekt. Midis ideve te medha, Platoni kishte disa qe nuk e kane kaluar testin e kohes. Wisecrack ben nje pershkrim te shpejte te ideve me te mira e me te keqija te Platonit.

Leksioni nga Wisecrack, animacioni nga Aaron, Tom and Mathias Studios.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:49

Albanian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.