1
00:00:07,170 --> 00:00:13,219
Pak njerez kane influencuar boten dhe
filozofet e sotem si Platoni.

2
00:00:13,219 --> 00:00:15,799
Nje filozof i shekullit te 20 arriti

3
00:00:15,799 --> 00:00:22,129
te pershkruaje te gjithe filozofine 
perendimore si seri shenimesh te Platonit.

4
00:00:22,129 --> 00:00:24,390
Ai krijoi universitetin e pare europian

5
00:00:24,390 --> 00:00:27,330
dhe ishte profesori i mendjeve
te medha te Greqise se lashte

6
00:00:27,330 --> 00:00:29,129
duke perfshire Aristotelin.

7
00:00:29,129 --> 00:00:32,731
Por edhe nje nga themeluesit
e filozofise nuk ishte perfekt.

8
00:00:32,731 --> 00:00:34,249
Bashke me idete e medha

9
00:00:34,249 --> 00:00:38,640
Platoni kishte disa qe nuk
i kane rezistuar testit te kohes.

10
00:00:38,640 --> 00:00:44,359
Ja nje pershkrim i shkurter te disa
nga idete me te mira dhe me te keqija.

11
00:00:44,359 --> 00:00:47,829
Platoni argumentonte qe
pertej botes imperfekte

12
00:00:47,829 --> 00:00:52,049
ekzistonte bota e Ideve,
perfekte dhe te pandryshueshme.

13
00:00:52,049 --> 00:00:57,556
Idete jane versioni ideal i objekteve
dhe koncepteve qe na rrethojne.

14
00:00:57,556 --> 00:01:01,761
Ato sherbejne si nje lloj manuali
udhezimesh per vete boten tone.

15
00:01:01,761 --> 00:01:05,581
Ne boten e Ideve gjejme pemen ideale,

16
00:01:05,581 --> 00:01:07,581
kanalin YouTube ideal,

17
00:01:07,581 --> 00:01:09,391
dhe bile drejtesine ideale,

18
00:01:09,391 --> 00:01:11,742
apo dashurine ideale.

19
00:01:11,742 --> 00:01:17,471
Realiteti yne permban kopje imperfekte
te Ideve.

20
00:01:17,471 --> 00:01:20,941
Platoni argumentonte qe filozofet
duhet te perpiqen te mendojne

21
00:01:20,941 --> 00:01:23,810
dhe kuptojne keto Ide perfekte

22
00:01:23,810 --> 00:01:28,090
qe te behen me te zote
per te lundruar ne realitetin çorientues.

23
00:01:28,090 --> 00:01:29,570
Ndersa duket qesharake,

24
00:01:29,570 --> 00:01:32,069
shkeputja midis botes qe duket

25
00:01:32,069 --> 00:01:34,211
dhe te vertetes qe qendron pas saj

26
00:01:34,211 --> 00:01:37,432
eshte nje nga problemet
me te nderlikuara te filozofise.

27
00:01:37,432 --> 00:01:40,741
Ka qene subjekti i mijera faqeve
te teologjisteve,

28
00:01:40,741 --> 00:01:41,932
filozofeve,

29
00:01:41,932 --> 00:01:44,212
dhe skenaristeve.

30
00:01:44,212 --> 00:01:48,201
Ngre pyetje si, per te gjetur te verteten,

31
00:01:48,201 --> 00:01:50,401
ti besojme shqisave apo arsyes?

32
00:01:50,401 --> 00:01:52,892
Per Platonin, pergjigja eshte arsyeja.

33
00:01:52,892 --> 00:01:57,753
Ajo e vetme na jep mjetet e mundshme
per te kuptuar Idete.

34
00:01:57,753 --> 00:02:01,364
Por arsyeja nuk punonte gjithmone
edhe per vete Platonin.

35
00:02:01,364 --> 00:02:04,522
Kur ai u mundua te klasifikonte
gjinine njerezore midis kafsheve,

36
00:02:04,522 --> 00:02:07,752
ai na grupoi me shpendet.

37
00:02:07,752 --> 00:02:11,603
"Dy kembesh pa pupla"
ishte emertimi zyrtar.

38
00:02:11,603 --> 00:02:14,682
Ciniku Diogjen, i irrituar nga ky emertim,

39
00:02:14,682 --> 00:02:17,992
i nderpreu mesimin ne klase Platonit
me nje pule te shpupluar,


40
00:02:17,992 --> 00:02:22,303
duke thirrur,
"Shikoni! Njeriu i Platonit"

41
00:02:22,303 --> 00:02:24,423
Por le te kthehemi te idete e mira.

42
00:02:24,423 --> 00:02:27,614
Platoni eshte nje nga teoricienet
e pare politike te dokumentuar,

43
00:02:27,614 --> 00:02:32,425
dhe bashke me Aristotelin, ai konsiderohet
nje nga themeluesit e shkences politike.

44
00:02:32,425 --> 00:02:36,478
Ai arsyetoi qe puna e sovranit nuk ishte
e ndryshme nga punet e tjera,

45
00:02:36,478 --> 00:02:38,614
nga ajo e poçarit apo e doktorit,

46
00:02:38,614 --> 00:02:42,827
dhe vetem ata qe e kishin mesuar zanatin
ishin te denje per te udhehequr.

47
00:02:42,827 --> 00:02:46,414
Te mbreteroje ishte
zanat i soditjes se Ideve.

48
00:02:46,414 --> 00:02:52,343
Ne vepren Republika, ai imagjinoi nje
utopi ku drejtesia eshte qellimi kryesor.

49
00:02:52,343 --> 00:02:57,185
Qyteti ideal i Platonit kerkon nje balance
harmonike midis pjeseve

50
00:02:57,185 --> 00:02:59,864
dhe duhet te drejtohet
nga nje mbret filozof.

51
00:02:59,864 --> 00:03:01,855
Mijevjeçare para kohes se tij,

52
00:03:01,855 --> 00:03:07,643
ai arsyetoi qe grate jane barazisht
te zonjat te drejtojne kete qytet model.

53
00:03:07,643 --> 00:03:11,275
Fatkeqesisht, Platoni ishte kontradiktor
me grate,

54
00:03:11,275 --> 00:03:13,634
nganjehere i krahasonte me femijet.

55
00:03:13,634 --> 00:03:16,923
Ai po ashtu besonte qe mitra e gruas
eshte nje kafshe e gjalle

56
00:03:16,923 --> 00:03:21,014
qe mund te levize neper trup
e te shkaktoje semundje.

57
00:03:21,014 --> 00:03:25,017
Kjo teori, e perqafuar
nga bashkekohesit e tij,

58
00:03:25,017 --> 00:03:29,898
ka influencuar, per fat te keq,
mjekesine europiane per shekuj.

59
00:03:29,898 --> 00:03:34,226
Ai mendonte se shoqeria
duhet te ndahet ne tri grupe:

60
00:03:34,226 --> 00:03:35,250
prodhuesit,

61
00:03:35,250 --> 00:03:36,360
ushtria,

62
00:03:36,360 --> 00:03:37,652
dhe udheheqesit,

63
00:03:37,652 --> 00:03:42,997
e nje genjeshter fisnike duhet ti
bindte ato te ndiqnin kete strukture.

64
00:03:42,997 --> 00:03:44,775
Genjeshtra fisnike qe propozoi

65
00:03:44,775 --> 00:03:50,246
ishte qe ne kemi lindur me ar, argjent,
ose nje perzierje bakri me hekur

66
00:03:50,246 --> 00:03:51,825
ne shpirtin tone,

67
00:03:51,825 --> 00:03:54,464
qe percakton rolet tona ne jete.

68
00:03:54,464 --> 00:03:58,027
Disa filozofe kane vazhduar ta kreditojne
idene e genjeshtres fisnike

69
00:03:58,027 --> 00:04:01,506
si prototip i propagandes
se shekullit 20-te,

70
00:04:01,506 --> 00:04:06,786
dhe mbretin filozof si nje frymezim
per diktatoret qe e perdornin.

71
00:04:06,786 --> 00:04:07,917
A munden idete e keqija

72
00:04:07,917 --> 00:04:11,817
te demtojne statusin e Platonit si nje
nga filozofet me te mire?

73
00:04:11,817 --> 00:04:12,987
Jo!

74
00:04:12,987 --> 00:04:17,266
Ai i ka dhene mendimtareve me te medhenj
qe e ndoqen nje vend nga ta fillonin.

75
00:04:17,266 --> 00:04:18,406
Pergjate shekujve,

76
00:04:18,406 --> 00:04:22,336
kemi pasur shansin te testojme
keto ide me shkrim dhe eksperience,

77
00:04:22,336 --> 00:04:25,646
kemi pranuar disa dhe
hedhur poshte te tjerat.

78
00:04:25,646 --> 00:04:29,816
Ne vazhdojme te permiresojme,
ndryshojme e modifikojme idete e tij

79
00:04:29,816 --> 00:04:33,056
qe jane pilastrat e botes moderne.