Return to Video

Najlepsze (i najgorsze) idee Platona - Wisecrack

  • 0:07 - 0:13
    Niewielu wpłynęło na świat
    w takim stopniu jak Platon.
  • 0:13 - 0:16
    Pewien XX-wieczny filozof
    powiedział nawet,
  • 0:16 - 0:22
    że wszystkie zachodnie filozofie
    pochodzą od Platona.
  • 0:22 - 0:24
    Platon stworzył pierwszą
    zachodnią akademię
  • 0:24 - 0:27
    i był nauczycielem największych
    umysłów starożytnej Grecji,
  • 0:27 - 0:29
    w tym Arystotelesa.
  • 0:29 - 0:32
    Ale nawet Platon nie był idealny.
  • 0:32 - 0:34
    Wśród jego wybitnych idei
  • 0:34 - 0:38
    znalazły się też takie,
    które nie przetrwały próby czasu.
  • 0:38 - 0:44
    Oto krótki przegląd najlepszych
    i najgorszych idei filozofa.
  • 0:44 - 0:48
    Platon uważał, że poza
    naszym nieidealnym światem
  • 0:48 - 0:52
    istnieje idealny świat Form.
  • 0:52 - 0:57
    Formy to idealne wersje
    rzeczy i pojęć wokół nas.
  • 0:57 - 1:02
    Są rodzajem instrukcji dla naszego świata.
  • 1:02 - 1:05
    W świecie Form istnieje idealne drzewo,
  • 1:05 - 1:07
    idealny kanał na YouTube,
  • 1:07 - 1:09
    a nawet idealna sprawiedliwość
  • 1:09 - 1:11
    i idealna miłość.
  • 1:11 - 1:17
    Nasza rzeczywistość to zbiór
    nieidealnych kopii tych Form.
  • 1:17 - 1:21
    Platon uważał, że filozofowie
    powinni dążyć do kontemplacji
  • 1:21 - 1:24
    i zrozumienia tych idealnych Form.
  • 1:24 - 1:28
    Dzięki temu będą mogli lepiej poruszać się
    w naszej zwodniczej rzeczywistości.
  • 1:28 - 1:29
    Choć może wydawać się to głupie,
  • 1:29 - 1:32
    przepaść między światem
  • 1:32 - 1:34
    a prawdą, która się za tym kryje,
  • 1:34 - 1:37
    pozostaje jednym z największych
    problemów filozofii.
  • 1:37 - 1:41
    Na ten temat wiele tysięcy stron
    napisali zarówno teolodzy,
  • 1:41 - 1:42
    filozofowie,
  • 1:42 - 1:44
    jak i scenarzyści.
  • 1:44 - 1:48
    Pytanie, czy powinniśmy
    ufać naszym zmysłom
  • 1:48 - 1:50
    czy rozumowi?
  • 1:50 - 1:53
    Według Platona odpowiedź brzmi: rozumowi.
  • 1:53 - 1:58
    Rozum daje nam
    możliwość kontemplacji Form.
  • 1:58 - 2:01
    Zdarzało się jednak,
    że umysł zawodził Platona.
  • 2:01 - 2:05
    Gdy filozof miał określić miejsce
    człowieka w hierarchii zwierząt,
  • 2:05 - 2:08
    wrzucił ludzi do jednego worka z ptakami.
  • 2:08 - 2:11
    "Dwunożny i nieopierzony",
    tak Platon opisał człowieka.
  • 2:11 - 2:14
    Diogenes z Synopy,
    poirytowany tą definicją,
  • 2:14 - 2:18
    wtargnął na wykład Platona
    z oskubanym kurczakiem
  • 2:18 - 2:22
    i ogłosił: "Oto jest człowiek Platona".
  • 2:22 - 2:24
    Wróćmy do kilku dobrych idei.
  • 2:24 - 2:28
    Platon to jeden z pierwszych
    teoretyków politycznych.
  • 2:28 - 2:32
    Wspólnie z Arystotelesem uważany jest
    za jednego z ojców nauk politycznych.
  • 2:32 - 2:36
    Platon uważał, że nie ma różnicy między
    rządzeniem a innymi zawodami,
  • 2:36 - 2:38
    garncarzem czy lekarzem.
  • 2:38 - 2:43
    Rządzić mogą tylko ci, którzy
    w swoim zawodzie doszli do perfekcji.
  • 2:43 - 2:46
    Rządzenie było sztuką kontemplacji Form.
  • 2:46 - 2:49
    W dziele "Państwo" Platon
    stworzył państwo idealne,
  • 2:49 - 2:52
    w którym sprawiedliwość
    jest celem ostatecznym.
  • 2:52 - 2:57
    Państwo doskonałe Platona miało tworzyć
    swoisty organizm, działający w harmonii.
  • 2:57 - 3:00
    Powinien nim rządzić król-filozof.
  • 3:00 - 3:02
    Wyprzedzając swoją epokę,
  • 3:02 - 3:08
    Platon stwierdził, że kobiety również
    mogą rządzić państwem idealnym.
  • 3:08 - 3:11
    Niestety, w stosunku do kobiet
    Platon nie był konsekwentny.
  • 3:11 - 3:13
    Porównywał je do dzieci.
  • 3:13 - 3:17
    Uważał również, że macica kobiety
    jest żywym zwierzęciem,
  • 3:17 - 3:21
    które przemieszcza się po ciele,
    powodując choroby.
  • 3:21 - 3:25
    Ten nietrafiony pomysł,
    przejęty przez współczesnych Platonowi,
  • 3:25 - 3:30
    pokutował potem w medycynie
    europejskiej przez setki lat.
  • 3:30 - 3:34
    Platon uważał, że społeczeństwo
    powinno dzielić się na trzy grupy:
  • 3:34 - 3:35
    twórców,
  • 3:35 - 3:36
    wojsko
  • 3:36 - 3:37
    i rządzących.
  • 3:37 - 3:43
    Zaproponował też "szlachetne kłamstwo",
    które miało zapewnić spokój społeczny.
  • 3:43 - 3:45
    Polegało ono na wmówieniu ludziom,
  • 3:45 - 3:50
    że wszyscy urodzili się ze złotem,
    srebrem albo mieszanką mosiądzu i żelaza
  • 3:50 - 3:51
    w duszach.
  • 3:51 - 3:54
    To miało przesądzać o życiowych rolach.
  • 3:54 - 3:58
    Niektórzy myśliciele uznali
    "szlachetne kłamstwo"
  • 3:58 - 4:01
    za pierwowzór XX-wiecznej propagandy,
  • 4:01 - 4:06
    a postać króla-filozofa nazwali
    inspiracją dla dyktatorów.
  • 4:06 - 4:08
    Czy kilka nietrafionych pomysłów
  • 4:08 - 4:12
    może zakwestionować pozycję Platona jako
    jednego z najwybitniejszych filozofów?
  • 4:12 - 4:13
    Nie!
  • 4:13 - 4:15
    Przywódcom i myślicielom,
    którzy nadeszli po nim,
  • 4:15 - 4:17
    Platon dał punkt wyjścia do rozważań.
  • 4:17 - 4:18
    Przez stulecia
  • 4:18 - 4:22
    testowano te idee w teorii i w praktyce.
  • 4:22 - 4:25
    Jedne zaakceptowano, inne odrzucono.
  • 4:25 - 4:30
    Po dziś dzień modyfikujemy
    i udoskonalamy platońskie idee,
  • 4:30 - 4:33
    które położyły podwaliny
    pod współczesny świat.
Title:
Najlepsze (i najgorsze) idee Platona - Wisecrack
Speaker:
Wisecrack
Description:

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/plato-s-best-and-worst-ideas-wisecrack

Wejdź na kanał YouTube Wisecracka: https://goo.gl/A5vb5K

Niewielu wpłynęło na świat w takim stopniu jak Platon. Filozof stworzył pierwszą zachodnią akademię i był nauczycielem największych umysłów starożytnej Grecji, w tym Arystotelesa.
Ale nawet Platon nie był idealny. Wśród jego wybitnych idei znalazły się też takie, które nie przetrwały próby czasu. Wisecrack przedstawia krótki przegląd najlepszych i najgorszych teorii greckiego myśliciela.

Lekcja: Wisecrack, animacje: Aaron, Tom and Mathias Studios.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:49

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.