Niewielu wpłynęło na świat
w takim stopniu jak Platon.
Pewien XX-wieczny filozof
powiedział nawet,
że wszystkie zachodnie filozofie
pochodzą od Platona.
Platon stworzył pierwszą
zachodnią akademię
i był nauczycielem największych
umysłów starożytnej Grecji,
w tym Arystotelesa.
Ale nawet Platon nie był idealny.
Wśród jego wybitnych idei
znalazły się też takie,
które nie przetrwały próby czasu.
Oto krótki przegląd najlepszych
i najgorszych idei filozofa.
Platon uważał, że poza
naszym nieidealnym światem
istnieje idealny świat Form.
Formy to idealne wersje
rzeczy i pojęć wokół nas.
Są rodzajem instrukcji dla naszego świata.
W świecie Form istnieje idealne drzewo,
idealny kanał na YouTube,
a nawet idealna sprawiedliwość
i idealna miłość.
Nasza rzeczywistość to zbiór
nieidealnych kopii tych Form.
Platon uważał, że filozofowie
powinni dążyć do kontemplacji
i zrozumienia tych idealnych Form.
Dzięki temu będą mogli lepiej poruszać się
w naszej zwodniczej rzeczywistości.
Choć może wydawać się to głupie,
przepaść między światem
a prawdą, która się za tym kryje,
pozostaje jednym z największych
problemów filozofii.
Na ten temat wiele tysięcy stron
napisali zarówno teolodzy,
filozofowie,
jak i scenarzyści.
Pytanie, czy powinniśmy
ufać naszym zmysłom
czy rozumowi?
Według Platona odpowiedź brzmi: rozumowi.
Rozum daje nam
możliwość kontemplacji Form.
Zdarzało się jednak,
że umysł zawodził Platona.
Gdy filozof miał określić miejsce
człowieka w hierarchii zwierząt,
wrzucił ludzi do jednego worka z ptakami.
"Dwunożny i nieopierzony",
tak Platon opisał człowieka.
Diogenes z Synopy,
poirytowany tą definicją,
wtargnął na wykład Platona
z oskubanym kurczakiem
i ogłosił: "Oto jest człowiek Platona".
Wróćmy do kilku dobrych idei.
Platon to jeden z pierwszych
teoretyków politycznych.
Wspólnie z Arystotelesem uważany jest
za jednego z ojców nauk politycznych.
Platon uważał, że nie ma różnicy między
rządzeniem a innymi zawodami,
garncarzem czy lekarzem.
Rządzić mogą tylko ci, którzy
w swoim zawodzie doszli do perfekcji.
Rządzenie było sztuką kontemplacji Form.
W dziele "Państwo" Platon
stworzył państwo idealne,
w którym sprawiedliwość
jest celem ostatecznym.
Państwo doskonałe Platona miało tworzyć
swoisty organizm, działający w harmonii.
Powinien nim rządzić król-filozof.
Wyprzedzając swoją epokę,
Platon stwierdził, że kobiety również
mogą rządzić państwem idealnym.
Niestety, w stosunku do kobiet
Platon nie był konsekwentny.
Porównywał je do dzieci.
Uważał również, że macica kobiety
jest żywym zwierzęciem,
które przemieszcza się po ciele,
powodując choroby.
Ten nietrafiony pomysł,
przejęty przez współczesnych Platonowi,
pokutował potem w medycynie
europejskiej przez setki lat.
Platon uważał, że społeczeństwo
powinno dzielić się na trzy grupy:
twórców,
wojsko
i rządzących.
Zaproponował też "szlachetne kłamstwo",
które miało zapewnić spokój społeczny.
Polegało ono na wmówieniu ludziom,
że wszyscy urodzili się ze złotem,
srebrem albo mieszanką mosiądzu i żelaza
w duszach.
To miało przesądzać o życiowych rolach.
Niektórzy myśliciele uznali
"szlachetne kłamstwo"
za pierwowzór XX-wiecznej propagandy,
a postać króla-filozofa nazwali
inspiracją dla dyktatorów.
Czy kilka nietrafionych pomysłów
może zakwestionować pozycję Platona jako
jednego z najwybitniejszych filozofów?
Nie!
Przywódcom i myślicielom,
którzy nadeszli po nim,
Platon dał punkt wyjścia do rozważań.
Przez stulecia
testowano te idee w teorii i w praktyce.
Jedne zaakceptowano, inne odrzucono.
Po dziś dzień modyfikujemy
i udoskonalamy platońskie idee,
które położyły podwaliny
pod współczesny świat.