Fiziği baştan yazabilecek keşif

17 Mart 2014 tarihinde, bir grup fizikçi tarafından heyecan verici bir keşif açıklandı: Büyük Patlama'ya ilişkin bir ipucu, genişleyen evren düşüncesi için "tabancasından tüten duman" denebilecek bir veri. Fizikçi olmayanlar için bunun anlamı ne? TED, xkcd'den Randall Munroe tarafından taslağı hazırlanan bu doğaçlama konuşmada, Allan Adams'tan sonuçları kısaca özetlemesini istedi.

Gece vakti gökyüzünün derinliklerine bakarsanız

yıldızları görürsünüz.

Daha öteye bakarsanız, daha çok yıldız görürsünüz.

Daha da ötede gökadalar ve
ötelerde daha çok gökada görünür.

Ancak eğer bunların da ötesine bakarsanız,

sonunda bir süreliğine hiç bir şey görünmez.

Bunun ardından sonuçta ince ve
sönmekte olan bir ışık kalıntısı görürsünüz

ki bu Büyük Patlamadan arta kalan ışımadır.

Geceleyin gökte gördüğümüz herşey,

evrenin ilk anlarındaki Büyük Patlama evresinde,

inanılmaz küçük, inanılmaz sıcak

ve bulamaça benzeyen bir kütle durumundaydı

ve gördüğümüz her şey bundan fışkırdı.

Artık biz, arta kalan ışımayı

büyük doğrulukla belirlemiş durumdayız.

Biz derken, benim dışımdaki insanlardan söz ediyorum.

Arta kalan ışımayı müthiş

bir doğrulukla belirledik

ve şok edici noktalardan biri

neredeyse tamamen homojen oluşuydu.

Şu yönde 14 milyar ışık yılı boyunca ne kadarsa,

bu yönde de 14 milyar ışık yılı boyunca

aynı sıcaklıkta.

Şu anda, Büyük Patlamanın üstünden

14 milyar yıl geçmiş durumda.

O yüzden zayıf ve soğuk.

Şu an 2.7 derece.

Ama tam olarak 2.7 derece değil.

Sadece milyonda 10 kadar bir bölümü

2.7 derece.

Az beride biraz daha sıcak,

az ötede biraz daha soğuk.

Bu odadaki herkes için bu çok önemli.

Çünkü biraz daha sıcak olduğu yerde

biraz daha fazla şey olur;

biraz daha fazla şeyin olduğu yerde de

gökadalar, gökada kümeleri,

süper kümeler ve

evrende görülen tüm o yapılar olur.

Bu küçük, minik homojensizlikler,

milyonda 20 kadarlık bölüm,

şu anda tüm evren boyutuna genişlemiş olan

erken evrendeki kuantum mekaniksel

titreşimler tarafından biçimlenmiştir.

Bu inanılmaz bir şey

ve Pazartesi günü buldukları bu değildi;

Pazartesi daha ilgincini buldular.

Pazartesi günü ne bulduklarını anlatayım:

Bir çanınız olduğunu varsayın.

Çana, çekiçle vuruyorsunuz.

Ne olur? Çan çalar.

Ama eğer beklerseniz, bu çınlama azalır,

gitgide azalır ve

sonunda onu duyamaz olursunuz.

Erken evren inanılmaz bir yoğunluktaydı,

metal gibiydi, hatta çok daha yoğundu.

Ona vursaydınız, çınlardı.

Tabi bu benzetimde çınlama,

uzay-zamanın yapısı olurdu ve

çekiç de kuantum mekaniği.

Pazartesi günü buldukları şey,

erken evrenin uzay-zamanının

çınlamasının kanıtıydı.

Bunlara, en temel dönemden kalma

kütleçekim dalgaları diyoruz.

Nasıl bulduklarını anlatayım.

Bu dalgalar söneli çok uzun süre geçmişti.

Bir yürüyüşe çıktığınızda

titreşmezsiniz.

Uzayın yapısındaki bu kütleçekimsel dalgalar

tüm uygulamalı denemelerde bütünüyle görünmezdir.

Ama daha önceleri, evren bu son kalıntıyı

oluşturma aşamasındayken,

kütleçekim dalgaları,

gördüğümüz ışığın yapısına

küçük girdaplar koydu.

Dolayısıyla, gece göğünde daha derinlere bakıp

--aslına bakarsanız bu arkadaşlar bulabilecekleri

muhtemelen en soğuk, en temiz ve en açık havada,

Güney Kutbunda yukarı bakarak 3 yıl geçirdi--

gece göğünde derinlere bakıp,

bu kalan ışımayı inceleyerek,

kütleçekim dalgalarının simgesi ve

sinyali olan bu erken evren

çınlamasını aradılar.

Pazartesi günü de

bulduklarını duyurdular.

Çınlama müthiş olsa da,

beni asıl heyecanlandıran tek şey değil.

Bütünüyle muhteşem olan,

bu sahnede bulunmama neden olan şey şu ki,

bu durum bize erken evrene ilişkin çok derin bir şey söylüyor.

Söylediği şey,

bizim ve çevremizdeki her şeyin

aslında bir büyük baloncuk olduğu.

Bu genişleme düşüncesidir;

başka bir şey tarafından çevrelenmiş bir büyük baloncuk.

Bu genişleme için nihai bir kanıt değil,

ancak bunu açıklayan genişleme dışındaki

herhangi bir durum da aynı görünecektir.

Bu bir kuram, bir düşünce

ve ne zamandır ortalıktaydı,

ama gerçekten görebileceğimizi hiç düşünmüyorduk.

Sağlam nedenlerden dolayı, kesin bir kanıta asla

erişemeyeceğimizi düşündük, ama bu kesin bir kanıt.

Asıl çılgın düşünce ise, bizim baloncuğumuzun

evrenin malzemelerin bulunduğu kaptaki

bir dolu baloncuktan sadece biri olduğu.

Dışarıda neler olduğunu asla göremeyeceğiz,

ama Güney Kutbuna gidip, gece göğünün ayrıntılı

yapısına 3 sene boyunca bakarak,

muhtemelen buna benzeyen bir evrende

bulunduğumuzu çıkarabiliyoruz.

Bu beni çok heyecanlandırıyor.

Çok teşekkürler.

(Alkış)