Odkrycie, które wywróci fizykę do góry nogami
-
0:01 - 0:04Gdy spojrzycie w nocy na niebo,
-
0:04 - 0:06zobaczycie gwiazdy.
-
0:06 - 0:09Gdy spojrzycie dalej,
zobaczycie więcej gwiazd. -
0:09 - 0:11Potem galaktyki i jeszcze więcej galaktyk.
-
0:11 - 0:15Patrząc coraz dalej,
-
0:15 - 0:18przez pewien czas
nie będziecie widzieć nic, -
0:18 - 0:21a potem ukaże się wam
-
0:21 - 0:25poświata Wielkiego Wybuchu.
-
0:25 - 0:28Wielki Wybuch
to czas w dziejach wszechświata, -
0:28 - 0:30gdy wszystko, co widzimy na niebie,
-
0:30 - 0:34skumulowało się
w bardzo małą, niezwykle gorącą -
0:34 - 0:37i stłoczoną masę.
-
0:37 - 0:40Z masy tej zrodziło się wszystko.
-
0:40 - 0:44Zmierzyliśmy poświatę z wielką precyzją.
-
0:44 - 0:46Mówiąc "my", mam na myśli innych.
-
0:46 - 0:50Zmierzyliśmy poświatę
nad wyraz precyzyjnie -
0:50 - 0:51i zdziwiła nas
-
0:51 - 0:54jej prawie zupełna jednorodność.
-
0:54 - 0:5614 miliardów lat świetlnych w tę stronę,
-
0:56 - 0:5814 miliardów lat świetlnych
w tamtą stronę, -
0:58 - 0:59a temperatura ta sama.
-
0:59 - 1:02Minęło 14 miliardów lat
-
1:02 - 1:04od Wielkiego Wybuchu,
-
1:04 - 1:07więc blask osłabł, a temperatura spadła.
-
1:07 - 1:09Wynosi obecnie 2,7 Kelwina,
-
1:09 - 1:11lecz nie dokładnie 2,7 Kelwina.
-
1:11 - 1:142,7 Kelwina mamy tylko
-
1:14 - 1:15w dziecięciu przypadkach na milion.
-
1:15 - 1:17Tu jest trochę cieplej,
-
1:17 - 1:18a tam trochę chłodniej.
-
1:18 - 1:21To niezwykle ważne
dla wszystkich tu obecnych, -
1:21 - 1:23bo w miejscach,
gdzie jest trochę cieplej, -
1:23 - 1:25jest trochę więcej materii,
-
1:25 - 1:27A tam, gdzie jest trochę więcej materii,
-
1:27 - 1:29powstają galaktyki i gromady galaktyk,
-
1:29 - 1:30supergromady
-
1:30 - 1:33i wszelkie struktury w kosmosie.
-
1:33 - 1:35Te małe niejednorodności
-
1:35 - 1:38w 20 przypadkach na milion
-
1:38 - 1:41powstały dzięki
kwantowym, mechanicznym drganiom, -
1:41 - 1:43z okresu młodego Wszechświata,
-
1:43 - 1:45które rozciągnęły się
do rozmiarów całego kosmosu. -
1:45 - 1:46To niesamowite,
-
1:46 - 1:48ale w poniedziałek odkryto coś innego,
-
1:48 - 1:51znacznie ciekawszego.
-
1:51 - 1:52Oto co odkryto:
-
1:52 - 1:56wyobraźcie sobie, że trzymacie dzwonek.
-
1:56 - 1:58Uderzacie w niego młotkiem
-
1:58 - 1:59i co się dzieje? Dzwoni.
-
1:59 - 2:01Ale po chwili dzwoni coraz słabiej
-
2:01 - 2:03i słabiej
-
2:03 - 2:04i w końcu przestaje.
-
2:05 - 2:07Młody wszechświat
był niesamowicie gęsty, -
2:07 - 2:10jak metal albo nawet bardziej.
-
2:10 - 2:12Gdyby się w niego uderzyło,
to by dzwonił. -
2:12 - 2:16Dzwoniłaby struktura czasoprzestrzeni,
-
2:16 - 2:19a młotkiem byłaby mechanika kwantowa.
-
2:19 - 2:23W poniedziałek znaleziono dowody
-
2:23 - 2:25na dzwonienie czasoprzestrzeni
na początku wszechświata, -
2:25 - 2:28pod postacią tego,
co określamy falami grawitacyjnymi, -
2:28 - 2:29z czasów ery fundamentalnej.
-
2:29 - 2:31Oto jak dokonano odkrycia.
-
2:31 - 2:33Tych fal grawitacyjnych już dawno nie ma.
-
2:33 - 2:34Gdy idziesz się przejść,
-
2:34 - 2:36nie wpadasz w drgania.
-
2:36 - 2:39Fal grawitacyjnych na ziemi
-
2:39 - 2:42nie widać z przyczyn praktycznych.
-
2:42 - 2:44Ale dawno temu,
-
2:44 - 2:47gdy powstawała poświata,
-
2:47 - 2:48fale grawitacyjne
-
2:48 - 2:51tworzyły zakrzywienia
-
2:51 - 2:53światła widzialnego.
-
2:53 - 2:56Patrząc uważnie na nocne niebo,
-
2:56 - 2:58naukowcy spędzili trzy lata
na biegunie południowym. -
2:58 - 3:01Obserwowali niebo przez zimne
-
3:01 - 3:03i możliwie najczystsze powietrze.
-
3:03 - 3:08Patrzyli na nocne niebo
i badali poświatę, -
3:08 - 3:09szukali najdrobniejszych drgań,
-
3:09 - 3:12które świadczą
-
3:12 - 3:14o występowaniu fal grawitacyjnych,
-
3:14 - 3:16czyli dzwonieniu początków wszechświata.
-
3:16 - 3:17W poniedziałek naukowcy ogłosili,
-
3:17 - 3:19że znaleźli te drgania.
-
3:19 - 3:22Zadziwia mnie nie tylko dzwonienie,
-
3:22 - 3:24choć to też jest super.
-
3:24 - 3:28Najbardziej niesamowita rzecz,
powód dla którego tu jestem, -
3:28 - 3:31to fakt, jak wiele dowiadujemy się
o początkach wszechświata. -
3:31 - 3:33Dowiadujemy się, że my
-
3:33 - 3:34i wszystko co nas otacza
-
3:34 - 3:37znajdujemy się w wielkim bąblu,
-
3:37 - 3:39zgodnie z teorią inflacji kosmologicznej,
-
3:39 - 3:43wielkim bąblu otoczonym czymś innym.
-
3:43 - 3:45To nie jest niezbity dowód na inflację,
-
3:45 - 3:47ale inne wyjaśnienia tego zjawiska
-
3:47 - 3:49są bardzo podobne.
-
3:49 - 3:50Ta teoria, idea,
-
3:50 - 3:52nie jest czymś nowym.
-
3:52 - 3:54Myśleliśmy, że nigdy nie znajdziemy drgań,
-
3:54 - 3:56że nie znajdziemy niezbitych dowodów.
-
3:56 - 3:58A to jest niezbity dowód.
-
3:58 - 3:59Zwariowanym pomysłem jest to,
-
3:59 - 4:03że nasz bąbel to tylko jeden bąbel
-
4:03 - 4:07w wielkim,
zmąconym kotle uniwersalnej esencji. -
4:07 - 4:09Nigdy nie zobaczymy treści spoza bąbla,
-
4:09 - 4:11ale dzięki wyprawie na biegun południowy
-
4:11 - 4:14i spędzeniu trzech lat
na wnikliwej obserwacji struktury nieba, -
4:14 - 4:16możemy dojść do wniosku,
-
4:16 - 4:19że nasz wszechświat
wygląda mniej więcej tak. -
4:19 - 4:21I to mnie zadziwia.
-
4:21 - 4:23Dziękuje bardzo.
-
4:23 - 4:26(Oklaski)
- Title:
- Odkrycie, które wywróci fizykę do góry nogami
- Speaker:
- Allan Adams
- Description:
-
17 marca 2014 r. grupa fizyków ujawniła sensacyjne odkrycie: niezbite dowody na inflacyjną teorię wszechświata, argument za teorią Wielkiego Wybuchu. Co to oznacza dla laików? Allan Adams, specjalnie dla TED, krótko wyjaśnia konsekwencje odkrycia. Improwizację Allana dopełniają rysunki Randalla Munroe z xkcd.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 04:42
Rysia Wand approved Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics | ||
Mateusz Radziwonowicz accepted Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics | ||
Mateusz Radziwonowicz edited Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics | ||
Mateusz Radziwonowicz edited Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics | ||
Mateusz Radziwonowicz edited Polish subtitles for The discovery that could rewrite physics |