WEBVTT

00:00:00.928 --> 00:00:04.420
Gdy spojrzycie w nocy na niebo,

00:00:04.420 --> 00:00:06.036
zobaczycie gwiazdy.

00:00:06.036 --> 00:00:08.608
Gdy spojrzycie dalej,
zobaczycie więcej gwiazd.

00:00:08.608 --> 00:00:10.767
Potem galaktyki i jeszcze więcej galaktyk.

00:00:10.767 --> 00:00:14.640
Patrząc coraz dalej,

00:00:14.640 --> 00:00:17.756
przez pewien czas
nie będziecie widzieć nic,

00:00:17.756 --> 00:00:20.831
a potem ukaże się wam

00:00:20.831 --> 00:00:25.242
poświata Wielkiego Wybuchu.

NOTE Paragraph

00:00:25.242 --> 00:00:28.059
Wielki Wybuch
to czas w dziejach wszechświata,

00:00:28.059 --> 00:00:30.230
gdy wszystko, co widzimy na niebie,

00:00:30.230 --> 00:00:33.932
skumulowało się
w bardzo małą, niezwykle gorącą

00:00:33.932 --> 00:00:36.724
i stłoczoną masę.

00:00:36.724 --> 00:00:39.658
Z masy tej zrodziło się wszystko.

NOTE Paragraph

00:00:39.658 --> 00:00:44.207
Zmierzyliśmy poświatę z wielką precyzją.

00:00:44.207 --> 00:00:46.240
Mówiąc "my", mam na myśli innych.

00:00:46.240 --> 00:00:49.746
Zmierzyliśmy poświatę 
nad wyraz precyzyjnie

00:00:49.746 --> 00:00:50.986
i zdziwiła nas

00:00:50.986 --> 00:00:53.932
jej prawie zupełna jednorodność.

00:00:53.932 --> 00:00:55.890
14 miliardów lat świetlnych w tę stronę,

00:00:55.890 --> 00:00:58.030
14 miliardów lat świetlnych
w tamtą stronę,

00:00:58.030 --> 00:00:59.158
a temperatura ta sama.

00:00:59.158 --> 00:01:02.472
Minęło 14 miliardów lat

00:01:02.472 --> 00:01:04.290
od Wielkiego Wybuchu,

00:01:04.290 --> 00:01:06.762
więc blask osłabł, a temperatura spadła.

00:01:06.762 --> 00:01:09.070
Wynosi obecnie 2,7 Kelwina,

00:01:09.070 --> 00:01:11.350
lecz nie dokładnie 2,7 Kelwina.

00:01:11.350 --> 00:01:13.644
2,7 Kelwina mamy tylko

00:01:13.644 --> 00:01:15.486
w dziecięciu przypadkach na milion.

00:01:15.486 --> 00:01:16.850
Tu jest trochę cieplej,

00:01:16.850 --> 00:01:18.348
a tam trochę chłodniej.

00:01:18.348 --> 00:01:21.436
To niezwykle ważne
dla wszystkich tu obecnych,

00:01:21.436 --> 00:01:23.440
bo w miejscach,
gdzie jest trochę cieplej,

00:01:23.440 --> 00:01:24.856
jest trochę więcej materii,

00:01:24.856 --> 00:01:26.833
A tam, gdzie jest trochę więcej materii,

00:01:26.833 --> 00:01:28.682
powstają galaktyki i gromady galaktyk,

00:01:28.682 --> 00:01:29.644
supergromady

00:01:29.644 --> 00:01:32.572
i wszelkie struktury w kosmosie.

00:01:32.572 --> 00:01:35.464
Te małe niejednorodności

00:01:35.464 --> 00:01:37.746
w 20 przypadkach na milion

00:01:37.746 --> 00:01:40.534
powstały dzięki
kwantowym, mechanicznym drganiom,

00:01:40.534 --> 00:01:42.608
z okresu młodego Wszechświata,

00:01:42.608 --> 00:01:45.162
które rozciągnęły się
do rozmiarów całego kosmosu.

00:01:45.162 --> 00:01:46.367
To niesamowite,

00:01:46.367 --> 00:01:48.481
ale w poniedziałek odkryto coś innego,

NOTE Paragraph

00:01:48.481 --> 00:01:50.816
znacznie ciekawszego.

00:01:50.822 --> 00:01:52.278
Oto co odkryto:

00:01:52.278 --> 00:01:56.251
wyobraźcie sobie, że trzymacie dzwonek.

00:01:56.251 --> 00:01:57.606
Uderzacie w niego młotkiem

00:01:57.606 --> 00:01:59.291
i co się dzieje? Dzwoni.

00:01:59.298 --> 00:02:01.266
Ale po chwili dzwoni coraz słabiej

00:02:01.266 --> 00:02:02.946
i słabiej

00:02:02.946 --> 00:02:04.348
i w końcu przestaje.

00:02:04.828 --> 00:02:07.476
Młody wszechświat
był niesamowicie gęsty,

00:02:07.476 --> 00:02:09.810
jak metal albo nawet bardziej.

00:02:09.810 --> 00:02:11.960
Gdyby się w niego uderzyło,
to by dzwonił.

00:02:11.960 --> 00:02:16.133
Dzwoniłaby struktura czasoprzestrzeni,

00:02:16.133 --> 00:02:18.747
a młotkiem byłaby mechanika kwantowa.

00:02:18.747 --> 00:02:22.528
W poniedziałek znaleziono dowody

00:02:22.530 --> 00:02:25.465
na dzwonienie czasoprzestrzeni
na początku wszechświata,

00:02:25.465 --> 00:02:27.990
pod postacią tego,
co określamy falami grawitacyjnymi,

00:02:27.990 --> 00:02:29.380
z czasów ery fundamentalnej.

00:02:29.380 --> 00:02:30.935
Oto jak dokonano odkrycia.

00:02:30.935 --> 00:02:33.007
Tych fal grawitacyjnych już dawno nie ma.

00:02:33.007 --> 00:02:34.495
Gdy idziesz się przejść,

00:02:34.495 --> 00:02:36.083
nie wpadasz w drgania.

00:02:36.083 --> 00:02:38.831
Fal grawitacyjnych na ziemi

00:02:38.831 --> 00:02:41.605
nie widać z przyczyn praktycznych.

00:02:41.605 --> 00:02:43.583
Ale dawno temu,

00:02:43.583 --> 00:02:46.879
gdy powstawała poświata,

00:02:46.879 --> 00:02:48.437
fale grawitacyjne

00:02:48.437 --> 00:02:51.300
tworzyły zakrzywienia

00:02:51.300 --> 00:02:52.827
światła widzialnego.

00:02:52.827 --> 00:02:55.793
Patrząc uważnie na nocne niebo,

00:02:55.793 --> 00:02:58.400
naukowcy spędzili trzy lata
na biegunie południowym.

00:02:58.400 --> 00:03:00.970
Obserwowali niebo przez zimne

00:03:00.970 --> 00:03:03.397
i możliwie najczystsze powietrze.

00:03:03.397 --> 00:03:07.559
Patrzyli na nocne niebo
i badali poświatę,

00:03:07.559 --> 00:03:09.175
szukali najdrobniejszych drgań,

00:03:09.175 --> 00:03:12.023
które świadczą

00:03:12.023 --> 00:03:13.733
o występowaniu fal grawitacyjnych,

00:03:13.733 --> 00:03:15.684
czyli dzwonieniu początków wszechświata.

00:03:15.684 --> 00:03:17.471
W poniedziałek naukowcy ogłosili,

00:03:17.471 --> 00:03:19.215
że znaleźli te drgania.

NOTE Paragraph

00:03:19.215 --> 00:03:21.642
Zadziwia mnie nie tylko dzwonienie,

00:03:21.642 --> 00:03:24.468
choć to też jest super.

00:03:24.468 --> 00:03:27.850
Najbardziej niesamowita rzecz,
powód dla którego tu jestem,

00:03:27.850 --> 00:03:31.318
to fakt, jak wiele dowiadujemy się
o początkach wszechświata.

00:03:31.318 --> 00:03:32.982
Dowiadujemy się, że my

00:03:32.982 --> 00:03:34.418
i wszystko co nas otacza

00:03:34.418 --> 00:03:37.212
znajdujemy się w wielkim bąblu,

00:03:37.212 --> 00:03:39.228
zgodnie z teorią inflacji kosmologicznej,

00:03:39.228 --> 00:03:43.020
wielkim bąblu otoczonym czymś innym.

00:03:43.020 --> 00:03:45.150
To nie jest niezbity dowód na inflację,

00:03:45.150 --> 00:03:47.324
ale inne wyjaśnienia tego zjawiska

00:03:47.324 --> 00:03:48.641
są bardzo podobne.

00:03:48.641 --> 00:03:50.006
Ta teoria, idea,

00:03:50.006 --> 00:03:51.510
nie jest czymś nowym.

00:03:51.510 --> 00:03:53.525
Myśleliśmy, że nigdy nie znajdziemy drgań,

00:03:53.525 --> 00:03:55.713
że nie znajdziemy niezbitych dowodów.

00:03:55.713 --> 00:03:57.741
A to jest niezbity dowód.

NOTE Paragraph

00:03:57.741 --> 00:03:59.331
Zwariowanym pomysłem jest to,

00:03:59.331 --> 00:04:02.623
że nasz bąbel to tylko jeden bąbel

00:04:02.623 --> 00:04:06.959
w wielkim,
zmąconym kotle uniwersalnej esencji.

00:04:06.959 --> 00:04:09.135
Nigdy nie zobaczymy treści spoza bąbla,

00:04:09.135 --> 00:04:11.046
ale dzięki wyprawie na biegun południowy

00:04:11.046 --> 00:04:14.276
i spędzeniu trzech lat
na wnikliwej obserwacji struktury nieba,

00:04:14.276 --> 00:04:15.805
możemy dojść do wniosku,

00:04:15.805 --> 00:04:18.895
że nasz wszechświat
wygląda mniej więcej tak.

00:04:18.895 --> 00:04:21.317
I to mnie zadziwia.

NOTE Paragraph

00:04:21.317 --> 00:04:22.993
Dziękuje bardzo.

00:04:22.993 --> 00:04:25.588
(Oklaski)