Return to Video

Grafitinin kısa bir tarihçesi - Kelly Wall

  • 0:08 - 0:10
    Spreyle boyanmış metro vagonları,
  • 0:10 - 0:11
    etiketlenmiş köprüler,
  • 0:11 - 0:13
    duvar resimleriyle örtülü duvarlar.
  • 0:13 - 0:16
    Grafiti şehirlerde cesurca ortaya çıkar.
  • 0:16 - 0:21
    Kimlik, sanat, güçlendirme
    ve politikayla alakalı olabilir,
  • 0:21 - 0:24
    her ne kadar tahribatla
    ilişkili olsa bile.
  • 0:24 - 0:27
    Bunun yeni bir şey olmadığı ortaya çıktı.
  • 0:27 - 0:32
    Grafiti veya yazma eylemi veya
    kamu malını karalama
  • 0:32 - 0:34
    binlerce yıldır ortalıkta.
  • 0:34 - 0:36
    Ve bu zaman zarfında,
  • 0:36 - 0:38
    şimdilerde tartıştığımız
    aynı soruları gündeme getiriyor:
  • 0:38 - 0:40
    Bu bir sanat mı?
  • 0:40 - 0:42
    Vandalizm mi?
  • 0:42 - 0:45
    M.Ö. 1. yüzyılda,
    Romalılar düzenli olarak
  • 0:45 - 0:48
    mesajları kamu duvarlarına kazıyorlardı,
  • 0:48 - 0:49
    okyanuslar ötesindeki
  • 0:49 - 0:54
    Mayalar, bol bol çizimleri
    yüzeylere çizerken.
  • 0:54 - 0:56
    Ama daima yıkıcı bir faaliyet değildi.
  • 0:56 - 1:01
    Pompei'de, sıradan vatandaşlar kamu
    duvarlarını, düzenli olarak büyülerle,
  • 1:01 - 1:03
    karşılıksız aşklar hakkında yazılarla,
  • 1:03 - 1:06
    siyasi kampanya sloganlarıyla
  • 1:06 - 1:10
    ve hatta favori gladyatörlerini
    destekleyen mesajlarla işaretliyorlardı.
  • 1:10 - 1:14
    Bazıları, Yunan filozof Plutarch gibi,
  • 1:14 - 1:17
    grafitiyi komik ve anlamsız
    diyerek itelediler.
  • 1:17 - 1:19
    Ancak 5. yüzyılda
  • 1:19 - 1:24
    vandalizmin modern bir kavram
    olarak kökenleri ortaya kondu.
  • 1:24 - 1:28
    O sırada barbar bir kabile olarak bilinen
    Vandallar Romayı kırdı geçirdi,
  • 1:28 - 1:31
    şehri talan ettiler ve yıktılar.
  • 1:31 - 1:35
    Ancak yüzyıllar sonrasında vandalizm
    terimi aslında Fransız Devrimi sırasında
  • 1:35 - 1:39
    sanatın tahrif edilmesine karşı
    bir protestoda ifade edildi.
  • 1:39 - 1:42
    Grafiti gittikçe kasti isyan
    ve provakasyon ile
  • 1:42 - 1:44
    bağdaştırılmaya başlandı,
  • 1:44 - 1:48
    vandal etiketini edindi.
  • 1:48 - 1:50
    Bugün birçok grafiti
    sanatçısının gözden uzakta
  • 1:50 - 1:52
    kalmasının nedenlerinden biri budur.
  • 1:52 - 1:55
    Bazıları cezadan kaçınmak için
    alternatif kimlik kullanır,
  • 1:55 - 2:00
    bazıları da arkadaşlık kurmak
    ve alana sahip çıkmak için böyle yapar.
  • 2:00 - 2:02
    1960'ların etiketleriyle başlayarak
  • 2:02 - 2:05
    ünlülük ve anonimliğin
    kendine has üst üste binmesi
  • 2:05 - 2:08
    New York şehri ve Philadelphia
    sokaklarında tutuldu.
  • 2:08 - 2:11
    Etiketçiler şehir içinde
    hareketlerini izlemek için
  • 2:11 - 2:12
    kodlanmış etiketler kullandılar,
  • 2:12 - 2:15
    bu esnada sıkça orijinlerine
    dikkat çektiler.
  • 2:15 - 2:19
    Onu gölgelere iten grafiti
    yapmanın yasa dışılığı,
  • 2:19 - 2:23
    aynı zamanda meraka ve artan
    takipçi tabanına katkıda bulundu.
  • 2:23 - 2:27
    Alan ve aidiyet sorusu grafiti
    tarihinde merkezdedir.
  • 2:27 - 2:32
    Modern evrimi, kültür karşıtı
    sahnelerle iç içe gitmiştir.
  • 2:32 - 2:35
    Bu hareketler kuruluş karşıtı
    seslerini yükseltirken,
  • 2:35 - 2:40
    grafiti sanatçıları aynı şekilde resmî
    kamu malı sınırlarını sorguladılar.
  • 2:40 - 2:42
    Metro vagonlarını,
  • 2:42 - 2:43
    reklam panolarını talep ettiler
  • 2:43 - 2:45
    ve bir keresinde şehrin
    hayvanat bahçesindeki
  • 2:45 - 2:47
    bir fili boyayacak kadar ileri gittiler.
  • 2:47 - 2:49
    Politik hareketler de
  • 2:49 - 2:52
    mesajlarını görsel olarak yaymak
    için duvar yazılarını kullandılar.
  • 2:52 - 2:55
    2. Dünya Savaşı'nda hem Nazi Partisi,
    hem de direnç grupları
  • 2:55 - 2:58
    duvarları propaganda ile doldurdu.
  • 2:58 - 3:01
    Berlin Duvarı'nın tek taraflı grafitileri
  • 3:01 - 3:04
    baskıya karşın nispeten
    kısıtlanmamış halk erişiminin
  • 3:04 - 3:07
    dikkat çekici bir sembolü
    olarak görülebilir.
  • 3:07 - 3:08
    Grafiti ile özdeşleşen
  • 3:08 - 3:11
    kültür karşıtı hareketler
    ana akım hâline gelirken,
  • 3:11 - 3:15
    grafiti de kabul edildi mi?
  • 3:15 - 3:19
    1970'lerde grafiti sendikaları
    adı verilen yerlerin oluşması
  • 3:19 - 3:22
    ve on yıl sonra da seçilen
    grafiti sanatçılarının
  • 3:22 - 3:23
    sanat galerilerine alınmasından beri,
  • 3:23 - 3:29
    grafiti ana akımın dışında ve içinde olma
    arasındaki çizgide kaldı.
  • 3:29 - 3:33
    Pazarlamacılar ve basımcıların
    grafiti tipleri ayrımları
  • 3:33 - 3:35
    tanımı daha da belirsiz yaptı.
  • 3:35 - 3:38
    Grafiti sanatçıları ile geleneksel
    müzeler ve markaların
  • 3:38 - 3:40
    bir zamanlar pek mümkün olmayan ortaklığı
  • 3:40 - 3:43
    bu sanatçıları yer altından
  • 3:43 - 3:44
    spot ışıklarına getirdi.
  • 3:44 - 3:47
    Grafiti yıkım ile ilintili olsa da,
  • 3:47 - 3:51
    aynı zamanda sınırsız
    sanatsal ifade için bir araçtır.
  • 3:51 - 3:53
    Bugün tahrif etme ve güzelleştirme
  • 3:53 - 3:55
    arasındaki sınırların tartışması sürüyor.
  • 3:55 - 4:00
    Bu arada, grafiti sanatçıları sanatın
    değeri ve bir alana hangi derece
  • 4:00 - 4:03
    sahip olunabileceği hakkındaki
    ortak görüş birliğini sorguluyorlar.
  • 4:03 - 4:05
    Sprey olsun, karalama olsun
    veya kazıma olsun,
  • 4:05 - 4:09
    grafiti mülkiyet, sanat ve kabul edilme
  • 4:09 - 4:11
    sorularını yüzeye getiriyor.
Title:
Grafitinin kısa bir tarihçesi - Kelly Wall
Description:

Dersin tamamı için: http://ed.ted.com/lessons/a-brief-history-of-graffiti-kelly-wall

Sprey boyalı metro vagonları, etiketli köprüler, duvar resimleriyle örtülü duvarlar - grafiti şehirlerimizde cesurca ortaya çıkar. Bunun yeni bir şey olmadığı ortaya çıktı. Graffiti binlerce yıldır ortalıkta. Ve bu zaman zarfında, şimdi tartıştığımız aynı soruları gündeme getiriyor: Sanat mı? Vandalizm mi? Kelly Wall, grafitilerin tarihini anlatıyor.

Ders: Kelly Wall, animasyon: Tomás Pichardo Espaillat.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:32

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.