1
00:00:07,805 --> 00:00:09,767
Spreyle boyanmış metro vagonları,

2
00:00:09,767 --> 00:00:11,345
etiketlenmiş köprüler,

3
00:00:11,345 --> 00:00:13,195
duvar resimleriyle örtülü duvarlar.

4
00:00:13,195 --> 00:00:15,995
Grafiti şehirlerde cesurca ortaya çıkar.

5
00:00:15,995 --> 00:00:20,777
Kimlik, sanat, güçlendirme 
ve politikayla alakalı olabilir,

6
00:00:20,777 --> 00:00:24,303
her ne kadar tahribatla
ilişkili olsa bile.

7
00:00:24,303 --> 00:00:27,318
Bunun yeni bir şey olmadığı ortaya çıktı.

8
00:00:27,318 --> 00:00:31,615
Grafiti veya yazma eylemi veya 
kamu malını karalama

9
00:00:31,615 --> 00:00:34,088
binlerce yıldır ortalıkta.

10
00:00:34,088 --> 00:00:35,617
Ve bu zaman zarfında,

11
00:00:35,617 --> 00:00:38,406
şimdilerde tartıştığımız 
aynı soruları gündeme getiriyor:

12
00:00:38,406 --> 00:00:40,238
Bu bir sanat mı?

13
00:00:40,238 --> 00:00:42,477
Vandalizm mi?

14
00:00:42,477 --> 00:00:45,485
M.Ö. 1. yüzyılda, 
Romalılar düzenli olarak

15
00:00:45,485 --> 00:00:47,785
mesajları kamu duvarlarına kazıyorlardı,

16
00:00:47,785 --> 00:00:49,277
okyanuslar ötesindeki

17
00:00:49,277 --> 00:00:53,926
Mayalar, bol bol çizimleri 
yüzeylere çizerken.

18
00:00:53,926 --> 00:00:56,296
Ama daima yıkıcı bir faaliyet değildi.

19
00:00:56,296 --> 00:01:01,067
Pompei'de, sıradan vatandaşlar kamu
duvarlarını, düzenli olarak büyülerle,

20
00:01:01,067 --> 00:01:03,408
karşılıksız aşklar hakkında yazılarla,

21
00:01:03,408 --> 00:01:05,607
siyasi kampanya sloganlarıyla

22
00:01:05,607 --> 00:01:09,558
ve hatta favori gladyatörlerini 
destekleyen mesajlarla işaretliyorlardı.

23
00:01:09,558 --> 00:01:13,577
Bazıları, Yunan filozof Plutarch gibi,

24
00:01:13,577 --> 00:01:17,318
grafitiyi komik ve anlamsız 
diyerek itelediler.

25
00:01:17,318 --> 00:01:19,177
Ancak 5. yüzyılda

26
00:01:19,177 --> 00:01:23,798
vandalizmin modern bir kavram 
olarak kökenleri ortaya kondu.

27
00:01:23,798 --> 00:01:28,468
O sırada barbar bir kabile olarak bilinen
Vandallar Romayı kırdı geçirdi,

28
00:01:28,468 --> 00:01:31,127
şehri talan ettiler ve yıktılar.

29
00:01:31,127 --> 00:01:35,118
Ancak yüzyıllar sonrasında vandalizm 
terimi aslında Fransız Devrimi sırasında

30
00:01:35,118 --> 00:01:39,249
sanatın tahrif edilmesine karşı 
bir protestoda ifade edildi.

31
00:01:39,249 --> 00:01:42,078
Grafiti gittikçe kasti isyan 
ve provakasyon ile

32
00:01:42,078 --> 00:01:44,359
bağdaştırılmaya başlandı,

33
00:01:44,359 --> 00:01:47,578
vandal etiketini edindi.

34
00:01:47,578 --> 00:01:50,098
Bugün birçok grafiti 
sanatçısının gözden uzakta

35
00:01:50,098 --> 00:01:52,078
kalmasının nedenlerinden biri budur.

36
00:01:52,078 --> 00:01:55,202
Bazıları cezadan kaçınmak için 
alternatif kimlik kullanır,

37
00:01:55,202 --> 00:01:59,519
bazıları da arkadaşlık kurmak 
ve alana sahip çıkmak için böyle yapar.

38
00:01:59,519 --> 00:02:01,970
1960'ların etiketleriyle başlayarak

39
00:02:01,970 --> 00:02:04,956
ünlülük ve anonimliğin 
kendine has üst üste binmesi


40
00:02:04,956 --> 00:02:08,030
New York şehri ve Philadelphia 
sokaklarında tutuldu.

41
00:02:08,030 --> 00:02:10,730
Etiketçiler şehir içinde 
hareketlerini izlemek için

42
00:02:10,730 --> 00:02:12,490
kodlanmış etiketler kullandılar,

43
00:02:12,490 --> 00:02:14,889
bu esnada sıkça orijinlerine 
dikkat çektiler.

44
00:02:14,889 --> 00:02:18,580
Onu gölgelere iten grafiti 
yapmanın yasa dışılığı,

45
00:02:18,580 --> 00:02:22,639
aynı zamanda meraka ve artan 
takipçi tabanına katkıda bulundu.

46
00:02:22,639 --> 00:02:26,940
Alan ve aidiyet sorusu grafiti 
tarihinde merkezdedir.

47
00:02:26,940 --> 00:02:32,251
Modern evrimi, kültür karşıtı 
sahnelerle iç içe gitmiştir.

48
00:02:32,251 --> 00:02:35,381
Bu hareketler kuruluş karşıtı
seslerini yükseltirken,

49
00:02:35,381 --> 00:02:40,123
grafiti sanatçıları aynı şekilde resmî
kamu malı sınırlarını sorguladılar.

50
00:02:40,123 --> 00:02:41,747
Metro vagonlarını,

51
00:02:41,747 --> 00:02:43,299
reklam panolarını talep ettiler

52
00:02:43,299 --> 00:02:45,479
ve bir keresinde şehrin 
hayvanat bahçesindeki

53
00:02:45,479 --> 00:02:47,429
bir fili boyayacak kadar ileri gittiler.

54
00:02:47,429 --> 00:02:48,514
Politik hareketler de

55
00:02:48,514 --> 00:02:51,806
mesajlarını görsel olarak yaymak 
için duvar yazılarını kullandılar.

56
00:02:51,806 --> 00:02:55,320
2. Dünya Savaşı'nda hem Nazi Partisi, 
hem de direnç grupları

57
00:02:55,320 --> 00:02:58,013
duvarları propaganda ile doldurdu.

58
00:02:58,013 --> 00:03:00,721
Berlin Duvarı'nın tek taraflı grafitileri

59
00:03:00,721 --> 00:03:03,521
baskıya karşın nispeten 
kısıtlanmamış halk erişiminin

60
00:03:03,521 --> 00:03:06,890
dikkat çekici bir sembolü 
olarak görülebilir.

61
00:03:06,890 --> 00:03:08,490
Grafiti ile özdeşleşen

62
00:03:08,490 --> 00:03:11,291
kültür karşıtı hareketler
ana akım hâline gelirken,

63
00:03:11,291 --> 00:03:14,510
grafiti de kabul edildi mi?

64
00:03:14,510 --> 00:03:19,022
1970'lerde grafiti sendikaları 
adı verilen yerlerin oluşması

65
00:03:19,022 --> 00:03:21,591
ve on yıl sonra da seçilen 
grafiti sanatçılarının

66
00:03:21,591 --> 00:03:23,431
sanat galerilerine alınmasından beri,

67
00:03:23,431 --> 00:03:28,901
grafiti ana akımın dışında ve içinde olma 
arasındaki çizgide kaldı.

68
00:03:28,901 --> 00:03:32,622
Pazarlamacılar ve basımcıların 
grafiti tipleri ayrımları

69
00:03:32,622 --> 00:03:35,292
tanımı daha da belirsiz yaptı.

70
00:03:35,292 --> 00:03:38,122
Grafiti sanatçıları ile geleneksel 
müzeler ve markaların

71
00:03:38,122 --> 00:03:40,171
bir zamanlar pek mümkün olmayan ortaklığı

72
00:03:40,171 --> 00:03:42,528
bu sanatçıları yer altından

73
00:03:42,528 --> 00:03:44,382
spot ışıklarına getirdi.

74
00:03:44,382 --> 00:03:46,812
Grafiti yıkım ile ilintili olsa da,

75
00:03:46,812 --> 00:03:50,683
aynı zamanda sınırsız 
sanatsal ifade için bir araçtır.

76
00:03:50,683 --> 00:03:52,551
Bugün tahrif etme ve güzelleştirme

77
00:03:52,551 --> 00:03:55,452
arasındaki sınırların tartışması sürüyor.

78
00:03:55,452 --> 00:03:59,541
Bu arada, grafiti sanatçıları sanatın 
değeri ve bir alana hangi derece

79
00:03:59,541 --> 00:04:02,823
sahip olunabileceği hakkındaki 
ortak görüş birliğini sorguluyorlar.

80
00:04:02,823 --> 00:04:05,193
Sprey olsun, karalama olsun 
veya kazıma olsun,

81
00:04:05,193 --> 00:04:09,102
grafiti mülkiyet, sanat ve kabul edilme

82
00:04:09,102 --> 00:04:10,502
sorularını yüzeye getiriyor.