Jak wychować dzieci odnoszące sukcesy - bez nadopiekuńczości

Stawiając przez dziećmi wygórowane oczekiwania i kierując każdym najdrobniejszym aspektem ich życia, rodzice wcale nie pomagają. Tak przynajmniej widzi to Julie Lythcott-Haims. Pełna pasji i ciętego humoru, była dziekan pierwszoroczniaków na Uniwersytecie Stanforda, apeluje do rodziców, aby przestali definiować sukces swoich dzieci przez pryzmat ocen i wyników z testów. Zamiast tego, jak mówi, powinni skupić się na najstarszej idei: bezwarunkowej miłości.

Nigdy nie chciałam być
ekspertką od wychowywania dzieci.

Właściwie nie interesuje mnie
wychowanie samo w sobie.

Po prostu jest teraz
pewien sposób wychowywania,

który niejako szkodzi dzieciom,

ograniczając ich szanse stania się sobą.

Pewien rodzaj wychowywania,

który w tym przeszkadza.

Chodzi o to,

że za bardzo przejmujemy się rodzicami

niewystarczająco zaangażowanymi
w życie swoich dzieci,

ich edukację, wychowanie,

co jest uzasadnione.

Jednak po drugiej stronie spektrum

dzieje się także dużo złego,

bo rodzice czują,
że dziecko nie odniesie sukcesu,

o ile nie ochroni się go na każdym kroku,

nie czuwa nad wszystkim
i nie zarządza każdą chwilą,

kierując swoje dziecko
na elitarne uczelnie i ścieżki kariery.

Kiedy tak wychowujemy dzieci,

używam słowa "my",

bo Bóg wie, że wychowując
moich dwóch nastolatków,

sama miewałam takie tendencje,

wtedy ich dzieciństwo jest
odznaczaniem punktów z listy kontrolnej.

To obraz takiego dzieciństwa.

Pilnujemy bezpieczeństwa dzieci,

żeby były najedzone i nawodnione.

Chcemy być pewni,
że chodzą do odpowiedniej szkoły,

że są w odpowiedniej klasie
we właściwej szkole,

i dostają odpowiednie stopnie
w tej właściwej klasie i szkole.

Nie tylko stopnie, wyniki,

ale wyróżnienia i nagrody,

zajęcia sportowe,
pozalekcyjne, przywództwo.

Mówimy, żeby nie tylko dołączyły do klubu,

ale założyły własny,
bo tego chcą uczelnie.

Odhacz punkt "prace społeczne".

Pokaż uczelniom, że dbasz o innych.

(Śmiech)

To wszystko na oczekiwanym
poziomie perfekcji.

Oczekujemy od dzieci perfekcji,

której od nas nie wymagano,

a ponieważ tyle się wymaga,

sądzimy,

że my, rodzice, musimy kłócić się
z każdym nauczycielem,

dyrektorem, trenerem, sędzią,

i zachowywać się jak "stróż" dziecka,

osobisty asystent

i sekretarka.

A wtedy z naszymi drogimi dziećmi

spędzamy tyle czasu na poganianiu,

przymilaniu, robieniu aluzji, pomaganiu,
targowaniu się, czasem zrzędzeniu,

żeby upewnić się, że czegoś nie zepsują,

nie zamkną przed sobą drzwi,

nie zrujnują swojej przyszłości,

oczekiwanego przyjęcia

na jeden z elitarnych uniwersytetów,

które odrzucają prawie każdego kandydata.

Tak wygląda dzieciństwo
przypominające listę kontrolną.

Po pierwsze,
nie ma czasu na beztroską zabawę.

Nie ma na to miejsca popołudniami,

bo wszystko musi nas ubogacać.

Jakby każda praca domowa, test, aktywność

miały ogromne znaczenie na przyszłość,
jaką dla nich planujemy,

zwalniamy ich nawet z obowiązku
pomagania w domu,

odpuszczamy im,
jeśli nie śpią wystarczająco długo,

ale wszystko pod warunkiem,
że odhaczają punkty z listy kontrolnej.

Tworząc taką listę,
chcemy po prostu, żeby były szczęśliwe,

ale kiedy wracają ze szkoły,

pierwsze, o co zbyt często pytamy,

to praca domowa i oceny.

Widzą w naszych oczach,

że nasza aprobata, miłość,

na których bardzo im zależy,

wiąże się z piątkami.

Potem koło nich biegniemy

i chwalimy niczym czempiony
na wystawie psów,

(Śmiech)

zachęcając, żeby skoczyły wyżej i dalej,

i tak dzień za dniem.

Kiedy dostaną się do liceum,

nie pytają siebie: "Co mnie interesuje?
Co chciałbym robić?".

Zamiast tego spytają doradców:

"Co mam zrobić,
żeby dostać się na dobre studia?".

Kiedy średnia ocen nieuchronnie spadnie,

kiedy pojawią się czwórki,

albo, nie daj Boże, trójki,

zrozpaczone napiszą do przyjaciół:

"Czy ktoś z takimi ocenami
ma szansę na dobre studia?".

Nasze dzieci,

niezależnie od tego, co osiągną,

są zmęczone.

Słabe.

Trochę wypalone.

I przedwcześnie "dorosłe",

marząc, żeby dorośli powiedzieli:

"Było dobrze. Dałeś z siebie
w dzieciństwie wystarczająco dużo".

Marnieją, pełne niepokoju,
o krok od depresji,

a niektóre zastanawiają się,

czy ich życie będzie warte tego wysiłku.

My, rodzice,

przecież wiemy, że tak właśnie jest.

Zachowujemy się tak,
jakby dzieci nie miały przyszłości

bez dostania się na najlepsze uczelnie
czy bez wykonywania zawodu,

który dla nich wybraliśmy.

Może po prostu boimy się,

że nie będzie się,
czym chwalić przed znajomymi

oraz dzięki naklejce na tył samochodu.

(Brawa)

Jeśli zastanowicie się nad sobą,

jeśli oczywiście macie odwagę to zrobić,

zobaczycie, że nie tylko dzieci myślą,

że ich wartość określają oceny i wyniki,

ale my też tkwimy w ich
rozwijających się umysłach,

jak we własnej wersji filmu
"Być jak John Malkovich",

i wysyłamy im następującą wiadomość:

"Beze mnie nic nie osiągniesz".

Przez naszą pomoc z każdej strony,

nadopiekuńczość, ciągłe rady i pomaganie

pozbawiamy dzieci szansy na zbudowanie
poczucia własnej skuteczności,

które jest niezbędne
dla ludzkiej psychiki,

i ważniejsze od poczucia własnej wartości,

które budujemy dzięki pochwałom.

Wiara we własną skuteczność powstaje,
gdy podjęte działania przynoszą skutek,

a nie...

Właśnie tak.

(Brawa)

Nie działania podjęte
przez rodziców w imieniu dziecka,

ale jego własne czyny,
które wywołują skutek.

Mówiąc krótko,

jeśli dzieci mają rozwijać
w sobie poczucie skuteczności,

co jest konieczne,

muszą o wiele częściej
analizować, planować, decydować,

robić, chcieć, radzić sobie,
próbować i przegrywać,

marzyć i doświadczać życia

na własną rękę.

Czy sugeruję, że każde dziecko
jest zmotywowane i chętne do pracy

i nie potrzebuje dodatkowego
zaangażowania rodziców w ich życie,

więc powinniśmy się wycofać i odpuścić?

Na pewno nie.

(Śmiech)

Zupełnie nie to mam na myśli.

Jeśli jednak widzimy w ocenach,
wynikach i nagrodach

cel dzieciństwa sam w sobie,

którego zwieńczeniem
będzie przyjęcie na elitarną uczelnię

albo dostęp do kilku prestiżowych zawodów,

to niebezpiecznie zawężamy
dzieciakom pole do osiągnięcia sukcesu.

Nawet jeśli pomożemy im w drodze do celu,

oferując wszechstronną pomoc

w odrobieniu pracy domowej,
żeby dostać lepszą ocenę

i pochwalić się lepszym CV
z dzieciństwa z naszą pomocą.

To wszystko pociąga za sobą skutek

braku poczucia własnego "ja".

Może powinniśmy mniej skupiać się

na kilku najlepszych uczelniach,

do których mogłyby
składać papiery i się dostać,

a bardziej na tym, żeby miały nawyki,
nastawienie, umiejętności,

kondycję do osiągnięcia sukcesu
w dowolnej dziedzinie,

Dzieci nie powinny skupiać się
tylko na stopniach i wynikach,

tylko mieć dzieciństwo,

które zapewni podstawy
dla przyszłego sukcesu

opartego na wartościach takich jak miłość

i obowiązki.

(Śmiech)

(Brawa)

Czy powiedziałam "obowiązki"?
Serio? Tak, zrobiłam to.

Nie bez powodu.

Najdłużej na świecie trwającym badaniem
w historii nauk społecznych

jest Harvard Grant Study (HGS).

Wyniki pokazują, że sukces zawodowy,

a tego przecież chcemy
dla naszych pociech,

wynika z wykonywania obowiązków
w okresie dzieciństwa,

a im szybciej się zacznie, tym lepiej.

Zakasanie rękawów i chęć pomocy,

świadomość, że jest robota do wykonania,

ktoś musi ją zrobić
i równie dobrze mogę to być ja

nastawienie, które mówi:
"przyczynię się do poprawy sytuacji",

to zapewnia awans w przyszłej pracy.

Wszyscy to wiemy.

(Brawa)

Wiemy to i pomimo tego
zdajemy się na listy kontrole

i zwalniamy nasze pociechy
z obowiązków domowych,

a potem, już jako młodzi dorośli,
w swoich pierwszych pracach,

czekają na kolejne listy kontrolne,
które nie istnieją,

co więcej, bez których nie mają odruchu

zakasania rękawów i ruszenia do pracy

zastanowienia się,
w czym mogą się przydać,

w jaki sposób wyjść naprzeciw
oczekiwaniom szefa.

Drugim równie istotnym odkryciem HGS

jest to, że za szczęściem w życiu

stoi miłość,

nie miłość do pracy,

a miłość do ludzi:

małżonka, partnera, przyjaciół, rodziny.

W dzieciństwie dzieci
powinny nauczyć się kochać,

a żeby kochać innych,
muszą pokochać same siebie,

czego nie zrobią, jeśli nie obdarzymy
ich miłością bezwarunkową.

(Brawa)

Tak.

Dlatego,

zamiast manii ocen i wyników,

kiedy nasza latorośl wróci ze szkoły,

albo kiedy wrócimy z pracy,

odłóżmy na bok technologie, telefony,

spójrzmy im prosto w oczy

i niech zobaczą naszą radość

z tego, że je widzimy
po chwilowej rozłące.

Wtedy powinniśmy zapytać:

"Jak minął dzień?

Coś fajnego się dzisiaj wydarzyło?".

Kiedy nastoletnia córka,
tak jak moja, mówi: "lunch",

a ja chcę tylko wiedzieć,
jak tam test z matmy,

a nie lunch...

Mamy się tym lunchem zainteresować.

Spytaj: "Czemu ten lunch był taki fajny?".

Dzieci muszą czuć,
że to one są dla nas ważne,

nie ich średnia ocen.

Pewnie pomyślicie, że obowiązki i miłość

brzmią nawet całkiem nieźle,
ale chwila moment!

Uczelnie chcą zobaczyć
super oceny i wyniki,

wyróżnienia i nagrody,
ale, mówię wam, to nie cała prawda.

Największe prestiżowe szkoły
wymagają tego od naszych młodych,

ale są też dobre wieści.

W przeciwieństwie do tego,
co wmawiają nam rankingi uniwersytetów...

(Brawa)

wcale nie trzeba dostać się
do jednej z najlepszych uczelni,

żeby wieść szczęśliwe i udane życie.

Szczęśliwi, którzy odnieśli sukces,
uczęszczali do uczelni stanowej,

do koledżu, o którym nikt nie słyszał,

do szkoły pomaturalnej,

studiowali i zawalili studia.

(Brawa)

Dowód na to jest w tej sali,
w naszych społecznościach,

taka jest prawda.

Jeśli poszerzymy perspektywę,

zechcemy spojrzeć na więcej uczelni,

może pozbędziemy się utartego myślenia,

zaakceptujemy ten fakt i zrozumiemy,

że to nie koniec świata,

jeśli nasze dzieci nie dostaną się
do prestiżowej szkoły wyższej.

Co ważniejsze,

jeśli ich dzieciństwo nie opierało się
na drakońskiej liście zadań,

a kiedy dostaną się na studia,

obojętnie gdzie,

pójdą tam z własnej woli,

napędzane własną potrzebą,

zdolne i gotowe, żeby się tam rozwijać.

Muszę się do czegoś przyznać.

Mam dwoje dzieci, Sawyera i Avery.

To nastolatkowie.

Wydaje mi się, że kiedyś

traktowałam Sawyera i Avery

jak małe drzewka bonsai...

(Śmiech)

które chciałam delikatnie przycinać

i kształtować w idealną formę człowieka,

która będzie na tyle idealna,
że zagwarantuje im przyjęcie

na jeden z uniwersytetów,
na który ciężko się dostać.

Jednak zdałam sobie sprawę,
po pracy z tysiącami dzieci...

(Śmiech)

i wychowaniu własnej dwójki,

że moje dzieci to nie drzewka bonsai.

To polne kwiaty

nieznanego rodzaju i gatunku...

(Śmiech)

Moim zadaniem jest
zapewnić im stymulujące środowisko,

wzmacniać je przez obowiązki

i kochać, żeby kochały innych
oraz były kochane,

a studia, wybór kierunku, kariera,

to już ich sprawa.

Moim zadaniem nie jest
uczynić ich tym, czym chcę,

ale wspierać ich
w stawaniu się cudownym sobą.

Dziękuję.

(Brawa)