Return to Video

Een wetsuit die haaien afschrikt (en het is niet wat je denkt)

  • 0:01 - 0:03
    Een wetenschappelijke doorbraak
  • 0:03 - 0:05
    van het soort dat levens kan redden,
  • 0:05 - 0:07
    ligt soms zomaar klaar
  • 0:07 - 0:09
    om ontdekt te worden.
  • 0:09 - 0:14
    Bijvoorbeeld in de verzameling
    van menselijke anekdotes,
  • 0:14 - 0:16
    of in de geëvolueerde aanpassingen
  • 0:16 - 0:19
    die we in de natuur rondom ons zien.
  • 0:19 - 0:22
    Wetenschap begint met waarnemen.
  • 0:22 - 0:25
    De truc is om de patronen
    en handtekeningen te zien
  • 0:25 - 0:27
    die we anders misschien zouden afwijzen
  • 0:27 - 0:29
    als mythe of als toeval,
  • 0:29 - 0:33
    en ze te isoleren en grondig te testen
    met wetenschappelijke precisie.
  • 0:33 - 0:37
    Als we dat doen,
    zijn de resultaten vaak verrassend.
  • 0:37 - 0:39
    West-Australië had een probleem
  • 0:39 - 0:42
    met haai-aanvallen
    in de laatste drie jaar,
  • 0:42 - 0:44
    met als trieste hoogtepunt:
  • 0:44 - 0:49
    vijf aanvallen gedurende 10 maanden.
  • 0:49 - 0:51
    Maar West-Australië
    staat niet op zichzelf.
  • 0:51 - 0:54
    Ongelukken met ontmoetingen
    tussen haaien en mensen
  • 0:54 - 0:56
    nemen mondiaal toe.
  • 0:56 - 0:58
    Het is daarom niet verwonderlijk
  • 0:58 - 1:00
    dat in juli van dit jaar,
  • 1:00 - 1:02
    Shark Attack Mitigation Systems,
  • 1:02 - 1:05
    samen met het Oceaan-instituut van
    de Universiteit van West-Australië
  • 1:05 - 1:08
    een aankondiging deed
    die de aandacht kreeg
  • 1:08 - 1:12
    van media en oceaangebruikers
    over de hele wereld.
  • 1:12 - 1:14
    Het ging over de ontwikkeling
    van een techniek
  • 1:14 - 1:17
    om het risico van haai-aanvallen
    te verminderen,
  • 1:17 - 1:20
    gebaseerd op het feit
    wat haaien kunnen zien.
  • 1:20 - 1:23
    Ik vertel vandaag over die toer
  • 1:23 - 1:26
    maar ook over het begrip
    dat wetenschap
  • 1:26 - 1:28
    even sterk kan zijn
    in het vertalen
  • 1:28 - 1:31
    als in het uitvinden.
  • 1:31 - 1:33
    Toen we dit zoekproces begonnen,
  • 1:33 - 1:36
    was het drie jaar geleden
  • 1:36 - 1:40
    en we hadden net de eerste twee dodelijke
    haai-aanvallen gehad
  • 1:40 - 1:41
    in West-Australië.
  • 1:41 - 1:44
    Toevallig was ik voor mijn vorige functie
  • 1:44 - 1:46
    eens uit eten geweest met Harry Butler,
  • 1:46 - 1:50
    die veel Australiërs kennen
    als beroemd natuurliefhebber.
  • 1:50 - 1:53
    Hij bracht veel tijd door
    in een maritieme omgeving.
  • 1:53 - 1:55
    Hij is de voorloper, als je wilt,
  • 1:55 - 1:57
    van wijlen Steve Irwin.
  • 1:57 - 1:58
    Toen ik hem vroeg
  • 1:58 - 2:01
    wat de oplossing kon zijn
    voor het probleem,
  • 2:01 - 2:03
    was zijn antwoord verrasssend.
  • 2:03 - 2:05
    Hij zei: "Neem een zwarte wetsuit,
  • 2:05 - 2:07
    zet er gele strepen op
    zoals bij een hommel,
  • 2:07 - 2:10
    en je bootst het waarschuwingssysteem na
  • 2:10 - 2:12
    van de meeste zeedieren."
  • 2:12 - 2:14
    Ik dacht daar toen niet zo over na.
  • 2:14 - 2:17
    Pas na nog eens drie
    dodelijke haai-aanvallen
  • 2:17 - 2:19
    bedacht ik dat er misschien
  • 2:19 - 2:21
    toch iets in zijn idee kon zitten.
  • 2:21 - 2:25
    Ik keek op internet of ik
    aanknopingspunten kon vinden.
  • 2:25 - 2:27
    Het blijkt dat het internet vol zit
  • 2:27 - 2:31
    met feiten die
    deze denkwijze ondersteunen.
  • 2:31 - 2:33
    Biologisch gezien zijn er veel soorten
  • 2:33 - 2:36
    die strepen hebben
    of waarschuwingspatronen,
  • 2:36 - 2:37
    om verwarring te zaaien in het water
  • 2:37 - 2:40
    of om te waarschuwen tegen aanvallen.
  • 2:40 - 2:42
    Niet de minste is het loodsmannetje
  • 2:42 - 2:44
    die een groot deel van zijn leven
  • 2:44 - 2:46
    in de buurt van een haaienbek vertoeft.
  • 2:46 - 2:49
    Wat mensen betreft,
    beschildert Walter Starck, oceanograaf,
  • 2:49 - 2:52
    zijn wetsuit sinds de jaren 70.
  • 2:52 - 2:54
    En antropologisch:
  • 2:54 - 2:58
    stammen uit Oceanië
    verven zichzelf met strepen
  • 2:58 - 2:59
    tijdens een zeeslangenceremonie
  • 2:59 - 3:02
    om de haaiengod af te weren.
  • 3:02 - 3:03
    Wat is er hier aan de hand?
  • 3:03 - 3:06
    Ligt dit idee zomaar voor ons klaar
  • 3:06 - 3:09
    om te kunnen gaan bestuderen?
  • 3:09 - 3:14
    We weten dat haaien
    een aantal zintuigen gebruiken
  • 3:14 - 3:17
    bij interactie, vooral voor de aanval.
  • 3:17 - 3:21
    Maar met hun ogen
    identificeren ze hun prooi,
  • 3:21 - 3:24
    vooral in de laatste meters
    voordat ze aanvallen.
  • 3:24 - 3:27
    Het is zinvol om te kijken
    naar dit biologische verhaal,
  • 3:27 - 3:29
    omdat het evolutionair is bewezen
  • 3:29 - 3:32
    gedurende vele duizenden jaren.
  • 3:32 - 3:35
    Maar zijn menselijke anekdotes
    niet ook een soort evolutie?
  • 3:35 - 3:37
    Het idee dat er wat in zit
  • 3:37 - 3:39
    dat van belang wordt geacht,
  • 3:39 - 3:42
    doorgegeven van generatie op generatie,
  • 3:42 - 3:45
    zodat het uiteindelijk
    het menselijk gedrag vormt?
  • 3:45 - 3:47
    Ik wilde dat idee testen.
  • 3:47 - 3:50
    Ik wilde wetenschap toevoegen
    aan dit anekdotische bewijs.
  • 3:50 - 3:52
    Als wetenschap het
    kon ondersteunen,
  • 3:52 - 3:54
    dan hadden we al deels
  • 3:54 - 3:56
    de oplossing voor haaiaanvallen
  • 3:56 - 3:57
    voor onze neus liggen.
  • 3:57 - 3:59
    Om dat te doen had ik experts nodig
  • 3:59 - 4:01
    in zicht en neurologie van haaien.
  • 4:01 - 4:03
    Een mondiale zoektocht leidde nogmaals
  • 4:03 - 4:07
    naar de Universiteit van West-Australië
    en het Oceans Institute.
  • 4:07 - 4:09
    Professor Nathan Hart en zijn team
  • 4:09 - 4:12
    hadden net in een proefschrift bevestigd
  • 4:12 - 4:14
    dat jagende haaien zien
  • 4:14 - 4:17
    in zwart-wit oftewel grijstinten.
  • 4:17 - 4:21
    Ik belde toen Nathan
    een beetje schaapachtig over het idee,
  • 4:21 - 4:23
    dat we wellicht patronen en vormen
    konden gebruiken
  • 4:23 - 4:26
    om een wetsuit te maken
    om haaiaanvallen te verminderen.
  • 4:26 - 4:28
    Gelukkig vond hij dat een goed idee.
  • 4:28 - 4:31
    Er volgde gezamenlijk onderzoek
  • 4:31 - 4:34
    gesteund door de
    West-Australische overheid.
  • 4:34 - 4:36
    We deden drie belangrijke dingen.
  • 4:36 - 4:39
    Ten eerste legden we
    de karakteristieken vast,
  • 4:39 - 4:41
    de lichamelijke kenmerken van de ogen
  • 4:41 - 4:43
    van de drie belangrijke jagende haaien:
  • 4:43 - 4:46
    de witte haai, de tijgerhaai
    en de stierhaai.
  • 4:46 - 4:50
    Dat deden we zowel genetisch
    als anatomisch.
  • 4:51 - 4:53
    We probeerden vervolgens te begrijpen,
  • 4:53 - 4:54
    met complexe computermodellen,
  • 4:54 - 4:56
    wat zo'n oog kan zien
  • 4:56 - 4:58
    op verschillende dieptes, afstanden,
  • 4:58 - 5:02
    lichtomstandigheden,
    en helderheid in de oceaan.
  • 5:02 - 5:05
    En daarmee konden we
    twee eigenschappen aanwijzen:
  • 5:05 - 5:08
    welke patronen of vormen konden de drager
  • 5:08 - 5:12
    bijna of helemaal onzichtbaar maken
    in het water
  • 5:12 - 5:14
    en welke patronen en vormen
    leveren het grootste contrast,
  • 5:14 - 5:17
    maar zorgen ook
    dat het profiel uiteen valt
  • 5:17 - 5:20
    zodat de persoon
    niet verward wordt
  • 5:20 - 5:23
    met een prooi of voedsel.
  • 5:23 - 5:26
    Toen brachten we dit over
  • 5:26 - 5:28
    naar wetsuits die men echt kan dragen,
  • 5:28 - 5:31
    en daartoe nodigde ik Ray Smith uit,
  • 5:31 - 5:34
    surfer, industrieel ontwerper,
    wetsuitontwerper,
  • 5:34 - 5:37
    de man die het
    Quiksilver-logo ontwierp,
  • 5:37 - 5:40
    om zich bij het wetenschapsteam te voegen
  • 5:40 - 5:42
    om wetenschap te vertalen
  • 5:42 - 5:46
    in esthetische wetsuits die mensen
    konden gaan dragen.
  • 5:46 - 5:48
    Dit is een van de eerste schetsen.
  • 5:48 - 5:51
    Dit noem ik een 'eet-me-niet-op-wetsuit'.
  • 5:51 - 5:55
    Hij heeft dat idee van die strepen
  • 5:55 - 5:58
    die heel goed zichtbaar zijn.
  • 5:58 - 6:00
    Hij heeft een storend profiel,
  • 6:00 - 6:02
    en is bedoeld
    om haaien te laten denken
  • 6:02 - 6:04
    dat je niet gewoon voedsel bent,
  • 6:04 - 6:08
    en het kan de haai zelfs verwarren.
  • 6:08 - 6:12
    Hij hoort bij een surfplank.
  • 6:12 - 6:14
    Je ziet dat donkere deel aan de voorkant.
  • 6:14 - 6:17
    Het is vooral aan het oppervlak beter,
  • 6:17 - 6:21
    waar tegenlicht het moeilijk maakt
    een silhouet te creëren.
  • 6:21 - 6:24
    Het tweede resultaat is
    de 'cryptische' wetsuit,
  • 6:24 - 6:26
    die de drager moet verstoppen
  • 6:26 - 6:27
    in het water.
  • 6:27 - 6:29
    Hij heeft drie vlakken.
  • 6:29 - 6:31
    In elke houding
  • 6:31 - 6:32
    passen een of meer vlakken
  • 6:32 - 6:35
    bij de reflectie van het water
  • 6:35 - 6:37
    zodat het deels of volledig verdwijnt,
  • 6:37 - 6:39
    en de overgebleven vlakken
  • 6:39 - 6:42
    een vervormd profiel in het water creëren.
  • 6:42 - 6:47
    Deze is erg geschikt om te duiken,
  • 6:47 - 6:50
    dus als je dieper in het water bent.
  • 6:50 - 6:53
    We wisten dat we goed bezig waren.
  • 6:53 - 6:55
    We wisten:
    als je wilt opvallen,
  • 6:55 - 6:56
    moet je strepen hebben,
  • 6:56 - 6:58
    en om raadselachtig te zijn,
  • 6:58 - 6:59
    moest je er zo uitzien.
  • 6:59 - 7:01
    Maar de lakmoesproef is altijd,
  • 7:01 - 7:03
    hoe haaien echt reageren
  • 7:03 - 7:05
    op deze patronen en vormen.
  • 7:05 - 7:08
    Testen met iemand in een wetsuit
  • 7:08 - 7:10
    in het water met een roofhaai
  • 7:10 - 7:11
    in zijn natuurlijke omgeving
  • 7:11 - 7:13
    is veel moeilijker dan je zou denken.
  • 7:13 - 7:17
    (Gelach)
  • 7:17 - 7:19
    We moeten dus een tuig met aas maken,
  • 7:19 - 7:21
    omdat we een statistisch aantal
    moeten hebben
  • 7:21 - 7:24
    om wetenschappelijk bewijs te krijgen
  • 7:24 - 7:25
    en door ze te lokken
  • 7:25 - 7:27
    beïnvloeden we het gedrag.
  • 7:27 - 7:29
    Het kan niet met mensen.
  • 7:29 - 7:31
    Ethisch is het zelfs uitgesloten
  • 7:31 - 7:34
    om menselijke vormen te gebruiken
    om ze te lokken.
  • 7:34 - 7:36
    Niettemin begonnen we het testproces
  • 7:36 - 7:38
    in januari van dit jaar,
  • 7:38 - 7:40
    eerst met tijgerhaaien
  • 7:40 - 7:43
    en vervolgens met witte haaien.
  • 7:43 - 7:44
    We deden dat
  • 7:44 - 7:49
    door een vat met gaatjes
    vol te gooien met aas,
  • 7:49 - 7:51
    er een neopreen laag omheen te doen,
  • 7:51 - 7:53
    en het dan op te nemen
    met twee stereocamera's
  • 7:53 - 7:57
    om zo te zien hoe de haai
    zich bezighoudt met dat tuig.
  • 7:57 - 7:58
    Omdat we stereo gebruiken,
  • 7:58 - 8:01
    krijgen we alle statistieken
    over de maat van de haai,
  • 8:01 - 8:03
    in welke hoek hij komt,
    hoe snel hij weggaat,
  • 8:03 - 8:05
    en wat zijn gedrag is
  • 8:05 - 8:08
    op een meer empirische
    dan subjectieve manier.
  • 8:08 - 8:11
    Om de wetenschappelijke methode
    in ere te houden,
  • 8:11 - 8:13
    gebruikten we een vergelijkingstuig
  • 8:13 - 8:16
    dat van zwart neopreen was,
  • 8:16 - 8:18
    net als een normale wetsuit
  • 8:18 - 8:22
    naast het tuig met
    de zogenaamde SAMS-technologie.
  • 8:22 - 8:25
    De resultaten waren niet alleen spannend
  • 8:25 - 8:26
    maar zijn ook bemoedigend,
  • 8:26 - 8:28
    en vandaag wil ik je heel kort
  • 8:28 - 8:31
    twee van die ontmoetingen laten zien.
  • 8:32 - 8:34
    Hier hebben we
    een tijgerhaai van vier meter,
  • 8:34 - 8:37
    die het zwarte vergelijkingstuig nadert,
  • 8:37 - 8:42
    die hij ongeveer anderhalve minuut
    eerder ontdekt heeft.
  • 9:00 - 9:02
    Diezelfde haai had ook
  • 9:02 - 9:04
    het SAMS-tuig gevonden.
  • 9:04 - 9:06
    Dat is het Elude SAMS-tuig.
  • 9:06 - 9:07
    Acht minuten eerder.
  • 9:07 - 9:09
    Hij cirkelde er zes minuten omheen,
  • 9:09 - 9:11
    en joeg op wat hij kon ruiken en voelen,
  • 9:11 - 9:13
    maar niet kon zien.
  • 9:13 - 9:15
    Dit was de laatste benadering.
  • 9:17 - 9:21
    Witte haaien zijn
    zelfverzekerder dan tijgers.
  • 9:21 - 9:24
    Hier zie je een witte haai
    het vergelijkingstuig naderen,
  • 9:24 - 9:26
    een zwarte neopreen wetsuit.
  • 9:26 - 9:28
    Hij gaat recht naar de bodem,
  • 9:28 - 9:30
    komt weer omhoog,
  • 9:30 - 9:33
    en pakt hem.
  • 9:34 - 9:37
    In tegenstelling tot het SAMS-tuig.
  • 9:37 - 9:38
    Dat is de gestreepte.
  • 9:38 - 9:40
    Hier tast hij meer af,
  • 9:40 - 9:42
    is onderzoekend.
  • 9:42 - 9:44
    Hij vertrouwt de zaak minder
  • 9:44 - 9:47
    en gaat er met tegenzin
    recht opaf.
  • 9:56 - 10:04
    (Applaus)
  • 10:07 - 10:11
    Het is voor ons belangrijk dat alle tests
    onafhankelijk gebeuren.
  • 10:11 - 10:13
    De University of W.A. doet de tests.
  • 10:13 - 10:15
    Het is een voortdurend proces.
  • 10:15 - 10:17
    Het wordt collegiaal getoetst
    en gepubliceerd.
  • 10:17 - 10:19
    Het is erg belangrijk
  • 10:19 - 10:21
    dat het wetenschappelijk gebeurt.
  • 10:21 - 10:26
    Shark Attack Mitigation Systems
    is een biotechnologisch licentiebedrijf.
  • 10:26 - 10:28
    We maken dus niet zelf wetsuits.
  • 10:28 - 10:31
    We geven licenties aan anderen
    om dat te doen.
  • 10:31 - 10:32
    Je vindt het vast leuk
  • 10:32 - 10:34
    om de SAMS-technologie te zien,
  • 10:34 - 10:37
    als het toegepast wordt op een wetsuit.
  • 10:37 - 10:40
    Als wereldprimeur --
  • 10:40 - 10:42
    (Gelach) --
  • 10:42 - 10:45
    kan ik laten zien
    hoe biologische aanpassing,
  • 10:45 - 10:48
    wetenschap en design
    er in het echt uitzien.
  • 10:48 - 10:50
    Ik verwelkom Sam, de surfer,
  • 10:50 - 10:53
    aan deze kant. Waar ben je, Sam?
  • 10:53 - 10:55
    (Applaus)
  • 10:55 - 10:56
    En Eduardo.
  • 10:56 - 10:58
    (Applaus)
  • 10:58 - 11:01
    Cheers, mate.
  • 11:01 - 11:03
    Cheers.
  • 11:03 - 11:08
    Bedankt heren. (Applaus)
  • 11:09 - 11:11
    Wat hebben we gedaan?
  • 11:11 - 11:14
    In plaats van een wit vel papier te pakken
  • 11:14 - 11:17
    en de wetenschap als hulpmiddel
    te gebruiken voor het uitvinden,
  • 11:17 - 11:20
    hebben we onze aandacht gericht
    op biologisch bewijs.
  • 11:20 - 11:24
    We hebben belang gehecht
    aan menselijk bewijs door anekdotes
  • 11:24 - 11:27
    en we hebben wetenschap gebruikt
  • 11:27 - 11:30
    voor de vertaling van iets
    wat er al was
  • 11:30 - 11:34
    naar iets wat we kunnen gebruiken
    tot nut van de gemeenschap.
  • 11:34 - 11:36
    Het valt me op
    dat we dit soort wetenschap
  • 11:36 - 11:39
    als middel om te vertalen,
    eerder dan uitvinden,
  • 11:39 - 11:41
    veel vaker kunnen toepassen
  • 11:41 - 11:43
    bij het nastreven van innovatie.
  • 11:43 - 11:48
    Want: hebben de gebroeders Wright
    het vliegen 'ontdekt' ?
  • 11:48 - 11:51
    Of keken ze naar de biologische feiten
    van het vliegen
  • 11:51 - 11:54
    en vertaalden ze die in mechanica,
    bootsten ze die na
  • 11:54 - 11:57
    zodat mensen het konden gebruiken?
  • 11:57 - 11:58
    Wat deze simpele wetsuit betreft,
  • 11:58 - 12:01
    wie weet hoe zwemkleding eruit zal zien
  • 12:01 - 12:03
    over twee jaar, over vijf jaar,
  • 12:03 - 12:05
    of over 50 jaar.
  • 12:05 - 12:07
    Maar met deze nieuwe denkwijze
  • 12:07 - 12:09
    is de kans groot dat hij
    niet meer egaal zwart is.
  • 12:09 - 12:11
    Dank je wel.
  • 12:11 - 12:14
    (Applaus)
Title:
Een wetsuit die haaien afschrikt (en het is niet wat je denkt)
Speaker:
Hamish Jolly
Description:

Hamish Jolly, een oceaanzwemmer uit Australië, zocht een wetsuit die nieuwsgierige haaien moest afschrikken zodat hij niet als potentieel voedsel zou gaan dienen. (Wat statistisch gezien zeldzaam is maar zeker de moeite waard) Samen met een team wetenschappers kwamen hij en zijn vrienden met een nieuwe aanpak -- geen haaienkooi, geen pak van staal, maar een strak pak dat voortkomt uit onze groeiende kennis over het gezichtsvermogen van haaien.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
12:32

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.