Return to Video

Urządzenia sanitarne to podstawowe prawo człowieka

  • 0:00 - 0:02
    Jestem profesorem inżynierii,
  • 0:02 - 0:05
    przez ostatnie 14 lat
  • 0:05 - 0:07
    uczyłem o fajdaniu.
  • 0:07 - 0:08
    (Śmiech)
  • 0:08 - 0:10
    Nie jestem złym nauczycielem,
  • 0:10 - 0:12
    lecz uczyłem się i nauczałem
  • 0:12 - 0:14
    o ludzkich odchodach
  • 0:14 - 0:16
    i o tym, jak przechodzi
  • 0:16 - 0:19
    przez oczyszczalnie ścieków,
  • 0:19 - 0:20
    a także o tym,
  • 0:20 - 0:22
    jak tworzymy oczyszczalnie,
  • 0:22 - 0:24
    by ochronić wody powierzchniowe
    takie jak rzeki.
  • 0:24 - 0:27
    Swoją karierę naukową oparłem
  • 0:27 - 0:31
    na używaniu nowoczesnych
    technik molekularnych,
  • 0:31 - 0:33
    metod na bazie DNA i RNA,
  • 0:33 - 0:37
    by obserwować populacje drobnoustrojów
    w reaktorach biologicznych
  • 0:37 - 0:39
    i optymalizować te systemy.
  • 0:39 - 0:40
    Z biegiem lat
  • 0:40 - 0:44
    rozwinąłem niezdrową
    obsesję na temat toalet,
  • 0:44 - 0:47
    byłem znany z tego,
  • 0:47 - 0:49
    że ukradkiem filmowałem toalety
  • 0:49 - 0:52
    na całym świecie.
  • 0:52 - 0:54
    Po drodze nauczyłem się,
  • 0:54 - 0:56
    że nie chodzi tylko o stronę techniczną,
  • 0:56 - 1:01
    lecz o rzecz zwaną kulturą fajdania.
  • 1:01 - 1:02
    Dla przykładu:
  • 1:02 - 1:04
    ile z was podmywa,
  • 1:04 - 1:07
    a ile wyciera?
  • 1:07 - 1:11
    (Śmiech)
  • 1:11 - 1:14
    Wiecie, o co chodzi,
  • 1:15 - 1:19
    Przy podmywaniu używa się wody
    do oczyszczania odbytniczego.
  • 1:19 - 1:20
    To termin techniczny.
  • 1:20 - 1:23
    Przy wycieraniu
  • 1:23 - 1:25
    używa się papieru toaletowego
  • 1:25 - 1:27
    lub w rejonach świata,
  • 1:27 - 1:30
    gdzie nie jest on dostępny,
  • 1:30 - 1:34
    gazet, ścierek lub kolb kukurydzy.
  • 1:34 - 1:36
    To nie jest zwykła ciekawostka.
  • 1:36 - 1:38
    Trzeba koniecznie zrozumieć
  • 1:38 - 1:40
    i rozwiązać problem kanalizacji.
  • 1:40 - 1:43
    A jest to wielki problem:
  • 1:43 - 1:45
    około 2,5 miliarda ludzi na świecie
  • 1:45 - 1:48
    nie ma dostępu
    do odpowiedniej kanalizacji.
  • 1:48 - 1:50
    Nie ma dla nich nowoczesnych toalet.
  • 1:50 - 1:54
    Jest też 1,1 miliarda ludzi,
  • 1:54 - 1:56
    dla których toalety to ulice,
  • 1:56 - 1:59
    koryta rzek czy otwarte przestrzenie.
  • 1:59 - 2:01
    Ma to techniczny termin:
  • 2:01 - 2:03
    otwarta defekacja,
  • 2:03 - 2:06
    jednak jest to po prostu
  • 2:06 - 2:08
    "sranie na dworze".
  • 2:08 - 2:10
    Jeśli żyjesz w odchodach
  • 2:10 - 2:13
    i w ich otoczeniu to na pewno zachorujesz.
  • 2:13 - 2:14
    Dostaną się do wody pitnej,
  • 2:14 - 2:17
    do jedzenia, do najbliższego otoczenia.
  • 2:17 - 2:19
    ONZ szacuje, że każdego roku
  • 2:19 - 2:23
    1,5 miliona dzieci umiera
  • 2:23 - 2:26
    z powodu nieodpowiednich
    warunków sanitarnych.
  • 2:26 - 2:30
    Co 20 sekund umiera dziecko,
    choć można było tego uniknąć.
  • 2:30 - 2:32
    171 dzieci na godzinę,
  • 2:32 - 2:36
    4100 każdego dnia.
  • 2:36 - 2:38
    By uniknąć otwartej defekacji,
  • 2:38 - 2:40
    miasta i gminy budują infrastrukturę,
  • 2:40 - 2:44
    na przykład latryny
  • 2:44 - 2:46
    na terenach podmiejskich i wiejskich.
  • 2:46 - 2:49
    Na przykład w KwaZulu-Natal,
    prowincji w Afryce Południowej,
  • 2:49 - 2:53
    zbudowano dziesiątki tysięcy latryn.
  • 2:53 - 2:55
    Jednak gdy rośnie ilość latryn
  • 2:55 - 2:57
    do dziesiątek tysięcy, powstaje problem:
  • 2:57 - 2:59
    co się stanie, gdy zbiorniki będą pełne?
  • 2:59 - 3:01
    Wydarzy się to.
  • 3:01 - 3:04
    Ludzie defekują dookoła toalet,
  • 3:04 - 3:07
    w szkołach dzieci defekują na podłogę,
  • 3:07 - 3:09
    po czym zostawiają ślady za budynkiem
  • 3:09 - 3:12
    i zaczynają defekować dookoła niego.
  • 3:12 - 3:14
    Szamba muszą być czyszczone
  • 3:14 - 3:17
    i ręcznie opróżniane.
  • 3:17 - 3:18
    Kto zajmuje się opróżnianiem?
  • 3:18 - 3:21
    Są robotnicy, którzy czasami
  • 3:21 - 3:23
    schodzą do zbiorników
  • 3:23 - 3:26
    i ręcznie usuwają zawartość.
  • 3:26 - 3:30
    To brudny i niebezpieczny biznes.
  • 3:30 - 3:32
    Jak widzicie, nie mają
    wyposażenia ochronnego,
  • 3:32 - 3:33
    żadnego ubrania ochronnego.
  • 3:33 - 3:35
    Na dole jest jeden robotnik.
  • 3:35 - 3:36
    Mam nadzieję, że go widzicie.
  • 3:36 - 3:39
    Ma na twarzy maskę, ale nie ma koszulki.
  • 3:39 - 3:41
    W niektórych krajach, jak Indie,
  • 3:41 - 3:44
    niższe kasty są skazane
  • 3:44 - 3:46
    na opróżnianie szamb,
  • 3:46 - 3:49
    co sprowadza na nich społeczne potępienie.
  • 3:49 - 3:51
    Pytacie więc: jak rozwiązać ten problem,
  • 3:51 - 3:55
    dlaczego po prostu nie zbudować
    spłukiwanych toalet w zachodnim stylu
  • 3:55 - 3:57
    dla 2,5 miliarda ludzi?
  • 3:57 - 3:59
    Odpowiedź brzmi: to nie jest możliwe.
  • 3:59 - 4:02
    W niektórych rejonach brakuje wody,
  • 4:02 - 4:03
    brakuje energii.
  • 4:03 - 4:06
    Kosztowałoby dziesiątki bilionów dolarów
  • 4:06 - 4:07
    utworzenie kanałów ściekowych,
  • 4:07 - 4:08
    zbudowanie obiektów,
  • 4:08 - 4:10
    operowanie i utrzymanie systemów.
  • 4:10 - 4:12
    Jeśli nie zbuduje się tego poprawnie,
  • 4:12 - 4:14
    zawartość toalet
  • 4:14 - 4:16
    trafi prosto do rzeki.
  • 4:16 - 4:19
    Tak, jak dzieje się w wielu miastach
  • 4:19 - 4:20
    rozwijającego się świata.
  • 4:20 - 4:22
    Czy to naprawdę jest rozwiązanie?
  • 4:22 - 4:24
    Bo tak naprawdę
  • 4:24 - 4:28
    używamy do spłukiwania toalet czystej wody
  • 4:28 - 4:31
    która potem trafia do oczyszczalni ścieków
  • 4:31 - 4:33
    i stamtąd do rzeki.
  • 4:33 - 4:36
    Ta rzeka zaś jest źródłem wody pitnej.
  • 4:36 - 4:38
    Trzeba ponownie
    przemyśleć system sanitarny
  • 4:38 - 4:43
    i trzeba na nowo opracować jego strukturę.
  • 4:43 - 4:44
    Moim zdaniem trzeba by nawet sprawić,
  • 4:44 - 4:47
    żeby systemy myślały.
  • 4:47 - 4:50
    Musimy spojrzeć na cały łańcuch sanitarny.
  • 4:50 - 4:52
    Zaczynamy od interfejsu dla ludzi,
  • 4:52 - 4:54
    potem trzeba przemyśleć sposób
  • 4:54 - 4:56
    zbierania i przechowywania odchodów,
  • 4:56 - 4:59
    transportu, oczyszczania
    i ponownego użycia.
  • 4:59 - 5:01
    Nie tylko pozbyć się,
    ale ponownie wykorzystać.
  • 5:01 - 5:04
    Zacznijmy od interfejsu dla ludzi.
  • 5:04 - 5:07
    Nieważne, czy podmywasz, czy wycierasz,
  • 5:07 - 5:09
    siedzisz czy kucasz,
  • 5:09 - 5:12
    interfejs dla ludzi powinien być czysty
  • 5:12 - 5:14
    i łatwy w użyciu, bo przede wszystkim
  • 5:14 - 5:17
    stawianie klocka powinno być przyjemne.
  • 5:17 - 5:19
    (Śmiech)
  • 5:19 - 5:22
    Gdy otwieramy możliwości
  • 5:22 - 5:25
    zrozumienia łańcucha sanitarnego,
  • 5:25 - 5:27
    wtedy technologia końcowa,
  • 5:27 - 5:30
    zbieranie w celu ponownego użytku
    nie powinno mieć znaczenia.
  • 5:30 - 5:32
    Będzie wtedy można zastosować
  • 5:32 - 5:36
    lokalne rozwiązania,
    z uwzględnieniem kontekstu.
  • 5:36 - 5:39
    Otwieramy więc sobie możliwości,
  • 5:39 - 5:41
    na przykład taka toaleta zbierająca mocz.
  • 5:41 - 5:43
    Posiada dwa otwory,
  • 5:43 - 5:44
    z przodu i z tyłu,
  • 5:44 - 5:46
    przedni zbiera mocz,
  • 5:46 - 5:48
    zaś tylny odchody.
  • 5:48 - 5:50
    Następuje oddzielenie moczu,
  • 5:50 - 5:52
    który w 80% składa się z azotu
  • 5:52 - 5:55
    i w 50% z fosforu.
  • 5:55 - 5:57
    Po oczyszczeniu i wytrąceniu
  • 5:57 - 5:59
    można z niego robić na przykład struwit,
  • 5:59 - 6:01
    wysoce wydajny nawóz.
  • 6:01 - 6:04
    Odchody można dezynfekować
  • 6:04 - 6:07
    i również przekształcić
    w wysoce wartościowe produkty.
  • 6:07 - 6:10
    Przykładowo, niektóre nasze badania
  • 6:10 - 6:12
    obejmowały ponowny użytek wody
  • 6:12 - 6:14
    oczyszczonej w lokalnych
    systemach sanitarnych,
  • 6:14 - 6:17
    jak skrzynie inspektowe
    czy oczyszczalnie hydrobotaniczne.
  • 6:17 - 6:20
    Możemy otworzyć wszystkie te możliwości,
  • 6:20 - 6:23
    jeśli pożegnamy się ze starym paradygmatem
  • 6:23 - 6:25
    spłukiwanych toalet
    i oczyszczalni ścieków.
  • 6:25 - 6:28
    Możecie zapytać: kto za to zapłaci?
  • 6:28 - 6:30
    Moim zdaniem rządy powinny
  • 6:30 - 6:34
    finansować infrastrukturę sanitarną,
  • 6:34 - 6:36
    Organizacje pozarządowe i ofiarodawcy,
  • 6:36 - 6:39
    mogą stawać na głowie,
    ale to nie wystarczy.
  • 6:39 - 6:41
    Rządy powinny finansować sanitariaty
  • 6:41 - 6:43
    w taki sam sposób, jak finansują drogi,
  • 6:43 - 6:47
    szkoły, szpitale
  • 6:47 - 6:49
    i inne obiekty, jak mosty,
  • 6:49 - 6:52
    bo wiemy, i WHO to zbadało,
  • 6:52 - 6:54
    że za każdego dolara zainwestowanego
  • 6:54 - 6:56
    w system sanitarny,
  • 6:56 - 6:59
    zwróci nam się od 3 do 34 dolarów.
  • 6:59 - 7:01
    Wróćmy do problemu opróżniania zbiorników.
  • 7:01 - 7:03
    Na Uniwersytecie Stanowym
    w Północnej Karolinie
  • 7:03 - 7:06
    zachęciliśmy studentów do wymyślenia
    prostego rozwiązania,
  • 7:06 - 7:08
    oto co wymyślili:
  • 7:08 - 7:10
    prosty, zmodyfikowany świder,
  • 7:10 - 7:12
    który przemieszcza odpady w górę,
  • 7:12 - 7:15
    z latryny do zbiornika,
  • 7:15 - 7:16
    dzięki czemu pracownik
  • 7:16 - 7:18
    nie musi schodzić do latryny.
  • 7:18 - 7:20
    Przetestowaliśmy to
    w Połuniowej Afryce, działało.
  • 7:20 - 7:22
    Powinien być solidniejszy,
  • 7:22 - 7:24
    zamierzamy przeprowadzić więcej testów
  • 7:24 - 7:26
    w Malawi i Afryce Południowej w tym roku.
  • 7:26 - 7:28
    Chcemy stworzyć
  • 7:28 - 7:30
    profesjonalną usługę opróżniania szamb,
  • 7:30 - 7:33
    zrobić z tego mały biznes,
  • 7:33 - 7:34
    stworzyć dochody i miejsca pracy.
  • 7:34 - 7:36
    Mamy nadzieję,
  • 7:36 - 7:38
    że przemyślenie systemów sanitarnych
  • 7:38 - 7:41
    wydłuży życie szamb
  • 7:41 - 7:43
    i będzie trzeba uciekać się
  • 7:43 - 7:44
    do szybkich rozwiązań,
  • 7:44 - 7:46
    które nie mają sensu.
  • 7:46 - 7:50
    Wierzę, że dostęp
    do odpowiednich sanitariatów
  • 7:50 - 7:52
    jest podstawowym prawem człowieka.
  • 7:52 - 7:54
    Musimy zaprzestać praktyk
  • 7:54 - 7:57
    używania gorszych kast i ludzi
    o niski statusie społecznym
  • 7:57 - 8:00
    do schodzenia i opróżniania zbiorników.
  • 8:00 - 8:02
    Jest to naszym moralnym, społecznym
  • 8:02 - 8:05
    i środowiskowym obowiązkiem.
  • 8:05 - 8:07
    Dziękuję.
  • 8:07 - 8:08
    (Brawa)
Title:
Urządzenia sanitarne to podstawowe prawo człowieka
Speaker:
Francis de los Reyes
Description:

Uwaga: prelekcja może zawierać o wiele za dużo informacji na temat tego, jak świat robi kupę. Jednak jako aktywista w sprawach urządzeń sanitarnych (i stypendysta TED) Francis de los Reyes pyta: czy nie każdy zasługuje na bezpieczne ustronne miejsce?

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
08:21
  • Polski odpowiednik TED talk
    Przyjęliśmy, że talk (w sensie TED talk) tłumaczy się jako prelekcja.

    ===
    W tłumaczeniu napisów nie zostawiamy „waty językowej” (np. „więc”, „otóż”. “OK”, “i” na początku zdania) i różnych innych elementów. Jest to bardzo istotny aspekt tłumaczenia tego rodzaju. Zapoznaj się z poradnikiem pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles

    ===
    Koniec zdania i początek następnego nie mogą być w jednym napisie.
    W takiej sytuacji trzeba dodać osobną linijkę lub przenieść fragment to innej linijki
    https://youtu.be/kQ2CZonFYgA?list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC

    ===
    W angielskim przeważają formy osobowe czasownika, które w polskim bardziej naturalnie brzmią bezosobowo, np. zamiast: „pytaniem, które powinniście byli sobie zadać” -- > „trzeba zadać sobie pytanie”; „możecie” → „można”.

    ===
    Niektórych konstrukcji angielskich nie należy tłumaczyć słowo w słowo. Zamiast dosłownego „I to jest właśnie to, przez co" lepiej np. „właśnie dlatego", „dlatego". Inne przykłady:
    1. *ponieważ racją jest że (lepiej: to prawda, że) //
    2. „it's really important to remember” nie można: ***bardzo ważnym jest by pamiętać (lepiej: Musimy pamiętać / Trzeba pamiętać / Najważniejsze, to zapamiętać)
    3. „what cinema can do is,” nie można przełożyć „***tym co może zrobić kino jest,”, bo brzmi to po polsku okropnie. Można dać np. „kino może”.
    4. it’s really important to understand *** naprawdę ważnym jest zrozumienie (lepiej: “trzeba naprawdę zrozumieć”)
    5. Ważnym było - trzeba było, należało
    Patrz:
    http://translations.ted.org/wiki/Cz%C4%99ste_b%C5%82%C4%99dy_i_jak_ich_unika%C4%87#Kalki_j.C4.99zykowe

    ===

    tutaj trivia to ciekawostki.
    https://en.wikipedia.org/wiki/Trivia

    Sanitacja i sanityzacja to dwie różne rzeczy. Sanityzacja to np. wygotowywanie narzędzi lekarskich. Sanitacja - odprowadzanie np. ścieków.
    ===
    nie ma słowa sub-miejski, natomiast podmiejski jak najbardziej :-)

    2:52.67
    scale up to nie patrzenie z dystansu, tylko rozrośnięcie się, zwiększenie skali czegoś.
    ===

    "zbiornik latryny" to szambo.
    ===

    4:58.98
    disposal to nie składować, tylko pozbyć się, wyrzucić

    5:19.35
    when we open to tryb przypuszczający, więc nie można dać tylko czasu przeszłego.
    ===

    https://pl.wikipedia.org/wiki/Struwit

    6:14.40
    Tak wygląda planter box. https://www.google.ca/search?q=planter+box&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwirs8qCjPTYAhVS9WMKHSvQCcQQ_AUICigB&biw=1366&bih=675 Czyli nie "plantowane pudełka" tylko drewniane donice.

    6:15.29
    Gdzie znalazłeś "konstruowane bagna"? Może masz jakieś źródło, ale raczej wygląda to na tłumaczenie słowo w słowo, zamiast sprawdzenia, co to takiego jest. Chodzi mianowicie o obiekty hydrofitowe, z filtrem gruntowo-roślinnym, zwane też oczyszczalniami korzeniowymi lub hydrobotanicznymi.
    https://www.budujemydom.pl/woda-i-kanalizacja/69-oczyszczalnie-gruntowo-korzeniowe

    ===

    NGO to organizacja pozarządowa, nie wolontariat.

Polish subtitles

Revisions