Urządzenia sanitarne to podstawowe prawo człowieka
-
0:00 - 0:02Jestem profesorem inżynierii,
-
0:02 - 0:05przez ostatnie 14 lat
-
0:05 - 0:07uczyłem o fajdaniu.
-
0:07 - 0:08(Śmiech)
-
0:08 - 0:10Nie jestem złym nauczycielem,
-
0:10 - 0:12lecz uczyłem się i nauczałem
-
0:12 - 0:14o ludzkich odchodach
-
0:14 - 0:16i o tym, jak przechodzi
-
0:16 - 0:19przez oczyszczalnie ścieków,
-
0:19 - 0:20a także o tym,
-
0:20 - 0:22jak tworzymy oczyszczalnie,
-
0:22 - 0:24by ochronić wody powierzchniowe
takie jak rzeki. -
0:24 - 0:27Swoją karierę naukową oparłem
-
0:27 - 0:31na używaniu nowoczesnych
technik molekularnych, -
0:31 - 0:33metod na bazie DNA i RNA,
-
0:33 - 0:37by obserwować populacje drobnoustrojów
w reaktorach biologicznych -
0:37 - 0:39i optymalizować te systemy.
-
0:39 - 0:40Z biegiem lat
-
0:40 - 0:44rozwinąłem niezdrową
obsesję na temat toalet, -
0:44 - 0:47byłem znany z tego,
-
0:47 - 0:49że ukradkiem filmowałem toalety
-
0:49 - 0:52na całym świecie.
-
0:52 - 0:54Po drodze nauczyłem się,
-
0:54 - 0:56że nie chodzi tylko o stronę techniczną,
-
0:56 - 1:01lecz o rzecz zwaną kulturą fajdania.
-
1:01 - 1:02Dla przykładu:
-
1:02 - 1:04ile z was podmywa,
-
1:04 - 1:07a ile wyciera?
-
1:07 - 1:11(Śmiech)
-
1:11 - 1:14Wiecie, o co chodzi,
-
1:15 - 1:19Przy podmywaniu używa się wody
do oczyszczania odbytniczego. -
1:19 - 1:20To termin techniczny.
-
1:20 - 1:23Przy wycieraniu
-
1:23 - 1:25używa się papieru toaletowego
-
1:25 - 1:27lub w rejonach świata,
-
1:27 - 1:30gdzie nie jest on dostępny,
-
1:30 - 1:34gazet, ścierek lub kolb kukurydzy.
-
1:34 - 1:36To nie jest zwykła ciekawostka.
-
1:36 - 1:38Trzeba koniecznie zrozumieć
-
1:38 - 1:40i rozwiązać problem kanalizacji.
-
1:40 - 1:43A jest to wielki problem:
-
1:43 - 1:45około 2,5 miliarda ludzi na świecie
-
1:45 - 1:48nie ma dostępu
do odpowiedniej kanalizacji. -
1:48 - 1:50Nie ma dla nich nowoczesnych toalet.
-
1:50 - 1:54Jest też 1,1 miliarda ludzi,
-
1:54 - 1:56dla których toalety to ulice,
-
1:56 - 1:59koryta rzek czy otwarte przestrzenie.
-
1:59 - 2:01Ma to techniczny termin:
-
2:01 - 2:03otwarta defekacja,
-
2:03 - 2:06jednak jest to po prostu
-
2:06 - 2:08"sranie na dworze".
-
2:08 - 2:10Jeśli żyjesz w odchodach
-
2:10 - 2:13i w ich otoczeniu to na pewno zachorujesz.
-
2:13 - 2:14Dostaną się do wody pitnej,
-
2:14 - 2:17do jedzenia, do najbliższego otoczenia.
-
2:17 - 2:19ONZ szacuje, że każdego roku
-
2:19 - 2:231,5 miliona dzieci umiera
-
2:23 - 2:26z powodu nieodpowiednich
warunków sanitarnych. -
2:26 - 2:30Co 20 sekund umiera dziecko,
choć można było tego uniknąć. -
2:30 - 2:32171 dzieci na godzinę,
-
2:32 - 2:364100 każdego dnia.
-
2:36 - 2:38By uniknąć otwartej defekacji,
-
2:38 - 2:40miasta i gminy budują infrastrukturę,
-
2:40 - 2:44na przykład latryny
-
2:44 - 2:46na terenach podmiejskich i wiejskich.
-
2:46 - 2:49Na przykład w KwaZulu-Natal,
prowincji w Afryce Południowej, -
2:49 - 2:53zbudowano dziesiątki tysięcy latryn.
-
2:53 - 2:55Jednak gdy rośnie ilość latryn
-
2:55 - 2:57do dziesiątek tysięcy, powstaje problem:
-
2:57 - 2:59co się stanie, gdy zbiorniki będą pełne?
-
2:59 - 3:01Wydarzy się to.
-
3:01 - 3:04Ludzie defekują dookoła toalet,
-
3:04 - 3:07w szkołach dzieci defekują na podłogę,
-
3:07 - 3:09po czym zostawiają ślady za budynkiem
-
3:09 - 3:12i zaczynają defekować dookoła niego.
-
3:12 - 3:14Szamba muszą być czyszczone
-
3:14 - 3:17i ręcznie opróżniane.
-
3:17 - 3:18Kto zajmuje się opróżnianiem?
-
3:18 - 3:21Są robotnicy, którzy czasami
-
3:21 - 3:23schodzą do zbiorników
-
3:23 - 3:26i ręcznie usuwają zawartość.
-
3:26 - 3:30To brudny i niebezpieczny biznes.
-
3:30 - 3:32Jak widzicie, nie mają
wyposażenia ochronnego, -
3:32 - 3:33żadnego ubrania ochronnego.
-
3:33 - 3:35Na dole jest jeden robotnik.
-
3:35 - 3:36Mam nadzieję, że go widzicie.
-
3:36 - 3:39Ma na twarzy maskę, ale nie ma koszulki.
-
3:39 - 3:41W niektórych krajach, jak Indie,
-
3:41 - 3:44niższe kasty są skazane
-
3:44 - 3:46na opróżnianie szamb,
-
3:46 - 3:49co sprowadza na nich społeczne potępienie.
-
3:49 - 3:51Pytacie więc: jak rozwiązać ten problem,
-
3:51 - 3:55dlaczego po prostu nie zbudować
spłukiwanych toalet w zachodnim stylu -
3:55 - 3:57dla 2,5 miliarda ludzi?
-
3:57 - 3:59Odpowiedź brzmi: to nie jest możliwe.
-
3:59 - 4:02W niektórych rejonach brakuje wody,
-
4:02 - 4:03brakuje energii.
-
4:03 - 4:06Kosztowałoby dziesiątki bilionów dolarów
-
4:06 - 4:07utworzenie kanałów ściekowych,
-
4:07 - 4:08zbudowanie obiektów,
-
4:08 - 4:10operowanie i utrzymanie systemów.
-
4:10 - 4:12Jeśli nie zbuduje się tego poprawnie,
-
4:12 - 4:14zawartość toalet
-
4:14 - 4:16trafi prosto do rzeki.
-
4:16 - 4:19Tak, jak dzieje się w wielu miastach
-
4:19 - 4:20rozwijającego się świata.
-
4:20 - 4:22Czy to naprawdę jest rozwiązanie?
-
4:22 - 4:24Bo tak naprawdę
-
4:24 - 4:28używamy do spłukiwania toalet czystej wody
-
4:28 - 4:31która potem trafia do oczyszczalni ścieków
-
4:31 - 4:33i stamtąd do rzeki.
-
4:33 - 4:36Ta rzeka zaś jest źródłem wody pitnej.
-
4:36 - 4:38Trzeba ponownie
przemyśleć system sanitarny -
4:38 - 4:43i trzeba na nowo opracować jego strukturę.
-
4:43 - 4:44Moim zdaniem trzeba by nawet sprawić,
-
4:44 - 4:47żeby systemy myślały.
-
4:47 - 4:50Musimy spojrzeć na cały łańcuch sanitarny.
-
4:50 - 4:52Zaczynamy od interfejsu dla ludzi,
-
4:52 - 4:54potem trzeba przemyśleć sposób
-
4:54 - 4:56zbierania i przechowywania odchodów,
-
4:56 - 4:59transportu, oczyszczania
i ponownego użycia. -
4:59 - 5:01Nie tylko pozbyć się,
ale ponownie wykorzystać. -
5:01 - 5:04Zacznijmy od interfejsu dla ludzi.
-
5:04 - 5:07Nieważne, czy podmywasz, czy wycierasz,
-
5:07 - 5:09siedzisz czy kucasz,
-
5:09 - 5:12interfejs dla ludzi powinien być czysty
-
5:12 - 5:14i łatwy w użyciu, bo przede wszystkim
-
5:14 - 5:17stawianie klocka powinno być przyjemne.
-
5:17 - 5:19(Śmiech)
-
5:19 - 5:22Gdy otwieramy możliwości
-
5:22 - 5:25zrozumienia łańcucha sanitarnego,
-
5:25 - 5:27wtedy technologia końcowa,
-
5:27 - 5:30zbieranie w celu ponownego użytku
nie powinno mieć znaczenia. -
5:30 - 5:32Będzie wtedy można zastosować
-
5:32 - 5:36lokalne rozwiązania,
z uwzględnieniem kontekstu. -
5:36 - 5:39Otwieramy więc sobie możliwości,
-
5:39 - 5:41na przykład taka toaleta zbierająca mocz.
-
5:41 - 5:43Posiada dwa otwory,
-
5:43 - 5:44z przodu i z tyłu,
-
5:44 - 5:46przedni zbiera mocz,
-
5:46 - 5:48zaś tylny odchody.
-
5:48 - 5:50Następuje oddzielenie moczu,
-
5:50 - 5:52który w 80% składa się z azotu
-
5:52 - 5:55i w 50% z fosforu.
-
5:55 - 5:57Po oczyszczeniu i wytrąceniu
-
5:57 - 5:59można z niego robić na przykład struwit,
-
5:59 - 6:01wysoce wydajny nawóz.
-
6:01 - 6:04Odchody można dezynfekować
-
6:04 - 6:07i również przekształcić
w wysoce wartościowe produkty. -
6:07 - 6:10Przykładowo, niektóre nasze badania
-
6:10 - 6:12obejmowały ponowny użytek wody
-
6:12 - 6:14oczyszczonej w lokalnych
systemach sanitarnych, -
6:14 - 6:17jak skrzynie inspektowe
czy oczyszczalnie hydrobotaniczne. -
6:17 - 6:20Możemy otworzyć wszystkie te możliwości,
-
6:20 - 6:23jeśli pożegnamy się ze starym paradygmatem
-
6:23 - 6:25spłukiwanych toalet
i oczyszczalni ścieków. -
6:25 - 6:28Możecie zapytać: kto za to zapłaci?
-
6:28 - 6:30Moim zdaniem rządy powinny
-
6:30 - 6:34finansować infrastrukturę sanitarną,
-
6:34 - 6:36Organizacje pozarządowe i ofiarodawcy,
-
6:36 - 6:39mogą stawać na głowie,
ale to nie wystarczy. -
6:39 - 6:41Rządy powinny finansować sanitariaty
-
6:41 - 6:43w taki sam sposób, jak finansują drogi,
-
6:43 - 6:47szkoły, szpitale
-
6:47 - 6:49i inne obiekty, jak mosty,
-
6:49 - 6:52bo wiemy, i WHO to zbadało,
-
6:52 - 6:54że za każdego dolara zainwestowanego
-
6:54 - 6:56w system sanitarny,
-
6:56 - 6:59zwróci nam się od 3 do 34 dolarów.
-
6:59 - 7:01Wróćmy do problemu opróżniania zbiorników.
-
7:01 - 7:03Na Uniwersytecie Stanowym
w Północnej Karolinie -
7:03 - 7:06zachęciliśmy studentów do wymyślenia
prostego rozwiązania, -
7:06 - 7:08oto co wymyślili:
-
7:08 - 7:10prosty, zmodyfikowany świder,
-
7:10 - 7:12który przemieszcza odpady w górę,
-
7:12 - 7:15z latryny do zbiornika,
-
7:15 - 7:16dzięki czemu pracownik
-
7:16 - 7:18nie musi schodzić do latryny.
-
7:18 - 7:20Przetestowaliśmy to
w Połuniowej Afryce, działało. -
7:20 - 7:22Powinien być solidniejszy,
-
7:22 - 7:24zamierzamy przeprowadzić więcej testów
-
7:24 - 7:26w Malawi i Afryce Południowej w tym roku.
-
7:26 - 7:28Chcemy stworzyć
-
7:28 - 7:30profesjonalną usługę opróżniania szamb,
-
7:30 - 7:33zrobić z tego mały biznes,
-
7:33 - 7:34stworzyć dochody i miejsca pracy.
-
7:34 - 7:36Mamy nadzieję,
-
7:36 - 7:38że przemyślenie systemów sanitarnych
-
7:38 - 7:41wydłuży życie szamb
-
7:41 - 7:43i będzie trzeba uciekać się
-
7:43 - 7:44do szybkich rozwiązań,
-
7:44 - 7:46które nie mają sensu.
-
7:46 - 7:50Wierzę, że dostęp
do odpowiednich sanitariatów -
7:50 - 7:52jest podstawowym prawem człowieka.
-
7:52 - 7:54Musimy zaprzestać praktyk
-
7:54 - 7:57używania gorszych kast i ludzi
o niski statusie społecznym -
7:57 - 8:00do schodzenia i opróżniania zbiorników.
-
8:00 - 8:02Jest to naszym moralnym, społecznym
-
8:02 - 8:05i środowiskowym obowiązkiem.
-
8:05 - 8:07Dziękuję.
-
8:07 - 8:08(Brawa)
- Title:
- Urządzenia sanitarne to podstawowe prawo człowieka
- Speaker:
- Francis de los Reyes
- Description:
-
Uwaga: prelekcja może zawierać o wiele za dużo informacji na temat tego, jak świat robi kupę. Jednak jako aktywista w sprawach urządzeń sanitarnych (i stypendysta TED) Francis de los Reyes pyta: czy nie każdy zasługuje na bezpieczne ustronne miejsce?
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 08:21
Rysia Wand approved Polish subtitles for Sanitation is a basic human right | ||
Rysia Wand commented on Polish subtitles for Sanitation is a basic human right | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for Sanitation is a basic human right | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Sanitation is a basic human right | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for Sanitation is a basic human right | ||
Mateusz Radziwonowicz edited Polish subtitles for Sanitation is a basic human right | ||
Mateusz Radziwonowicz edited Polish subtitles for Sanitation is a basic human right | ||
Mateusz Radziwonowicz edited Polish subtitles for Sanitation is a basic human right |
Rysia Wand
Polski odpowiednik TED talk
Przyjęliśmy, że talk (w sensie TED talk) tłumaczy się jako prelekcja.
===
W tłumaczeniu napisów nie zostawiamy „waty językowej” (np. „więc”, „otóż”. “OK”, “i” na początku zdania) i różnych innych elementów. Jest to bardzo istotny aspekt tłumaczenia tego rodzaju. Zapoznaj się z poradnikiem pod adresem http://translations.ted.org/wiki/Compressing_subtitles
===
Koniec zdania i początek następnego nie mogą być w jednym napisie.
W takiej sytuacji trzeba dodać osobną linijkę lub przenieść fragment to innej linijki
https://youtu.be/kQ2CZonFYgA?list=PLuvL0OYxuPwxQbdq4W7TCQ7TBnW39cDRC
===
W angielskim przeważają formy osobowe czasownika, które w polskim bardziej naturalnie brzmią bezosobowo, np. zamiast: „pytaniem, które powinniście byli sobie zadać” -- > „trzeba zadać sobie pytanie”; „możecie” → „można”.
===
Niektórych konstrukcji angielskich nie należy tłumaczyć słowo w słowo. Zamiast dosłownego „I to jest właśnie to, przez co" lepiej np. „właśnie dlatego", „dlatego". Inne przykłady:
1. *ponieważ racją jest że (lepiej: to prawda, że) //
2. „it's really important to remember” nie można: ***bardzo ważnym jest by pamiętać (lepiej: Musimy pamiętać / Trzeba pamiętać / Najważniejsze, to zapamiętać)
3. „what cinema can do is,” nie można przełożyć „***tym co może zrobić kino jest,”, bo brzmi to po polsku okropnie. Można dać np. „kino może”.
4. it’s really important to understand *** naprawdę ważnym jest zrozumienie (lepiej: “trzeba naprawdę zrozumieć”)
5. Ważnym było - trzeba było, należało
Patrz:
http://translations.ted.org/wiki/Cz%C4%99ste_b%C5%82%C4%99dy_i_jak_ich_unika%C4%87#Kalki_j.C4.99zykowe
===
tutaj trivia to ciekawostki.
https://en.wikipedia.org/wiki/Trivia
Sanitacja i sanityzacja to dwie różne rzeczy. Sanityzacja to np. wygotowywanie narzędzi lekarskich. Sanitacja - odprowadzanie np. ścieków.
===
nie ma słowa sub-miejski, natomiast podmiejski jak najbardziej :-)
2:52.67
scale up to nie patrzenie z dystansu, tylko rozrośnięcie się, zwiększenie skali czegoś.
===
"zbiornik latryny" to szambo.
===
4:58.98
disposal to nie składować, tylko pozbyć się, wyrzucić
5:19.35
when we open to tryb przypuszczający, więc nie można dać tylko czasu przeszłego.
===
https://pl.wikipedia.org/wiki/Struwit
6:14.40
Tak wygląda planter box. https://www.google.ca/search?q=planter+box&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwirs8qCjPTYAhVS9WMKHSvQCcQQ_AUICigB&biw=1366&bih=675 Czyli nie "plantowane pudełka" tylko drewniane donice.
6:15.29
Gdzie znalazłeś "konstruowane bagna"? Może masz jakieś źródło, ale raczej wygląda to na tłumaczenie słowo w słowo, zamiast sprawdzenia, co to takiego jest. Chodzi mianowicie o obiekty hydrofitowe, z filtrem gruntowo-roślinnym, zwane też oczyszczalniami korzeniowymi lub hydrobotanicznymi.
https://www.budujemydom.pl/woda-i-kanalizacja/69-oczyszczalnie-gruntowo-korzeniowe
===
NGO to organizacja pozarządowa, nie wolontariat.