Return to Video

Krótka historia religii w sztuce - TED-Ed

  • 0:07 - 0:09
    Dopiero od kilku stuleci
  • 0:09 - 0:12
    zachodnia cywilizacja
    umieszcza sztukę w muzeach,
  • 0:12 - 0:14
    przynajmniej w muzeach typu
  • 0:14 - 0:17
    znanych nam instytucji publicznych.
  • 0:17 - 0:21
    Wcześniej sztuka służyła innym celom.
  • 0:21 - 0:23
    To, co nazywamy sztuką piękną
  • 0:23 - 0:25
    było głównie sposobem doświadczania
  • 0:25 - 0:28
    estetycznego wymiaru religii.
  • 0:28 - 0:32
    Malarstwo, rzeźba, tkaniny i oświetlenie
  • 0:32 - 0:34
    były mediami swoich czasów,
  • 0:34 - 0:36
    uzupełniając sugestywnymi wizerunkami
  • 0:36 - 0:39
    opowieści swoich czasów.
  • 0:39 - 0:41
    W tym sensie sztuka zachodnia
  • 0:41 - 0:43
    dzieliła cel użytkowy
  • 0:43 - 0:45
    z innymi kulturami świata,
  • 0:45 - 0:50
    także takimi, które nie mają
    nawet słowa na sztukę.
  • 0:50 - 0:53
    Więc jak zdefiniować to,
    co nazywamy sztuką?
  • 0:53 - 0:55
    Ogólnie mówiąc, chodzi tu
  • 0:55 - 0:57
    o dzieła, które wizualnie przekazują
  • 0:57 - 0:59
    znaczenie pozajęzykowe,
  • 0:59 - 1:00
    bądź przez przedstawienie,
  • 1:00 - 1:04
    bądź przez rozmieszczenie
    elementów wizualnych w przestrzeni.
  • 1:04 - 1:06
    Dowodów na potęgę ikonografii
  • 1:06 - 1:09
    lub umiejętności przekazania znaczenia
  • 1:09 - 1:10
    znajdziemy wiele,
  • 1:10 - 1:12
    jeśli spojrzymy na sztukę
  • 1:12 - 1:14
    z perspektywy historii
    głównych religii świata.
  • 1:14 - 1:17
    Prawie wszystkie w którymś momencie miały
  • 1:17 - 1:20
    fazę anikoniczną.
  • 1:20 - 1:25
    Anikonizm zabrania
    wizualnego przedstawiania boskości,
  • 1:25 - 1:27
    żeby uniknąć bałwochwalstwa
  • 1:27 - 1:31
    czy mylenia obrazu boskości
    z samą boskością.
  • 1:31 - 1:33
    Takie zachowanie prawdy
  • 1:33 - 1:37
    w relacji pomiędzy jednostką a bogiem.
  • 1:37 - 1:39
    Jednak takie podejście może być wyzwaniem.
  • 1:39 - 1:41
    Chęć wizualnego
    przedstawienia i interpretacji
  • 1:41 - 1:43
    świata wokół nas,
  • 1:43 - 1:46
    jest trudnym do stłumienia przymusem.
  • 1:46 - 1:48
    Nawet obecnie,
  • 1:48 - 1:51
    gdy zabronione jest przedstawianie
    Allaha czy proroka Mahometa,
  • 1:51 - 1:53
    abstrakcyjne czczenie boskości
  • 1:53 - 1:58
    i tak można znaleźć w arabeskach
    na tkaninach islamskich.
  • 1:58 - 2:00
    Wykonane mistrzowskimi
    pociągnięciami pędzla
  • 2:00 - 2:01
    przy pomocy kaligrafii arabskiej,
  • 2:01 - 2:02
    słowa Proroka
  • 2:02 - 2:06
    przyjmują podwójną rolę:
    tak literatury, jak i sztuki wizualnej.
  • 2:06 - 2:08
    Podobnie w sztuce
  • 2:08 - 2:10
    wczesnego chrześcijaństwa i buddyzmu
  • 2:10 - 2:12
    boska obecność Chrystusa i Buddy
  • 2:12 - 2:14
    nie pojawia się w ludzkiej formie,
  • 2:14 - 2:16
    ale przedstawiają ją symbole.
  • 2:16 - 2:17
    W każdym przypadku
  • 2:17 - 2:19
    odniesienie ikonograficzne stanowi
  • 2:19 - 2:21
    formę oddania czci.
  • 2:21 - 2:23
    Przedstawienie antropomorficzne
  • 2:23 - 2:25
    lub obraz w ludzkiej formie
  • 2:25 - 2:28
    stało się powszechne w tych religiach
  • 2:28 - 2:29
    dopiero wiele stuleci później,
  • 2:29 - 2:34
    pod wpływem
    otaczającej tradycji kulturowej.
  • 2:34 - 2:35
    Z historycznego punktu widzenia
  • 2:35 - 2:37
    publiczne uznanie sztuki wizualnej,
  • 2:37 - 2:40
    w funkcji innej niż tradycyjna:
    religijna lub społeczna,
  • 2:40 - 2:42
    jest stosunkowo nowym pojęciem.
  • 2:42 - 2:45
    Dzisiaj tak jakby fetyszyzujemy fetysz.
  • 2:45 - 2:47
    Chodzimy do muzeów
    zobaczyć sztukę wielu epok,
  • 2:47 - 2:49
    ale doświadczanie jej tam
  • 2:49 - 2:51
    jest drastycznie oderwane od kontekstu,
  • 2:51 - 2:53
    w jakim miała być oglądana.
  • 2:53 - 2:55
    Można powiedzieć, że współczesnemu widzowi
  • 2:55 - 2:57
    brakuje bogatego zaangażowania,
  • 2:57 - 2:59
    jakie ma w przypadku sztuki współczesnej
  • 2:59 - 3:01
    stworzonej we właściwym mu czasie
  • 3:01 - 3:04
    i mówiącej jego językiem kulturowym.
  • 3:04 - 3:06
    Możliwe też, że historia tego,
    co nazywamy sztuką
  • 3:06 - 3:09
    jest rozmową w toku.
  • 3:09 - 3:11
    Teraźniejszość przechodzi w coś, co będzie
  • 3:11 - 3:14
    dla przyszłego pokolenia
    klasyczną przeszłością.
  • 3:14 - 3:16
    To rozmowa odzwierciedlająca
  • 3:16 - 3:20
    ideologie, mitologie, systemy wiary, tabu
  • 3:20 - 3:23
    i wiele innych rzeczy ze świata,
    w którym powstały.
  • 3:23 - 3:26
    Nie znaczy to, że dzieło z innej epoki,
  • 3:26 - 3:28
    stworzone, by spełnić
    konkretną funkcję tamtego czasu,
  • 3:28 - 3:32
    jest martwe lub nie ma nic
    do zaoferowania współczesnemu widzowi.
  • 3:32 - 3:34
    Mimo że w oprawie muzeum
  • 3:34 - 3:36
    dzieła sztuki z różnego miejsca i czasu
  • 3:36 - 3:38
    wystawia się koło siebie
  • 3:38 - 3:39
    w oderwaniu od pierwotnego środowiska,
  • 3:39 - 3:42
    takie zestawienie ma zalety.
  • 3:42 - 3:45
    Eksponaty aranżują kuratorzy
  • 3:45 - 3:47
    lub ludzie, którzy w powołanie zmienili
  • 3:47 - 3:49
    umiejętność rekontekstualizacji
    czy miksowania
  • 3:49 - 3:53
    artefaktów kulturowych
    w zbiorowej prezentacji.
  • 3:53 - 3:55
    Jako widzowie postrzegamy wtedy sztukę
  • 3:55 - 3:58
    przez wspólny temat, nie zawsze oczywisty
  • 3:58 - 3:59
    w pojedynczym dziele,
  • 3:59 - 4:02
    dopóki obok nie widać innych.
  • 4:02 - 4:06
    Można wtedy doszukiwać się
    nowych znaczeń i snuć refleksje.
  • 4:06 - 4:07
    Jeśli chcemy,
  • 4:07 - 4:09
    możemy ujrzeć każde dzieło sztuki
  • 4:09 - 4:13
    jako dopełnienie niezdefiniowanej,
    zjednoczonej całości
  • 4:13 - 4:15
    przeszłych doświadczeń ludzkości,
  • 4:15 - 4:17
    szlak prowadzący prosto do naszych drzwi
  • 4:17 - 4:19
    i wiodący nas dalej,
  • 4:19 - 4:23
    otwarty dla każdego,
    kto pragnie go zbadać.
Title:
Krótka historia religii w sztuce - TED-Ed
Description:

Cała lekcjja: http://ed.ted.com/lessons/a-brief-history-of-religion-in-art-ted-ed

Zanim umieściliśmy ją w muzeach, sztuka służyła głównie jako wizualny odpowiednik religijnych opowieści. Czy teologiczne obrazy, rzeźby, tkaniny i oświetlenie sprzed wieków mogą nadal być dla nas istotne? Jeremiah Dickey opisuje ewolucję sztuki dostępnej ogółowi oraz tłumaczy, że współczesny widz może potraktować historię sztuki jak ogólnoświatową rozmowę w toku.

Lekcja i animacje: TED-Ed.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:38

Polish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.