WEBVTT

00:00:07.335 --> 00:00:09.329
Dopiero od kilku stuleci

00:00:09.329 --> 00:00:12.088
zachodnia cywilizacja 
umieszcza sztukę w muzeach,

00:00:12.088 --> 00:00:13.803
przynajmniej w muzeach typu

00:00:13.803 --> 00:00:17.231
znanych nam instytucji publicznych.

00:00:17.231 --> 00:00:21.049
Wcześniej sztuka służyła innym celom.

00:00:21.049 --> 00:00:23.094
To, co nazywamy sztuką piękną

00:00:23.094 --> 00:00:25.430
było głównie sposobem doświadczania

00:00:25.430 --> 00:00:28.223
estetycznego wymiaru religii.

00:00:28.223 --> 00:00:31.810
Malarstwo, rzeźba, tkaniny i oświetlenie

00:00:31.810 --> 00:00:33.720
były mediami swoich czasów,

00:00:33.720 --> 00:00:35.767
uzupełniając sugestywnymi wizerunkami

00:00:35.767 --> 00:00:39.293
opowieści swoich czasów.

00:00:39.293 --> 00:00:41.116
W tym sensie sztuka zachodnia

00:00:41.116 --> 00:00:42.862
dzieliła cel użytkowy

00:00:42.862 --> 00:00:44.612
z innymi kulturami świata,

00:00:44.612 --> 00:00:50.048
także takimi, które nie mają 
nawet słowa na sztukę.

00:00:50.048 --> 00:00:53.379
Więc jak zdefiniować to,
co nazywamy sztuką?

00:00:53.379 --> 00:00:55.167
Ogólnie mówiąc, chodzi tu

00:00:55.167 --> 00:00:57.112
o dzieła, które wizualnie przekazują

00:00:57.112 --> 00:00:58.753
znaczenie pozajęzykowe,

00:00:58.753 --> 00:01:00.466
bądź przez przedstawienie,

00:01:00.466 --> 00:01:03.769
bądź przez rozmieszczenie
elementów wizualnych w przestrzeni.

00:01:03.769 --> 00:01:06.179
Dowodów na potęgę ikonografii

00:01:06.179 --> 00:01:08.613
lub umiejętności przekazania znaczenia

00:01:08.613 --> 00:01:10.391
znajdziemy wiele,

00:01:10.391 --> 00:01:11.727
jeśli spojrzymy na sztukę

00:01:11.727 --> 00:01:14.279
z perspektywy historii 
głównych religii świata.

00:01:14.279 --> 00:01:16.814
Prawie wszystkie w którymś momencie miały

00:01:16.814 --> 00:01:19.817
fazę anikoniczną.

00:01:19.817 --> 00:01:24.584
Anikonizm zabrania 
wizualnego przedstawiania boskości,

00:01:24.584 --> 00:01:26.991
żeby uniknąć bałwochwalstwa

00:01:26.991 --> 00:01:31.413
czy mylenia obrazu boskości 
z samą boskością.

00:01:31.413 --> 00:01:33.029
Takie zachowanie prawdy

00:01:33.029 --> 00:01:36.917
w relacji pomiędzy jednostką a bogiem.

00:01:36.917 --> 00:01:38.946
Jednak takie podejście może być wyzwaniem.

00:01:38.946 --> 00:01:41.379
Chęć wizualnego 
przedstawienia i interpretacji

00:01:41.379 --> 00:01:42.861
świata wokół nas,

00:01:42.861 --> 00:01:45.768
jest trudnym do stłumienia przymusem.

00:01:45.768 --> 00:01:47.802
Nawet obecnie,

00:01:47.802 --> 00:01:50.888
gdy zabronione jest przedstawianie 
Allaha czy proroka Mahometa,

00:01:50.888 --> 00:01:53.268
abstrakcyjne czczenie boskości

00:01:53.268 --> 00:01:57.692
i tak można znaleźć w arabeskach
na tkaninach islamskich.

00:01:57.692 --> 00:01:59.823
Wykonane mistrzowskimi 
pociągnięciami pędzla

00:01:59.823 --> 00:02:01.433
przy pomocy kaligrafii arabskiej,

00:02:01.433 --> 00:02:02.377
słowa Proroka

00:02:02.377 --> 00:02:05.570
przyjmują podwójną rolę: 
tak literatury, jak i sztuki wizualnej.

00:02:05.570 --> 00:02:07.704
Podobnie w sztuce

00:02:07.704 --> 00:02:10.300
wczesnego chrześcijaństwa i buddyzmu

00:02:10.300 --> 00:02:12.245
boska obecność Chrystusa i Buddy

00:02:12.245 --> 00:02:13.913
nie pojawia się w ludzkiej formie,

00:02:13.913 --> 00:02:16.113
ale przedstawiają ją symbole.

00:02:16.113 --> 00:02:17.165
W każdym przypadku

00:02:17.165 --> 00:02:19.112
odniesienie ikonograficzne stanowi

00:02:19.112 --> 00:02:20.977
formę oddania czci.

00:02:20.977 --> 00:02:23.088
Przedstawienie antropomorficzne

00:02:23.088 --> 00:02:25.090
lub obraz w ludzkiej formie

00:02:25.090 --> 00:02:27.647
stało się powszechne w tych religiach

00:02:27.647 --> 00:02:29.263
dopiero wiele stuleci później,

00:02:29.263 --> 00:02:33.638
pod wpływem 
otaczającej tradycji kulturowej.

00:02:33.638 --> 00:02:35.242
Z historycznego punktu widzenia

00:02:35.242 --> 00:02:36.955
publiczne uznanie sztuki wizualnej,

00:02:36.955 --> 00:02:39.730
w funkcji innej niż tradycyjna: 
religijna lub społeczna,

00:02:39.730 --> 00:02:41.564
jest stosunkowo nowym pojęciem.

00:02:41.564 --> 00:02:45.110
Dzisiaj tak jakby fetyszyzujemy fetysz.

00:02:45.110 --> 00:02:47.357
Chodzimy do muzeów 
zobaczyć sztukę wielu epok,

00:02:47.357 --> 00:02:48.862
ale doświadczanie jej tam

00:02:48.862 --> 00:02:50.909
jest drastycznie oderwane od kontekstu,

00:02:50.909 --> 00:02:53.361
w jakim miała być oglądana.

00:02:53.361 --> 00:02:55.446
Można powiedzieć, że współczesnemu widzowi

00:02:55.446 --> 00:02:57.162
brakuje bogatego zaangażowania,

00:02:57.162 --> 00:02:59.078
jakie ma w przypadku sztuki współczesnej

00:02:59.078 --> 00:03:01.060
stworzonej we właściwym mu czasie

00:03:01.060 --> 00:03:03.780
i mówiącej jego językiem kulturowym.

00:03:03.780 --> 00:03:06.091
Możliwe też, że historia tego,
co nazywamy sztuką

00:03:06.091 --> 00:03:08.634
jest rozmową w toku.

00:03:08.634 --> 00:03:10.947
Teraźniejszość przechodzi w coś, co będzie

00:03:10.947 --> 00:03:14.196
dla przyszłego pokolenia 
klasyczną przeszłością.

00:03:14.196 --> 00:03:15.807
To rozmowa odzwierciedlająca

00:03:15.807 --> 00:03:20.104
ideologie, mitologie, systemy wiary, tabu

00:03:20.104 --> 00:03:23.294
i wiele innych rzeczy ze świata,
w którym powstały.

00:03:23.294 --> 00:03:25.715
Nie znaczy to, że dzieło z innej epoki,

00:03:25.715 --> 00:03:28.488
stworzone, by spełnić 
konkretną funkcję tamtego czasu,

00:03:28.488 --> 00:03:31.779
jest martwe lub nie ma nic 
do zaoferowania współczesnemu widzowi.

00:03:31.779 --> 00:03:33.612
Mimo że w oprawie muzeum

00:03:33.612 --> 00:03:35.779
dzieła sztuki z różnego miejsca i czasu

00:03:35.779 --> 00:03:37.529
wystawia się koło siebie

00:03:37.529 --> 00:03:39.447
w oderwaniu od pierwotnego środowiska,

00:03:39.447 --> 00:03:41.749
takie zestawienie ma zalety.

00:03:41.749 --> 00:03:44.624
Eksponaty aranżują kuratorzy

00:03:44.624 --> 00:03:46.521
lub ludzie, którzy w powołanie zmienili

00:03:46.521 --> 00:03:48.696
umiejętność rekontekstualizacji
czy miksowania

00:03:48.696 --> 00:03:52.676
artefaktów kulturowych 
w zbiorowej prezentacji.

00:03:52.676 --> 00:03:55.472
Jako widzowie postrzegamy wtedy sztukę

00:03:55.472 --> 00:03:57.774
przez wspólny temat, nie zawsze oczywisty

00:03:57.774 --> 00:03:59.298
w pojedynczym dziele,

00:03:59.298 --> 00:04:01.529
dopóki obok nie widać innych.

00:04:01.529 --> 00:04:06.024
Można wtedy doszukiwać się 
nowych znaczeń i snuć refleksje.

00:04:06.024 --> 00:04:07.234
Jeśli chcemy,

00:04:07.234 --> 00:04:09.196
możemy ujrzeć każde dzieło sztuki

00:04:09.196 --> 00:04:12.768
jako dopełnienie niezdefiniowanej,
zjednoczonej całości

00:04:12.768 --> 00:04:14.742
przeszłych doświadczeń ludzkości,

00:04:14.742 --> 00:04:17.159
szlak prowadzący prosto do naszych drzwi

00:04:17.159 --> 00:04:19.270
i wiodący nas dalej,

00:04:19.270 --> 00:04:22.582
otwarty dla każdego, 
kto pragnie go zbadać.