Bí mật để kháng bất bạo động hiệu quả

Chúng ta sẽ không kết thúc bạo lực bằng cách nói với mọi người rằng hanfhh động đó là sai, Jamila Raquib, giám đóc điều hành Viện Albert Eisstein nói. Thay vào đó, chúng ta phải tìm ra cách thay thế để thực hiện xung đột có sức mạnh và sự hiệu quả ngang bằng. Raquib thúc đẩy kháng bất bạo động đến những người đang sống dưới chế độ độc tài - và có nhiều cách hơn là biểu tình đường phố. Cô chia sẻ những ví dụ để khuyến khích các chiến lược sáng tạo dẫn đến thay đổi khắp thế giới và 1 thông điệp hy vọng về tương lai không có xung đột vũ trang. "Hy vọng lớn nhất của loài người không dựa vào việc lên án bạo lực nhưng làm cho bạo lực mất tác dụng." Raquib nói.

Chiến tranh là 1 phần cuộc sống của tôi
khi tôi còn nhớ được.

Tôi sinh ra ở Afganistan,
chỉ 6 tháng sau khi Xô Viết xâm lược,

mặc dù lúc đó tôi còn quá nhỏ
để hiểu chuyện gì đang diễn ra,

Tôi có ý niệm về sự chịu đựng
và nỗi sợ quanh mình.

Những trải nghiệm đầu đời
ảnh hưởng lớn đến cách tôi nghĩ

về chiến tranh và xung đột.

Tôi biết rằng khi con người
có vấn đề cơ bản về quyền lợi

đối với hầu hết bọn họ,

đầu hàng không phải là lựa chọn.

Đối với những loại xung đột này--

khi quyền con người bị xâm phạm,

khi đất nước họ bị chiếm đóng,

khi họ bị áp bức và làm nhục --

họ cần có cách để phản kháng
và chống trả lại.

Có nghĩa là bất kể bạo lực kinh khủng
và tàn khốc đến thế nào,

nếu người ta thấy rằng
đó là lựa chọn duy nhất

họ sẽ dùng nó.

Đa số chúng ta quan tâm đến
mức độ bạo lực trên thế giới.

Nhưng chúng ta không thể
kết thúc chiến tranh

bằng cách nói rằng
bạo lực là trái đạo đức.

Thay vào đó, ta cần cho bọn họ
một công cụ

ít nhất cũng mạnh mẽ và hiệu quả
bằng bạo lực.

Đây là công việc tôi làm.

Trong 13 năm qua,

tôi dạy mọi người

ở trong một vài tình huống
khó khăn nhất trên thế giới

làm sao để sử dụng đấu tranh bất bạo động
để xử lý xung đột.

Hầu hết mọi người khi nghe đều liên tưởng
tới Gandhi và Martin Luther King.

Nhưng con người đã sử dụng biện pháp
bất bạo động hàng ngàn năm rồi.

Thực ra hầu hết các quyền mà
chúng ta có ngày nay trên đất nước này

là phụ nữ

là người dân tộc thiểu số

là công nhân,

là người có xu hướng tình dục khác nhau

và công dân quan tâm
tới môi trường -

chúng ta không được trao
những quyền này.

Những quyền này dành được

do người ta chiến đấu vì chúng

và hi sinh vì chúng.

Nhưng vì chúng ta không học được
từ lịch sử này,

đấu tranh bất bạo động là kỹ thuật
luôn bị hiểu lầm.

Vừa đây tôi có gặp 1 nhóm
nhà hoạt động người Etiopia,

họ kể cho tôi nghe vài điều
mà tôi được nghe rất nhiều.

Nói rằng họ đã cố gắng
thực hiện hành vi bất bạo động

nhưng nó không có tác dụng.

Nhiều năm trước họ tổ chức
1 cuộc biểu tình.

Chính phủ bỏ tù tất cả mọi người,
và như vậy là chấm dứt hết.

Ý tưởng đấu tranh bất bạo động
tương đồng với biểu tình đường phố

là 1 vấn đề nan giải có thực.

Vì mặc dù biểu tình là cách tốt
để thể hiện rằng người ta muốn thay đổi,

một mình họ, họ không thể
thực sự tạo ra đổi thay -

ít nhất là đổi thay cơ bản.

(Cười)

Những đối thủ mạnh sẽ không đưa cho
người dân những gì họ muốn

chỉ vì người dân thỉnh cầu ôn hòa...

hoặc cả khi không ôn hòa.

(Cười)

Đấu tranh bất bạo động hiệu quả
khi hủy hoại được địch thủ,

không phải về thể chất,

mà là xác định các thể chế
mà một đối thủ cần để tồn tại,

và tước đi nguồn sức mạnh
từ những thể chế ấy.

Các nhà hoạt động bất bạo động
có thể trung lập quân đội

bằng cách làm quân lính
tê liệt.

Họ có thể phá vỡ nền kinh tế
bằng đình công và tẩy chay.

Và họ có thể thách thức
tuyên truyền chính phủ

bằng cách tạo ra
truyền thông thay thế.

Có nhiều phương pháp có thể
được sử dụng để làm việc này.

Đồng nghiệp và người cố vấn
của tôi là Gene Sharp,

đã chỉ ra có 198 phương pháp
thực hiện hành vi bất bạo động.

Và biểu tình chỉ là 1 trong số đó.

Để tôi đưa ra 1 ví dụ gần đây.

Cách đây vài tháng,

Guatemala bị khống chế bởi
các cựu nhân viên quân đội thoái hóa

có quan hệ với tội phạm có tổ chức.

Người dân, nhìn chung,
nhận thức được vấn đề,

nhưng đa số lại cảm thấy bất lực
khi xử lý việc này -

đến khi 1 nhóm người
chỉ với 12 dân thường,

kêu gọi bạn bè trên Facebook

để gặp ở quảng trường trung tâm,
giơ tấm bảng với thông điệp:

"Renuncia YA"

nghĩa là hãy từ chức đi.

Trước sự ngạc nhiên của họ,

30,000 người cùng tham gia.

Họ ở đó hàng tháng
vì biểu tình lan rộng ra cả nước.

Một mặt,

những người tổ chức đã ném hàng trăm
quả trứng vào nhiều tòa nhà chính phủ

với thông điệp:

"Nếu các người không có huevos" --

can đảm (tiếng lóng) --

"để ngăn chặn các ứng viên thoái hóa
chạy chân vào nhà nước,

chúng tôi cho các người mượn."

(Cười)

(Vỗ tay)

Tổng thống Molina trả lời

bằng cách thề rằng sẽ không thoái vị.

Và các nhà hoạt động nhận ra
rằng họ không thể chỉ biểu tình

và yêu cầu Tổng thống từ chức,

Họ cần để cho ông ta
không còn lựa chọn nào.

Nên người dân đã tổ chức
cuộc tổng đình công,

mà người dân khắp cả nước
từ chối đi làm,

chỉ riêng Thành phố Guatemala,

hơn 400 doanh nghiệp
và trường học đóng cửa.

Trong khi đó,

nông dân cả nước
chặn các ngã đường chính.

Trong 5 ngày,

Tổng thống,

cùng với hàng tá
những nhân viên chính phủ,

đã đồng loạt từ chức.

(Vỗ tay)

Người dân dùng hành vi bất bạo động
một cách sáng tạo

và dũng cảm - là nguồn cảm hứng
lớn lao cho tôi

gần như ở bất kỳ quốc gia nào
trên thế giới.

Ví dụ,

gần đây có 1 nhóm
nhà hoạt động Uganda

đã thả 1 thùng heo ra đường.

Bạn có thể thấy rằng cảnh sát bối rối
vì không biết xử lý lũ heo.

(Cười)

Lũ heo được sơn màu
của đảng cầm quyền.

Trong đó 1 con đội mũ

cái mũ mà người dân đều nhận ra.

(Cười)

Các nhà hoạt động khắp thế giới

đã nắm bắt mục tiêu tốt hơn.

nhưng những hành độc cô lập
thường ít hiệu quả

nếu chúng không nằm trong 1 mục tiêu lớn.

Một vị tướng sẽ không điều hành
binh đoàn ra trận

trừ phi ông ta có 1 kế hoạch
đánh thắng cuộc chiến.

Tuy nhiên đây là cách đa số
phong trào bất bạo động hoạt động.

Đấu tranh bất bạo động chỉ phức tạp
như chiến tranh quân sự,

nếu không thì nhiều hơn.

Người tham gia phải được
đào tạo tốt, có mục tiêu rõ ràng,

và lãnh đạo phải có chiến lược
về cách đạt được mục tiêu.

Kỹ thuật chiến tranh được phát triển
qua hàng ngàn năm

với nguồn lực lớn lao

và một số người đầu óc tốt
dâng hiến cho việc hiểu

và cải tiến kỹ thuật này.

Trong khi đó, đấu tranh bất bạo động
hiếm khi được nghiên cứu có hệ thống,

và ngay cả số lượng nghiên cứu tăng lên,

nhưng chỉ có vài chục người
trên thế giới có thể dạy môn này.

Việc này thật nguy hiểm,

vì chúng ta biết cách tiếp cận cũ
trong việc giải quyết xung đột

không thích hợp với những thách thức mới
mà chúng ta đang đối mặt.

Chính phủ Mỹ gần đây thừa nhận

rằng họ đang bế tắc
trong cuộc chiến chống ISIS.

Nhưng điều mà người ta không biết

là chúng ta đã chống lại ISIS
sử dụng hành vi bất bạo động.

Khi ISIS bắt Mosul vào tháng 6 2014,

tuyên bố rằng
họ đang đưa ra

1 chương trình học
ở trường công lập mới,

dựa trên tư tưởng cực đoan của mình.

Nhưng ngày đầu tiên ở trường,

không có đứa trẻ nào xuất hiện.

Đơn giản vì phụ huynh không gởi chúng đến.

Họ nói với nhà báo rằng họ thà
để con học ở nhà

hơn là để con họ bị tẩy não.

Đây là 1 ví dụ chỉ 1 hành động thách thức

chỉ ở 1 thành phố.

Nhưng nếu hành động này
được kết hợp

với hàng tá các hành động
kháng bất bạo động

đã diễn ra chống lại ISIS?

Điều gì xảy ra nếu việc tẩy chay
của cha mẹ là 1 phần của chiến lược lớn

nhằm xác định và cắt đi nguồn lực
mà ISIS cần hoạt động;

lao động lành nghề cần sản xuất thức ăn,

kỹ sư chiết và tinh luyện dầu;

hạ tầng truyền thông và mạng lưới
thông tin liên lạc,

hệ thống giao thông,

cơ sở kinh doanh địa phương,
mà ISIS dựa vào?

Thật khó hình dung
làm sao đánh bại ISIS

với hành vi bất bạo động.

Nhưng đã đến lúc ta cần thách thức
cách ta nghĩ về xung đột

và các lựa chọn chúng ta phải đối mặt.

Đây là ý tưởng đáng lan tỏa:

hãy học về cách hành vi bất bạo động
vận hành

và cách chúng ta biến nó
trở nên mạnh mẽ hơn,

chỉ như cách chúng ta hay làm
với công nghệ và hệ thống khác,

cần được liên tục tinh luyện
để đáp ứng tốt hơn nhu cầu con người

Chúng ta có thể cải tiến
hành vi bất bạo động

tới mức nó ngày càng được sử dụng nhiều
ở nơi có chiến tranh.

Bạo lực là công cụ xung đột

sau đó có thể bị cấm

giống như cách dùng
tên và cung tên,

bởi vì ta thay thế chúng bằng vũ khí
có hiệu quả hơn

Với sự sáng tao của con người,

ta có thể biến đấu tranh bất bạo động

mạnh mẽ hơn so với công nghệ chiến tranh
mới và tối tân nhất.

Hy vọng lớn nhất đối với nhân loại
không dựa vào lên án bạo lực

mà làm cho bạo lực trở nên mất tác dụng.

Cảm ơn

(Vỗ tay)