1
00:00:01,197 --> 00:00:04,192
Chiến tranh là 1 phần cuộc sống của tôi
khi tôi còn nhớ được.

2
00:00:04,811 --> 00:00:08,955
Tôi sinh ra ở Afganistan,
chỉ 6 tháng sau khi Xô Viết xâm lược,

3
00:00:09,526 --> 00:00:12,807
mặc dù lúc đó tôi còn quá nhỏ
để hiểu chuyện gì đang diễn ra,

4
00:00:12,831 --> 00:00:16,152
Tôi có ý niệm về sự chịu đựng
và nỗi sợ quanh mình.

5
00:00:17,219 --> 00:00:20,049
Những trải nghiệm đầu đời 
ảnh hưởng lớn đến cách tôi nghĩ

6
00:00:20,049 --> 00:00:23,049
về chiến tranh và xung đột.

7
00:00:23,049 --> 00:00:26,487
Tôi biết rằng khi con người
có vấn đề cơ bản về quyền lợi

8
00:00:26,511 --> 00:00:27,763
đối với hầu hết bọn họ,

9
00:00:27,787 --> 00:00:29,419
đầu hàng không phải là lựa chọn.

10
00:00:29,971 --> 00:00:31,583
Đối với những loại xung đột này--

11
00:00:31,607 --> 00:00:33,392
khi quyền con người bị xâm phạm,

12
00:00:33,416 --> 00:00:35,186
khi đất nước họ bị chiếm đóng,

13
00:00:35,210 --> 00:00:37,428
khi họ bị áp bức và làm nhục --

14
00:00:37,452 --> 00:00:40,610
họ cần có cách để phản kháng
và chống trả lại.

15
00:00:41,308 --> 00:00:45,571
Có nghĩa là bất kể bạo lực kinh khủng
và tàn khốc đến thế nào,

16
00:00:45,595 --> 00:00:48,019
nếu người ta thấy rằng
đó là lựa chọn duy nhất

17
00:00:48,043 --> 00:00:49,500
họ sẽ dùng nó.

18
00:00:50,074 --> 00:00:53,650
Đa số chúng ta quan tâm đến
mức độ bạo lực trên thế giới.

19
00:00:54,045 --> 00:00:56,509
Nhưng chúng ta không thể
kết thúc chiến tranh

20
00:00:56,509 --> 00:00:58,711
bằng cách nói rằng
bạo lực là trái đạo đức.

21
00:00:58,883 --> 00:01:01,282
Thay vào đó, ta cần cho bọn họ
một công cụ

22
00:01:01,306 --> 00:01:04,645
ít nhất cũng mạnh mẽ và hiệu quả
bằng bạo lực.

23
00:01:05,574 --> 00:01:07,060
Đây là công việc tôi làm.

24
00:01:07,717 --> 00:01:09,256
Trong 13 năm qua,

25
00:01:09,280 --> 00:01:10,565
tôi dạy mọi người

26
00:01:10,589 --> 00:01:13,697
ở trong một vài tình huống
khó khăn nhất trên thế giới

27
00:01:13,721 --> 00:01:17,088
làm sao để sử dụng đấu tranh bất bạo động
để xử lý xung đột.

28
00:01:18,113 --> 00:01:22,803
Hầu hết mọi người khi nghe đều liên tưởng
tới Gandhi và Martin Luther King.

29
00:01:23,589 --> 00:01:27,302
Nhưng con người đã sử dụng biện pháp
bất bạo động hàng ngàn năm rồi.

30
00:01:27,831 --> 00:01:32,163
Thực ra hầu hết các quyền mà
chúng ta có ngày nay trên đất nước này

31
00:01:32,187 --> 00:01:33,338
là phụ nữ

32
00:01:33,362 --> 00:01:34,653
là người dân tộc thiểu số

33
00:01:34,653 --> 00:01:35,885
là công nhân,

34
00:01:35,909 --> 00:01:38,475
là người có xu hướng tình dục khác nhau

35
00:01:38,499 --> 00:01:40,957
và công dân quan tâm
tới môi trường -

36
00:01:40,981 --> 00:01:42,968
chúng ta không được trao
những quyền này.

37
00:01:43,226 --> 00:01:44,566
Những quyền này dành được


38
00:01:44,566 --> 00:01:45,996
do người ta chiến đấu vì chúng

39
00:01:45,996 --> 00:01:47,232
và hi sinh vì chúng.

40
00:01:47,256 --> 00:01:49,776
Nhưng vì chúng ta không học được
từ lịch sử này,

41
00:01:49,800 --> 00:01:53,841
đấu tranh bất bạo động là kỹ thuật
luôn bị hiểu lầm.

42
00:01:54,488 --> 00:01:57,610
Vừa đây tôi có gặp 1 nhóm
nhà hoạt động người Etiopia,

43
00:01:57,634 --> 00:02:00,784
họ kể cho tôi nghe vài điều
mà tôi được nghe rất nhiều.

44
00:02:00,808 --> 00:02:03,414
Nói rằng họ đã cố gắng
thực hiện hành vi bất bạo động

45
00:02:03,414 --> 00:02:04,856
nhưng nó không có tác dụng.

46
00:02:04,856 --> 00:02:07,166
Nhiều năm trước họ tổ chức
1 cuộc biểu tình.

47
00:02:07,166 --> 00:02:10,668
Chính phủ bỏ tù tất cả mọi người,
và như vậy là chấm dứt hết.

48
00:02:11,302 --> 00:02:15,262
Ý tưởng đấu tranh bất bạo động
tương đồng với biểu tình đường phố

49
00:02:15,286 --> 00:02:16,684
là 1 vấn đề nan giải có thực.

50
00:02:17,204 --> 00:02:21,604
Vì mặc dù biểu tình là cách tốt
để thể hiện rằng người ta muốn thay đổi,

51
00:02:21,628 --> 00:02:24,498
một mình họ, họ không thể
thực sự tạo ra đổi thay -

52
00:02:24,522 --> 00:02:26,490
ít nhất là đổi thay cơ bản.

53
00:02:26,514 --> 00:02:27,702
(Cười)

54
00:02:27,726 --> 00:02:30,835
Những đối thủ mạnh sẽ không đưa cho
người dân những gì họ muốn

55
00:02:30,859 --> 00:02:32,791
chỉ vì người dân thỉnh cầu ôn hòa...

56
00:02:33,519 --> 00:02:35,396
hoặc cả khi không ôn hòa.

57
00:02:35,420 --> 00:02:36,553
(Cười)

58
00:02:36,577 --> 00:02:39,621
Đấu tranh bất bạo động hiệu quả
khi hủy hoại được địch thủ,

59
00:02:40,018 --> 00:02:41,330
không phải về thể chất,

60
00:02:41,354 --> 00:02:45,764
mà là xác định các thể chế
mà một đối thủ cần để tồn tại,

61
00:02:45,788 --> 00:02:48,240
và tước đi nguồn sức mạnh
từ những thể chế ấy.

62
00:02:48,470 --> 00:02:51,234
Các nhà hoạt động bất bạo động
có thể trung lập quân đội

63
00:02:51,258 --> 00:02:53,482
bằng cách làm quân lính
tê liệt.

64
00:02:53,506 --> 00:02:56,781
Họ có thể phá vỡ nền kinh tế
bằng đình công và tẩy chay.

65
00:02:57,190 --> 00:02:59,492
Và họ có thể thách thức
tuyên truyền chính phủ

66
00:02:59,516 --> 00:03:01,382
bằng cách tạo ra 
truyền thông thay thế.

67
00:03:01,829 --> 00:03:04,673
Có nhiều phương pháp có thể
được sử dụng để làm việc này.

68
00:03:05,384 --> 00:03:08,176
Đồng nghiệp và người cố vấn 
của tôi là Gene Sharp,

69
00:03:08,200 --> 00:03:12,827
đã chỉ ra có 198 phương pháp
thực hiện hành vi bất bạo động.

70
00:03:14,186 --> 00:03:15,951
Và biểu tình chỉ là 1 trong số đó.

71
00:03:16,376 --> 00:03:18,373
Để tôi đưa ra 1 ví dụ gần đây.

72
00:03:18,885 --> 00:03:20,354
Cách đây vài tháng,

73
00:03:20,378 --> 00:03:23,595
Guatemala bị khống chế bởi
các cựu nhân viên quân đội thoái hóa

74
00:03:23,619 --> 00:03:25,430
có quan hệ với tội phạm có tổ chức.

75
00:03:26,071 --> 00:03:28,334
Người dân, nhìn chung, 
nhận thức được vấn đề,

76
00:03:28,334 --> 00:03:31,238
nhưng đa số lại cảm thấy bất lực
khi xử lý việc này -

77
00:03:32,401 --> 00:03:36,482
đến khi 1 nhóm người
chỉ với 12 dân thường,

78
00:03:36,506 --> 00:03:39,588
kêu gọi bạn bè trên Facebook


79
00:03:39,588 --> 00:03:42,761
để gặp ở quảng trường trung tâm,
giơ tấm bảng với thông điệp:

80
00:03:43,046 --> 00:03:44,431
"Renuncia YA"

81
00:03:45,024 --> 00:03:46,440
nghĩa là hãy từ chức đi.

82
00:03:47,199 --> 00:03:48,608
Trước sự ngạc nhiên của họ,

83
00:03:48,632 --> 00:03:50,392
30,000 người cùng tham gia.

84
00:03:51,045 --> 00:03:54,482
Họ ở đó hàng tháng
vì biểu tình lan rộng ra cả nước.

85
00:03:54,932 --> 00:03:56,088
Một mặt,

86
00:03:56,112 --> 00:04:00,300
những người tổ chức đã ném hàng trăm
quả trứng vào nhiều tòa nhà chính phủ

87
00:04:00,324 --> 00:04:01,491
với thông điệp:

88
00:04:01,960 --> 00:04:03,846
"Nếu các người không có huevos" --

89
00:04:03,870 --> 00:04:05,076
can đảm (tiếng lóng) --

90
00:04:05,100 --> 00:04:08,154
"để ngăn chặn các ứng viên thoái hóa
chạy chân vào nhà nước,

91
00:04:08,178 --> 00:04:10,026
chúng tôi cho các người mượn."

92
00:04:10,026 --> 00:04:11,319
(Cười)

93
00:04:11,343 --> 00:04:14,698
(Vỗ tay)

94
00:04:16,469 --> 00:04:17,988
Tổng thống Molina trả lời

95
00:04:18,012 --> 00:04:20,148
bằng cách thề rằng sẽ không thoái vị.

96
00:04:20,674 --> 00:04:24,275
Và các nhà hoạt động nhận ra
rằng họ không thể chỉ biểu tình

97
00:04:24,299 --> 00:04:26,313
và yêu cầu Tổng thống từ chức,

98
00:04:26,337 --> 00:04:28,573
Họ cần để cho ông ta
không còn lựa chọn nào.

99
00:04:28,793 --> 00:04:30,944
Nên người dân đã tổ chức
cuộc tổng đình công,

100
00:04:30,944 --> 00:04:33,395
mà người dân khắp cả nước
từ chối đi làm,

101
00:04:33,419 --> 00:04:35,181
chỉ riêng Thành phố Guatemala,

102
00:04:35,181 --> 00:04:37,794
hơn 400 doanh nghiệp 
và trường học đóng cửa.

103
00:04:38,367 --> 00:04:39,548
Trong khi đó,

104
00:04:39,572 --> 00:04:42,201
nông dân cả nước
chặn các ngã đường chính.

105
00:04:42,225 --> 00:04:43,703
Trong 5 ngày,

106
00:04:43,727 --> 00:04:44,934
Tổng thống,

107
00:04:44,934 --> 00:04:47,681
cùng với hàng tá
những nhân viên chính phủ,

108
00:04:47,681 --> 00:04:49,144
đã đồng loạt từ chức.

109
00:04:49,168 --> 00:04:53,451
(Vỗ tay)

110
00:04:53,475 --> 00:04:56,098
Người dân dùng hành vi bất bạo động
một cách sáng tạo

111
00:04:56,098 --> 00:04:59,005
và dũng cảm - là nguồn cảm hứng 
lớn lao cho tôi

112
00:04:59,029 --> 00:05:01,252
gần như ở bất kỳ quốc gia nào
trên thế giới.

113
00:05:01,718 --> 00:05:02,869
Ví dụ,

114
00:05:02,893 --> 00:05:05,450
gần đây có 1 nhóm
nhà hoạt động Uganda

115
00:05:05,474 --> 00:05:07,607
đã thả 1 thùng heo ra đường.

116
00:05:08,096 --> 00:05:11,534
Bạn có thể thấy rằng cảnh sát bối rối
vì không biết xử lý lũ heo.

117
00:05:11,558 --> 00:05:12,594
(Cười)

118
00:05:12,618 --> 00:05:15,234
Lũ heo được sơn màu 
của đảng cầm quyền.

119
00:05:15,617 --> 00:05:17,895
Trong đó 1 con đội mũ

120
00:05:17,919 --> 00:05:19,799
cái mũ mà người dân đều nhận ra.

121
00:05:20,321 --> 00:05:21,384
(Cười)

122
00:05:22,264 --> 00:05:24,514
Các nhà hoạt động khắp thế giới


123
00:05:24,514 --> 00:05:25,943
đã nắm bắt mục tiêu tốt hơn.


124
00:05:25,943 --> 00:05:28,320
nhưng những hành độc cô lập
thường ít hiệu quả

125
00:05:28,344 --> 00:05:30,527
nếu chúng không nằm trong 1 mục tiêu lớn.

126
00:05:30,914 --> 00:05:33,363
Một vị tướng sẽ không điều hành 
binh đoàn ra trận

127
00:05:33,363 --> 00:05:35,798
trừ phi ông ta có 1 kế hoạch
đánh thắng cuộc chiến.

128
00:05:35,798 --> 00:05:38,893
Tuy nhiên đây là cách đa số
phong trào bất bạo động hoạt động.

129
00:05:38,896 --> 00:05:43,216
Đấu tranh bất bạo động chỉ phức tạp
như chiến tranh quân sự,

130
00:05:43,240 --> 00:05:44,438
nếu không thì nhiều hơn.

131
00:05:44,462 --> 00:05:48,657
Người tham gia phải được
đào tạo tốt, có mục tiêu rõ ràng,

132
00:05:48,681 --> 00:05:52,513
và lãnh đạo phải có chiến lược
về cách đạt được mục tiêu.

133
00:05:53,242 --> 00:05:56,508
Kỹ thuật chiến tranh được phát triển
qua hàng ngàn năm

134
00:05:56,532 --> 00:05:58,079
với nguồn lực lớn lao

135
00:05:58,103 --> 00:06:01,349
và một số người đầu óc tốt
dâng hiến cho việc hiểu

136
00:06:01,373 --> 00:06:03,098
và cải tiến kỹ thuật này.

137
00:06:03,608 --> 00:06:08,190
Trong khi đó, đấu tranh bất bạo động
hiếm khi được nghiên cứu có hệ thống,

138
00:06:08,214 --> 00:06:10,224
và ngay cả số lượng nghiên cứu tăng lên,

139
00:06:10,248 --> 00:06:14,033
nhưng chỉ có vài chục người
trên thế giới có thể dạy môn này.

140
00:06:14,849 --> 00:06:16,142
Việc này thật nguy hiểm,

141
00:06:16,166 --> 00:06:20,334
vì chúng ta biết cách tiếp cận cũ
trong việc giải quyết xung đột

142
00:06:20,358 --> 00:06:23,776
không thích hợp với những thách thức mới 
mà chúng ta đang đối mặt.

143
00:06:23,800 --> 00:06:25,883
Chính phủ Mỹ gần đây thừa nhận

144
00:06:25,907 --> 00:06:28,820
rằng họ đang bế tắc
trong cuộc chiến chống ISIS.

145
00:06:29,318 --> 00:06:31,062
Nhưng điều mà người ta không biết

146
00:06:31,086 --> 00:06:34,600
là chúng ta đã chống lại ISIS
sử dụng hành vi bất bạo động.

147
00:06:35,120 --> 00:06:38,930
Khi ISIS bắt Mosul vào tháng 6 2014,

148
00:06:38,954 --> 00:06:40,354
tuyên bố rằng
họ đang đưa ra

149
00:06:40,354 --> 00:06:42,709
1 chương trình học 
ở trường công lập mới,

150
00:06:42,709 --> 00:06:44,839
dựa trên tư tưởng cực đoan của mình.

151
00:06:45,556 --> 00:06:47,096
Nhưng ngày đầu tiên ở trường,

152
00:06:47,672 --> 00:06:49,358
không có đứa trẻ nào xuất hiện.

153
00:06:50,222 --> 00:06:53,044
Đơn giản vì phụ huynh không gởi chúng đến.

154
00:06:53,068 --> 00:06:56,260
Họ nói với nhà báo rằng họ thà
để con học ở nhà

155
00:06:56,284 --> 00:06:57,840
hơn là để con họ bị tẩy não.

156
00:06:58,689 --> 00:07:01,698
Đây là 1 ví dụ chỉ 1 hành động thách thức

157
00:07:01,722 --> 00:07:03,077
chỉ ở 1 thành phố.

158
00:07:03,659 --> 00:07:05,544
Nhưng nếu hành động này
được kết hợp

159
00:07:05,544 --> 00:07:07,750
với hàng tá các hành động 
kháng bất bạo động

160
00:07:07,774 --> 00:07:09,829
đã diễn ra chống lại ISIS?

161
00:07:09,853 --> 00:07:13,288
Điều gì xảy ra nếu việc tẩy chay 
của cha mẹ là 1 phần của chiến lược lớn

162
00:07:13,312 --> 00:07:17,538
nhằm xác định và cắt đi nguồn lực
mà ISIS cần hoạt động;

163
00:07:18,157 --> 00:07:20,653
lao động lành nghề cần sản xuất thức ăn,

164
00:07:20,677 --> 00:07:24,266
kỹ sư chiết và tinh luyện dầu;

165
00:07:24,290 --> 00:07:26,883
hạ tầng truyền thông và mạng lưới
thông tin liên lạc,

166
00:07:26,907 --> 00:07:28,880
hệ thống giao thông,

167
00:07:28,904 --> 00:07:31,408
cơ sở kinh doanh địa phương,
mà ISIS dựa vào?

168
00:07:31,911 --> 00:07:35,032
Thật khó hình dung
làm sao đánh bại ISIS

169
00:07:35,056 --> 00:07:36,967
với hành vi bất bạo động.

170
00:07:37,511 --> 00:07:40,619
Nhưng đã đến lúc ta cần thách thức
cách ta nghĩ về xung đột

171
00:07:40,643 --> 00:07:43,058
và các lựa chọn chúng ta phải đối mặt.

172
00:07:44,194 --> 00:07:46,465
Đây là ý tưởng đáng lan tỏa:

173
00:07:46,489 --> 00:07:49,644
hãy học về cách hành vi bất bạo động
vận hành

174
00:07:49,668 --> 00:07:52,185
và cách chúng ta biến nó
trở nên mạnh mẽ hơn,

175
00:07:52,209 --> 00:07:55,253
chỉ như cách chúng ta hay làm 
với công nghệ và hệ thống khác,

176
00:07:55,277 --> 00:07:58,836
cần được liên tục tinh luyện
để đáp ứng tốt hơn nhu cầu con người

177
00:07:59,446 --> 00:08:02,905
Chúng ta có thể cải tiến
hành vi bất bạo động

178
00:08:02,929 --> 00:08:06,180
tới mức nó ngày càng được sử dụng nhiều
ở nơi có chiến tranh.

179
00:08:06,838 --> 00:08:09,103
Bạo lực là công cụ xung đột


180
00:08:09,103 --> 00:08:10,603
sau đó có thể bị cấm


181
00:08:10,603 --> 00:08:13,344
giống như cách dùng
tên và cung tên,

182
00:08:13,368 --> 00:08:16,712
bởi vì ta thay thế chúng bằng vũ khí
có hiệu quả hơn

183
00:08:17,427 --> 00:08:19,306
Với sự sáng tao của con người,


184
00:08:19,306 --> 00:08:21,126
ta có thể biến đấu tranh bất bạo động


185
00:08:21,126 --> 00:08:25,206
mạnh mẽ hơn so với công nghệ chiến tranh
mới và tối tân nhất.

186
00:08:25,860 --> 00:08:30,473
Hy vọng lớn nhất đối với nhân loại
không dựa vào lên án bạo lực

187
00:08:30,497 --> 00:08:32,860
mà làm cho bạo lực trở nên mất tác dụng.

188
00:08:34,365 --> 00:08:35,516
Cảm ơn

189
00:08:35,540 --> 00:08:43,935
(Vỗ tay)