Yaralar nasıl oluşur? - Sarthak Sinha

Tüm dersi görüntülemek için: http://ed.ted.com/lessons/how-do-scars-form-sarthak-sinha

Çocukluğumuzu birkaç yara almadan geçirmek zordur. Acılı bir kesiğin ya da çarpmanın oluşturduğu bu izler neden cildimizin diğer yerlerinden farklı görünür? İzler neden onları oluşturan olaydan çok sonra bile geçmezler? Sarthak Sinha yaraların nasıl oluştuğunu anlatıyor.

Ders Sarthak Sinha, animasyon Karrot Animation tarafından yapılmıştır.

Bisikletten düşüp başını sivri bir köşeye
vurduğunu hatırlıyor musun?

Çocukluk yaraları genelde
unutmak istediğimiz şeylerdir

fakat bedenimiz anıları
yaralar şeklinde taşır.

Peki bu istenmeyen hatıralar nedir
ve acil odasına yaptığımız

istenmeyen ziyaretlerden bu kadar
süre sonra neden hala taşıyoruz?

Yaraları en çok
gördüğümüz yer cildimizdir.

Etrafı, cildin normalde
olduğundan farklı olur.

Genellikle bu talihsiz
bir bozulma olarak düşünülürken

kasti yapılan yaralamalar,
geleneksel ve modern kültürlerde

bir geçiş töreninin işareti

veya estetik dekorasyon için kullanılır.

Fakat fark sadece kozmetik değildir.

Sağlıklı cilt dokusuna
mikroskop altında baktığımızda

farklı işlevler gerçekleştiren
ekstrasellüler matriks veya ECM

tarafından bağlanan hücreler görürüz.

Bu özel fibroblast hücreleri
tarafından salgılanan

kolajen gibi yapısal proteinlerden oluşur.

İyi düzenlenmiş ECM,
besinlerin taşınmasını,

hücreden hücreye iletişimi
ve hücre yapışmasını sağlar.

Fakat derin bir yara olduğunda
bu düzenleme bozulur.

Yaranın iyileşme sürecinde
kolajen yaranın etrafında tekrar toplanır

ancak sağlıklı dokuda bulunan
sepet örgüsü oluşumu yerine,

yeni ECM hücre içi süreçleri
engelleyen ve dayanıklılığı

ve elastikiyeti azaltan
tek bir yönde hizalanır.

Sorunları daha kötü hale getirmek için

iyileşmiş doku genel
fonksiyonunu azaltarak öncekinden

daha yüksek miktarda ECM içerir.

Deride kolajenin fazlalığı ter üretme,

vücut ısısını kontrol etme

ve hatta saç yetiştirme gibi

orijinal işlevlerine müdahale eder.

Yara dokusu hassastır, sıcaklık
ve algıdaki değişikliklere duyarlıdır

ve iyileşmeyi en üst düzeye çıkarmak için
nemli ortamlarda bulunulmalıdır.

Bir organdaki aşırı fibröz bağ dokusunun
varlığı fibroz olarak bilinir

ve eğer bu terim tanıdık geliyorsa

cildimiz iz bırakmaya
açık tek organ olmadığı içindir.

Kistik fibroz, pankreasın yaralaşmasına
neden olan genetik bir hastalık iken

pulmoner fibroz, akciğerlerin yaralanması

ve nefes darlığı ile sonuçlanır.

Kalbin yaralanması
ve kalp krizinden sonra ECM'nin birikmesi

kalp atışlarını engelleyerek daha fazla
kalp problemine yol açabilir.

Bütün bu koşullar için ortak olan,

orijinal fonksiyonların
bazılarını koruduğu halde,

bir yaradan sonra oluşan
yara dokusunun,

yerine yerleştirdiği doğal
dokudan daha düşük olmasıdır.

Yine de umut vaad eder.

Tıp araştırmacıları,
şu anda fibroblast hücrelerinin

aşırı miktarda kollajen
salgılamasına neden olanı

ve vücudun diğer hücrelerini
hasarlı dokuyu yeniden üretme

ve yeniden doldurma konusunda nasıl
kuvvetlendirebileceğimizi araştırıyor.

Yara iyileşmesini ve yara dokusu oluşumunu
daha iyi kontrol edeceğimizi öğrenerek

şu anda yaralanmanın ardından daha etkili
bir şekilde ele almak için kullanılan

milyarlarca dolarlık
bütçelerden yararlanabilir

ve milyonlarca insanın daha iyi

ve sağlıklı yaşamlarını
sürdürmelerine yardımcı olabiliriz.

Ama o zamana kadar,
en azından yaralarımızdan bazıları,

onlara neden olan şeylerden kaçınmamızı
hatırlamamıza yardımcı olabilir.