Return to Video

Yanlış haberler nasıl yayılır - Noah Tavlin

  • 0:07 - 0:11
    Genellikle Mark Twain'e atfedilen
    bir söz vardır:
  • 0:11 - 0:14
    "Gerçek ayakkabılarını giyene kadar
  • 0:14 - 0:17
    yalan dünyayı dolaşır."
  • 0:17 - 0:19
    Bu işin komik yanı.
  • 0:19 - 0:23
    Bunu Mark Twain'in söylediğine dair
    şüpheler var,
  • 0:23 - 0:26
    ancak bu, ironik bir biçimde
    konuya parmak basıyor.
  • 0:26 - 0:32
    Bugünse kim söylemiş olursa olsun bu sözün
    hiç olmadığı kadar doğruluk payı var.
  • 0:32 - 0:35
    Geçmiş yıllarda global erişimi
    olan bir çok medya organı
  • 0:35 - 0:38
    doğrudan bilgi toplayan kaynaklara sahip
  • 0:38 - 0:43
    birkaç önemli gazete
    ve ağlardan oluşuyordu.
  • 0:43 - 0:46
    Reuters ve Associated Press gibi
  • 0:46 - 0:52
    haber toplayan ya da dağıtan ajanslar
    nispeten günümüzle kıyaslanabilirdi.
  • 0:52 - 0:55
    Bugün bilginin yayılma hızı
  • 0:55 - 1:01
    döngüsel habercilik olarak bilinen
    bir olguya ideal zemin hazırladı.
  • 1:01 - 1:04
    Bu, A yayımcısı yanlış bir haber
    yayımladığında,
  • 1:04 - 1:07
    B yayımcısının onu tekrar
    haber yapması
  • 1:07 - 1:13
    ve sonra A yayımcısının B'yi
    bilginin kaynağı olarak göstermesidir.
  • 1:13 - 1:15
    Bu da bir çeşit döngüsel habercilik;
  • 1:15 - 1:18
    çeşitli yayınlar ilk başta verilen
  • 1:18 - 1:21
    aynı yanlış bilgiyi haber yaptığında
  • 1:21 - 1:27
    daha sonra bu diğer yazara birçok kaynak
    tarafından doğrulanmış bilgi olarak gelir.
  • 1:27 - 1:33
    Örneğin, 1998 yılında
    çocuklarda rutin aşılanmanın
  • 1:33 - 1:37
    otizme neden olacağını iddia eden
    sözde bilimsel bir bildirinin yayımlanması
  • 1:37 - 1:41
    ilk bildirinin bilim camiası tarafından
  • 1:41 - 1:45
    defalarca yalanlamasına rağmen
  • 1:45 - 1:47
    aşı karşıtı bir harekete
    sebep oldu.
  • 1:47 - 1:52
    Bile bile aşılanmayan çocuklar
    şimdilerde
  • 1:52 - 1:56
    Birleşik Devletler'de aslında
    kökü kazınmış
  • 1:56 - 1:59
    ölümcül bulaşıcı hastalıklara yakalanıyor.
  • 1:59 - 2:01
    Biraz daha vahim bir örnek ise,
  • 2:01 - 2:05
    gerçeğe benzeyen
    hicivsel yazılardaki mizahı
  • 2:05 - 2:09
    ajansların gerçek algılayabilmesi.
  • 2:09 - 2:14
    Örneğin, British Medical Journal
    gibi saygın bir dergideki
  • 2:14 - 2:20
    "Yeni Nesil Bilgisayar Oyunları Oynayan
    Yetişkinlerin Enerji Harcaması" başlıklı
  • 2:20 - 2:26
    mizahi bir yazı bilimsel yayınlarda 400'ün
    üzerinde referans olarak gösterilmiştir.
  • 2:26 - 2:28
    Ayrıca vikiler gibi
    kullanıcının oluşturduğu içerikli siteler
  • 2:28 - 2:32
    döngüsel haberciliğe yaygın olarak
    katkıda bulunurlar.
  • 2:32 - 2:36
    Daha çok yazarlar hızlı bilgi için
    bu gibi sayfalara güvenle eriştiği için,
  • 2:36 - 2:41
    bir wiki sayfasındaki doğrulanmamış bilgi
    yayımlanan bir makalede yer alabilir,
  • 2:41 - 2:46
    bu da çürütülmesini daha da zorlaştırarak
  • 2:46 - 2:49
    aynı viki bilgisine
    kaynak olarak gösterilebilir.
  • 2:49 - 2:52
    İletişim teknolojisindeki son gelişmeler
  • 2:52 - 2:53
    bilgi ve insan arasındaki engelleri
  • 2:53 - 2:58
    kaldırmaya sonsuz katkıda bulundu.
  • 2:58 - 2:59
    Ancak hızlı cevap alma hevesimiz
  • 2:59 - 3:03
    bilginin geçerliliğinden üstün gelebilir.
  • 3:03 - 3:08
    Bu etki tüm dünyaya milyarlarca
    insan tarafından yayılabiliyorsa,
  • 3:08 - 3:12
    çok daha çabuk tedbir almak uygundur.
  • 3:12 - 3:14
    Sansasyonel iletişim
    araçlarından kaçınmak,
  • 3:14 - 3:17
    güvenilmeyen bilgilerle ilgili
    eleştirileri araştırmak
  • 3:17 - 3:22
    ve bir bilginin orijinal kaynağının
    izini sürmek gerçeğin yola çıkmasına
  • 3:22 - 3:25
    zaman tanıyarak bir yalanı yavaşlatabilir.
Title:
Yanlış haberler nasıl yayılır - Noah Tavlin
Description:

Tüm ders için http://ed.ted.com/lessons/how-false-news-can-spread-noah-tavlin

Geçmiş yıllarda haberler dünya çapında erişimi olan, doğrudan bilgi toplayan kaynaklara sahip belli başlı gazete ve ağlardan geliyordu. Bugün bilginin yayılma hızı "döngüsel habercilik" denilen bir olguya ideal bir zemin hazırladı. Noah Tavlin bu konuya ışık tutuyor.

İçerik: Noah Tavlin, Animasyon: Patrick Smith

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:42

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.