1
00:00:06,761 --> 00:00:10,560
Genellikle Mark Twain'e atfedilen
bir söz vardır:

2
00:00:10,560 --> 00:00:14,211
"Gerçek ayakkabılarını giyene kadar


3
00:00:14,211 --> 00:00:17,269
yalan dünyayı dolaşır."

4
00:00:17,269 --> 00:00:18,936
Bu işin komik yanı.

5
00:00:18,936 --> 00:00:22,985
Bunu Mark Twain'in söylediğine dair
şüpheler var,

6
00:00:22,985 --> 00:00:26,000
ancak bu, ironik bir biçimde 
konuya parmak basıyor.

7
00:00:26,000 --> 00:00:31,753
Bugünse kim söylemiş olursa olsun bu sözün
hiç olmadığı kadar doğruluk payı var.

8
00:00:31,753 --> 00:00:35,180
Geçmiş yıllarda global erişimi
olan bir çok medya organı

9
00:00:35,180 --> 00:00:38,496
doğrudan bilgi toplayan kaynaklara sahip

10
00:00:38,496 --> 00:00:43,062
birkaç önemli gazete 
ve ağlardan oluşuyordu.

11
00:00:43,062 --> 00:00:45,722
Reuters ve Associated Press gibi

12
00:00:45,722 --> 00:00:51,921
haber toplayan ya da dağıtan ajanslar
nispeten günümüzle kıyaslanabilirdi.

13
00:00:51,921 --> 00:00:54,846
Bugün bilginin yayılma hızı

14
00:00:54,846 --> 00:01:00,623
döngüsel habercilik olarak bilinen
bir olguya ideal zemin hazırladı.

15
00:01:00,623 --> 00:01:04,225
Bu, A yayımcısı yanlış bir haber
yayımladığında,

16
00:01:04,225 --> 00:01:06,916
B yayımcısının onu tekrar
haber yapması

17
00:01:06,916 --> 00:01:12,807
ve sonra A yayımcısının B'yi 
bilginin kaynağı olarak göstermesidir.

18
00:01:12,807 --> 00:01:15,433
Bu da bir çeşit döngüsel habercilik;

19
00:01:15,433 --> 00:01:17,871
çeşitli yayınlar ilk başta verilen

20
00:01:17,871 --> 00:01:21,122
aynı yanlış bilgiyi haber yaptığında

21
00:01:21,122 --> 00:01:27,414
daha sonra bu diğer yazara birçok kaynak
tarafından doğrulanmış bilgi olarak gelir.

22
00:01:27,414 --> 00:01:32,678
Örneğin, 1998 yılında 
çocuklarda rutin aşılanmanın

23
00:01:32,678 --> 00:01:36,667
otizme neden olacağını iddia eden
sözde bilimsel bir bildirinin yayımlanması

24
00:01:36,667 --> 00:01:40,584
ilk bildirinin bilim camiası tarafından

25
00:01:40,584 --> 00:01:44,697
defalarca yalanlamasına rağmen

26
00:01:44,697 --> 00:01:47,173
aşı karşıtı bir harekete
sebep oldu.

27
00:01:47,173 --> 00:01:52,157
Bile bile aşılanmayan çocuklar
şimdilerde

28
00:01:52,157 --> 00:01:56,007
Birleşik Devletler'de aslında 
kökü kazınmış

29
00:01:56,007 --> 00:01:58,803
ölümcül bulaşıcı hastalıklara yakalanıyor.

30
00:01:58,803 --> 00:02:00,890
Biraz daha vahim bir örnek ise,

31
00:02:00,890 --> 00:02:04,676
gerçeğe benzeyen 
hicivsel yazılardaki mizahı

32
00:02:04,676 --> 00:02:09,236
ajansların gerçek algılayabilmesi.

33
00:02:09,236 --> 00:02:14,362
Örneğin, British Medical Journal
gibi saygın bir dergideki

34
00:02:14,362 --> 00:02:19,513
"Yeni Nesil Bilgisayar Oyunları Oynayan
Yetişkinlerin Enerji Harcaması" başlıklı

35
00:02:19,513 --> 00:02:25,548
mizahi bir yazı bilimsel yayınlarda 400'ün
üzerinde referans olarak gösterilmiştir.

36
00:02:25,548 --> 00:02:27,999
Ayrıca vikiler gibi 
kullanıcının oluşturduğu içerikli siteler

37
00:02:27,999 --> 00:02:31,853
döngüsel haberciliğe yaygın olarak
katkıda bulunurlar.

38
00:02:31,853 --> 00:02:35,869
Daha çok yazarlar hızlı bilgi için
bu gibi sayfalara güvenle eriştiği için,

39
00:02:35,869 --> 00:02:41,137
bir wiki sayfasındaki doğrulanmamış bilgi
yayımlanan bir makalede yer alabilir,

40
00:02:41,137 --> 00:02:46,213
bu da çürütülmesini daha da zorlaştırarak

41
00:02:46,213 --> 00:02:49,038
aynı viki bilgisine 
kaynak olarak gösterilebilir.

42
00:02:49,038 --> 00:02:51,517
İletişim teknolojisindeki son gelişmeler

43
00:02:51,517 --> 00:02:53,436
bilgi ve insan arasındaki engelleri

44
00:02:53,436 --> 00:02:57,518
kaldırmaya sonsuz katkıda bulundu.

45
00:02:57,518 --> 00:02:59,315
Ancak hızlı cevap alma hevesimiz

46
00:02:59,315 --> 00:03:03,335
bilginin geçerliliğinden üstün gelebilir.

47
00:03:03,335 --> 00:03:07,574
Bu etki tüm dünyaya milyarlarca
insan tarafından yayılabiliyorsa,

48
00:03:07,574 --> 00:03:11,877
çok daha çabuk tedbir almak uygundur.

49
00:03:11,877 --> 00:03:14,402
Sansasyonel iletişim 
araçlarından kaçınmak,

50
00:03:14,402 --> 00:03:16,980
güvenilmeyen bilgilerle ilgili
eleştirileri araştırmak

51
00:03:16,980 --> 00:03:22,088
ve bir bilginin orijinal kaynağının
izini sürmek gerçeğin yola çıkmasına

52
00:03:22,088 --> 00:03:25,360
zaman tanıyarak bir yalanı yavaşlatabilir.