Return to Video

Sahte bir banknot nasıl ayırt edilir - Tien Nguyen

  • 0:07 - 0:13
    ABD'deki her 10.000 banknottan birinin
    sahte olduğu tahmin edilmektedir.
  • 0:13 - 0:15
    Kulağa çok gibi gelmeyebilir
  • 0:15 - 0:20
    ancak bu toplamda milyonlarca
    dolar para anlamına gelir.
  • 0:20 - 0:24
    Sahte para, sizi
    20 dolarınızdan etmekten tutun
  • 0:24 - 0:29
    milli ekonomilerin dengesini bozmaya
    kadar birçok soruna neden olabilir.
  • 0:29 - 0:30
    Ama merak etmeyin.
  • 0:30 - 0:33
    Sahte paraları bulmaya
    yardımcı olabilirsiniz.
  • 0:33 - 0:36
    Tek ihtiyacınız olan
    birkaç basit alet ve biraz da kimya.
  • 0:36 - 0:40
    İlk olarak, sahtelik algılama kalemi.
  • 0:40 - 0:42
    Bu kalem fosforlu kaleme benzer
  • 0:42 - 0:45
    ve içinde potasyum iyodür çözeltisi
  • 0:45 - 0:48
    ve saf iyot vardır.
  • 0:48 - 0:51
    Bu kalem normal yazıcı kağıdını
    güçlendirmek için
  • 0:51 - 0:54
    yaygın olarak kullanılan ancak
    gerçek paralarda bulunmayan
  • 0:54 - 0:57
    nişastanın varlığını açığa çıkarır.
  • 0:57 - 1:01
    Çünkü gerçek banknotlar
    pamuk ve ketenden yapılır
  • 1:01 - 1:04
    ve küçük kırmızı
    ve mavi liflerle işlenir.
  • 1:04 - 1:10
    Bu malzeme, Paul Revere'den
    Bağımsızlık Savaşı'nı finanse etmelerini
  • 1:10 - 1:13
    istediğinden beri para basan
  • 1:13 - 1:18
    Crane and Company adında çok iyi korunan
    tek bir şirket tarafından üretiliyor.
  • 1:18 - 1:23
    Öte yandan, birçok sahte banknottaki
    nişasta iki molekülden oluşur:
  • 1:23 - 1:26
    Amilopektin ve amiloz.
  • 1:26 - 1:29
    Sahte paraları amiloz ele verir.
  • 1:29 - 1:32
    Oksijen atomlarıyla bağlanmış
    uzun şeker molekülleri zinciri,
  • 1:32 - 1:36
    DNA gibi sarmal bir yapı oluşturur.
  • 1:36 - 1:39
    İyodür bu sarmalın içine sığışmayı sever
  • 1:39 - 1:43
    ve kağıda koyu bir iz bırakan
    yeni bir bileşim oluşturur.
  • 1:43 - 1:47
    Bununla birlikte, nişasta yokken
    kimyasal reaksiyon olmaz
  • 1:47 - 1:50
    ve işaret açık sarı renkte görünür.
  • 1:50 - 1:53
    Bu yüzden eğer sahte para
    nişasta kağıdına basılmadıysa
  • 1:53 - 1:56
    iyot çözeltileri size yardımcı olamaz.
  • 1:56 - 2:00
    1996'dan beri basılan ABD banknotlarının
  • 2:00 - 2:02
    sahtelik karşıtı başka
    bir önlem içerecek şekilde
  • 2:02 - 2:05
    kimyasal olarak geliştirilmesinin
    sebeplerinden biri de budur.
  • 2:05 - 2:09
    UV ışığı altında
    floresan ışığı yayan bir şerit.
  • 2:09 - 2:12
    Bu, siyah ışık partilerinde
    ve havaalanı güvenlik hatlarında
  • 2:12 - 2:15
    kullanılan ışıkla aynıdır.
  • 2:15 - 2:18
    Görünmez mürekkeple
    basılan polyester şerit
  • 2:18 - 2:20
    yalnızca bir milimetre genişliğindedir
  • 2:20 - 2:25
    ve banknotun değerine bağlı olarak
    farklı konumlarda bulunur.
  • 2:25 - 2:27
    Eğer dolarınızı gün ışığına tutarsanız
  • 2:27 - 2:31
    bu şeritin üstünde paranın değerini
    ve ABD kelimesini görebilirsiniz.
  • 2:31 - 2:34
    Ama UV ışığı altında,
    bu şeritler gerçekten parlar.
  • 2:34 - 2:39
    Özellikle UV ışık kaynakları
    tarafından yayılan
  • 2:39 - 2:44
    belirli miktarda enerjiyi emerek
    uyarılan moleküller içerirler.
  • 2:44 - 2:48
    Uyarılmış bu moleküller
    temel hallerine dönerken
  • 2:48 - 2:50
    enerjilerinin bir kısmını
    ısı olarak kaybederler
  • 2:50 - 2:53
    ve gerisini ışık olarak yayarlar.
  • 2:53 - 2:56
    Enerji dalga boyu ile ters orantılıdır.
  • 2:56 - 3:00
    Bu, daha uzun dalga boylarının daha düşük
    enerjiye sahip olduğu anlamına gelir.
  • 3:00 - 3:03
    Yani, şerit tarafından verilen
    düşük enerjili ışık
  • 3:03 - 3:07
    görünür aralıkta kalan
    daha uzun dalga boyları anlamına gelir
  • 3:07 - 3:11
    ve biz de önceden görünmez
    olan şeridi görebiliriz.
  • 3:11 - 3:14
    Eğer elinizdeki banknotta
    parlayan bir şerit göremiyorsanız
  • 3:14 - 3:16
    elinizde sahte para vardır.
  • 3:17 - 3:20
    Sahtecilik dehalarıyla
    uğraşmadığınız sürece
  • 3:20 - 3:24
    basit görsel ipuçları aramak
    yeterli olacaktır.
  • 3:24 - 3:27
    Portrenin gerçekçi göründüğünden
    ve dümdüz olmadığından,
  • 3:27 - 3:30
    mühürdeki testere dişlerinin
    kusursuz olduğundan,
  • 3:30 - 3:33
    mürekkepli kenarların aralıksız olduğundan
  • 3:33 - 3:36
    ve seri numarasının
    her bir rakamının arasında
  • 3:36 - 3:38
    eşit boşluk olduğunundan emin olun.
  • 3:38 - 3:41
    Bir dahaki sefer şüpheli
    gözüken bir parayla karşılaşırsanız
  • 3:41 - 3:42
    iyice bir bakın,
  • 3:42 - 3:44
    iyot çözeltini çıkarın
  • 3:44 - 3:47
    veya onu çılgın bir partiye götürün
  • 3:47 - 3:49
    ve belki sahte parayı yakalayabilirsiniz.
Title:
Sahte bir banknot nasıl ayırt edilir - Tien Nguyen
Description:

Dersin tamamını görüntüleyin: http://ed.ted.com/lessons/how-to-spot-a-counterfeit-bill-tien-nguyen

Gerçek banknotlar, taklit edilmelerini zorlaştıran birçok güvenlik özelliği ile donatılmıştır. Ancak bu, sahtekarların insanları sahte parayla kandırmaya çalışmalarını engellemez. Neyse ki, herkes sahte parayı yakalamaya yardımcı olabilir; tek ihtiyacınız olan birkaç basit alet ve biraz da kimya. Tien Nguyen sahte paranın ardında yatan kimyayı anlatıyor.

Lippy tarafından yönetilen Tien Nguyen dersi.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:06

Turkish subtitles

Revisions