Return to Video

Hoe je een vals bankbiljet herkent - Tien Nguyen

  • 0:06 - 0:11
    Van elke 10.000 bankbiljetten in de VS
  • 0:11 - 0:13
    is er naar schatting één vervalst.
  • 0:13 - 0:15
    Dat lijkt misschien niet veel,
  • 0:15 - 0:19
    maar het tikt aan tot miljoenen dollars
    in koud, hard contant geld.
  • 0:20 - 0:24
    Valsmunterij heeft de potentie
    allerlei problemen te veroorzaken,
  • 0:24 - 0:29
    van een kleine financiële tegenvaller
    tot nationale economische destabilisatie.
  • 0:29 - 0:30
    Maak je maar geen zorgen.
  • 0:30 - 0:32
    Je kan helpen vals geld te onderscheppen.
  • 0:32 - 0:36
    Je hebt slechts enkele simpele tools
    en een vleugje scheikunde nodig.
  • 0:36 - 0:39
    Als eerste de valsgeld-detectiepen.
  • 0:40 - 0:42
    De pen lijkt op een markeerstift
  • 0:42 - 0:45
    en bevat een mengsel van kaliumjodide
  • 0:45 - 0:47
    en elementair jodium.
  • 0:48 - 0:50
    Het ontmaskert
    de aanwezigheid van zetmeel,
  • 0:50 - 0:54
    dat doorgaans wordt gebruikt
    om standaard kopieerpapier te versterken,
  • 0:54 - 0:56
    maar niet aangetroffen wordt in echt geld.
  • 0:57 - 1:01
    Dat komt omdat authentieke bankbiljetten
    van katoen en linnen zijn gemaakt
  • 1:01 - 1:04
    en aaneengeregen zijn
    door minuscule rode en blauwe vezels.
  • 1:04 - 1:08
    Dat materiaal wordt gemaakt
    door één zwaarbewaakt bedrijf
  • 1:08 - 1:10
    genaamd Crane and Company,
  • 1:10 - 1:14
    dat al valuta drukt
    sinds Paul Revere hen vroeg
  • 1:14 - 1:17
    de Onafhankelijkheidsoorlog
    te helpen financieren.
  • 1:18 - 1:21
    Het zetmeel dat vaak
    in valse bankbiljetten zit,
  • 1:21 - 1:23
    is echter gemaakt van twee moleculen:
  • 1:23 - 1:26
    amylopectine en amylose.
  • 1:26 - 1:28
    Amylose onderscheidt nep van echt.
  • 1:28 - 1:32
    Zijn lange keten van suikermoleculen
    in verbinding met zuurstofatomen
  • 1:32 - 1:35
    vormt een spiraalvormige
    structuur die op DNA lijkt.
  • 1:36 - 1:39
    Jodide wurmt zich graag in dit spiraal
  • 1:39 - 1:43
    en vormt zo een mengsel dat een donkere
    markering achterlaat op het papier.
  • 1:43 - 1:47
    Maar zonder zetmeel
    is er geen chemische reactie
  • 1:47 - 1:50
    en zal de markering lichtgeel zijn.
  • 1:50 - 1:53
    Als het valse biljet niet
    op zetmeelrijk papier is gedrukt,
  • 1:53 - 1:55
    kunnen jodiummengsels
    je niet vooruithelpen.
  • 1:56 - 2:00
    Dat is een van de redenen waarom
    Amerikaanse biljetten van na 1996
  • 2:00 - 2:05
    chemisch werden aangepast
    om een andere maatregel toe te voegen:
  • 2:05 - 2:08
    een strook die oplicht onder UV-licht.
  • 2:08 - 2:12
    Dat is hetzelfde soort licht
    dat gebruikt wordt bij neonfeesten
  • 2:12 - 2:14
    en douanecontroles.
  • 2:14 - 2:18
    De polyester strook,
    gedrukt met onzichtbare inkt,
  • 2:18 - 2:20
    is slechts één millimeter breed
  • 2:20 - 2:24
    en zit op verschillende plekken,
    afhankelijk van de biljetwaarde.
  • 2:24 - 2:27
    Als je je dollarbiljet
    tegen het daglicht houdt,
  • 2:27 - 2:31
    zie je het waardecijfer en het woord USA
    op de strook gedrukt staan.
  • 2:31 - 2:34
    Maar onder UV-licht
    lichten deze stroken pas echt op.
  • 2:34 - 2:37
    Ze bevatten moleculen die actief worden
  • 2:37 - 2:40
    als ze een bepaalde hoeveelheid energie
    geabsorbeerd hebben,
  • 2:40 - 2:43
    specifiek die energie
    die afgegeven wordt door UV-lampen.
  • 2:44 - 2:47
    Zodra die opgeladen moleculen
    terugkeren naar hun normale staat,
  • 2:47 - 2:52
    geven ze een beetje energie af als warmte
    en stralen ze het restant uit als licht.
  • 2:53 - 2:56
    Energie is omgekeerd evenredig
    met golflengte,
  • 2:56 - 3:00
    wat betekent dat de langere golflengtes
    minder energie bevatten.
  • 3:00 - 3:03
    De lagere energiegolven
    die de strook uitstraalt
  • 3:03 - 3:06
    hebben langere golflengtes
    en vallen binnen het zichtbare spectrum,
  • 3:06 - 3:10
    waardoor we plots zien
    wat tot dan toe onzichtbaar was gebleven.
  • 3:10 - 3:14
    En als er op een recent bankbiljet
    geen strook verschijnt,
  • 3:14 - 3:16
    heb je een vals biljet in handen.
  • 3:17 - 3:20
    Tenzij je te maken hebt
    met criminele meesterbreinen,
  • 3:20 - 3:23
    is het opsporen van simpele
    visuele aanwijzingen al genoeg.
  • 3:23 - 3:27
    Let erop dat het portret er levendig
    en niet vlak uitziet,
  • 3:27 - 3:30
    dat het zegel perfecte
    en gelijkmatige zaagtanden heeft,
  • 3:30 - 3:33
    dat de geïnkte rand intact is
  • 3:33 - 3:38
    en dat er precies evenveel ruimte zit
    tussen de cijfers van het serienummer.
  • 3:38 - 3:41
    Mocht je dubieus geld in handen krijgen,
  • 3:41 - 3:42
    bekijk het dan nauwkeurig,
  • 3:42 - 3:44
    haal je jodiummengsel tevoorschijn
  • 3:44 - 3:46
    of neem het mee naar een fuif
  • 3:46 - 3:49
    en wie weet onderschep jij
    een vervalst exemplaar.
Title:
Hoe je een vals bankbiljet herkent - Tien Nguyen
Description:

Bekijk hier de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/how-to-spot-a-counterfeit-bill-tien-nguyen

Authentieke dollarbiljetten hebben diverse veiligheidskenmerken om vervalsing zo moeilijk mogelijk te maken. Maar dat weerhoudt oplichters er niet van om mensen om de tuin te leiden met valse exemplaren. Gelukkig kan iedereen een vervalsing onderscheppen; je hebt slechts enkele simpele tools en een vleugje scheikunde nodig. Tien Nguyen brengt de scheikundige methoden achter valsmunterij uitgebreid ter sprake.

Les door Tien Nguyen, animatie door Lippy.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:06

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.