Van elke 10.000 bankbiljetten in de VS is er naar schatting één vervalst. Dat lijkt misschien niet veel, maar het tikt aan tot miljoenen dollars in koud, hard contant geld. Valsmunterij heeft de potentie allerlei problemen te veroorzaken, van een kleine financiële tegenvaller tot nationale economische destabilisatie. Maak je maar geen zorgen. Je kan helpen vals geld te onderscheppen. Je hebt slechts enkele simpele tools en een vleugje scheikunde nodig. Als eerste de valsgeld-detectiepen. De pen lijkt op een markeerstift en bevat een mengsel van kaliumjodide en elementair jodium. Het ontmaskert de aanwezigheid van zetmeel, dat doorgaans wordt gebruikt om standaard kopieerpapier te versterken, maar niet aangetroffen wordt in echt geld. Dat komt omdat authentieke bankbiljetten van katoen en linnen zijn gemaakt en aaneengeregen zijn door minuscule rode en blauwe vezels. Dat materiaal wordt gemaakt door één zwaarbewaakt bedrijf genaamd Crane and Company, dat al valuta drukt sinds Paul Revere hen vroeg de Onafhankelijkheidsoorlog te helpen financieren. Het zetmeel dat vaak in valse bankbiljetten zit, is echter gemaakt van twee moleculen: amylopectine en amylose. Amylose onderscheidt nep van echt. Zijn lange keten van suikermoleculen in verbinding met zuurstofatomen vormt een spiraalvormige structuur die op DNA lijkt. Jodide wurmt zich graag in dit spiraal en vormt zo een mengsel dat een donkere markering achterlaat op het papier. Maar zonder zetmeel is er geen chemische reactie en zal de markering lichtgeel zijn. Als het valse biljet niet op zetmeelrijk papier is gedrukt, kunnen jodiummengsels je niet vooruithelpen. Dat is een van de redenen waarom Amerikaanse biljetten van na 1996 chemisch werden aangepast om een andere maatregel toe te voegen: een strook die oplicht onder UV-licht. Dat is hetzelfde soort licht dat gebruikt wordt bij neonfeesten en douanecontroles. De polyester strook, gedrukt met onzichtbare inkt, is slechts één millimeter breed en zit op verschillende plekken, afhankelijk van de biljetwaarde. Als je je dollarbiljet tegen het daglicht houdt, zie je het waardecijfer en het woord USA op de strook gedrukt staan. Maar onder UV-licht lichten deze stroken pas echt op. Ze bevatten moleculen die actief worden als ze een bepaalde hoeveelheid energie geabsorbeerd hebben, specifiek die energie die afgegeven wordt door UV-lampen. Zodra die opgeladen moleculen terugkeren naar hun normale staat, geven ze een beetje energie af als warmte en stralen ze het restant uit als licht. Energie is omgekeerd evenredig met golflengte, wat betekent dat de langere golflengtes minder energie bevatten. De lagere energiegolven die de strook uitstraalt hebben langere golflengtes en vallen binnen het zichtbare spectrum, waardoor we plots zien wat tot dan toe onzichtbaar was gebleven. En als er op een recent bankbiljet geen strook verschijnt, heb je een vals biljet in handen. Tenzij je te maken hebt met criminele meesterbreinen, is het opsporen van simpele visuele aanwijzingen al genoeg. Let erop dat het portret er levendig en niet vlak uitziet, dat het zegel perfecte en gelijkmatige zaagtanden heeft, dat de geïnkte rand intact is en dat er precies evenveel ruimte zit tussen de cijfers van het serienummer. Mocht je dubieus geld in handen krijgen, bekijk het dan nauwkeurig, haal je jodiummengsel tevoorschijn of neem het mee naar een fuif en wie weet onderschep jij een vervalst exemplaar.