Return to Video

Zalety dobrze przespanej nocy - Shai Marcu

  • 0:07 - 0:13
    Jest czwarta rano,
    egzamin już za osiem godzin,
  • 0:13 - 0:16
    a zaraz po nim recital fortepianowy.
  • 0:16 - 0:22
    Mimo długiej nauki i ćwiczenia
    nadal nie czujesz się gotowy.
  • 0:22 - 0:23
    Co zrobić?
  • 0:23 - 0:25
    Możesz wypić kolejną filiżankę kawy
  • 0:25 - 0:28
    i spędzić kolejne kilka godzin
    zakuwając i ćwicząc.
  • 0:28 - 0:30
    Ale, choć trudno w to uwierzyć,
  • 0:30 - 0:33
    najlepiej zamknij książki,
    odpuść sobie granie
  • 0:33 - 0:36
    i idź spać.
  • 0:36 - 0:38
    Sen zajmuje prawie
    jedną trzecią życia,
  • 0:38 - 0:43
    ale wielu z nas poświęca mu
    zaskakująco mało uwagi.
  • 0:43 - 0:47
    Takie zaniedbanie często
    jest skutkiem nieporozumienia.
  • 0:47 - 0:49
    Sen nie jest stratą czasu
  • 0:49 - 0:52
    ani rodzajem odpoczynku
    po zakończonej pracy.
  • 0:52 - 0:54
    Przeciwnie - to kluczowa funkcja,
  • 0:54 - 0:59
    podczas której ciało odzyskuje balans
    i reguluje pracę najważniejszych narządów
  • 0:59 - 1:01
    wpływających na oddychanie
  • 1:01 - 1:06
    oraz regulację wszystkiego, od krążenia,
    aż do reakcji układu odpornościowego.
  • 1:06 - 1:11
    To wspaniałe, ale zajmiesz się
    tym po teście, co?
  • 1:11 - 1:12
    Nie tak prędko.
  • 1:12 - 1:15
    Okazuje się, że sen
    jest również niezbędny dla mózgu,
  • 1:15 - 1:18
    bo jedna piąta krwi krążącej w organizmie
  • 1:18 - 1:21
    dostarczana jest do mózgu podczas snu.
  • 1:21 - 1:23
    Sen to dla mózgu
  • 1:23 - 1:27
    niezwykle aktywny okres odbudowy,
  • 1:27 - 1:29
    ważny dla funkcjonowania pamięci.
  • 1:29 - 1:30
    Na pierwszy rzut oka
  • 1:30 - 1:34
    nasze zdolności pamięciowe
    nie wydają się imponujące.
  • 1:34 - 1:38
    XIX-wieczny psycholog,
    Herman Ebbinghaus udowodnił,
  • 1:38 - 1:41
    że zwykle zapominamy 40% nowego materiału
  • 1:41 - 1:43
    już podczas pierwszych 20 minut.
  • 1:43 - 1:47
    Fenomen ten znany jest
    jako krzywa zapomnienia.
  • 1:47 - 1:51
    Stratom można zapobiec przez utrwalanie,
  • 1:51 - 1:53
    czyli proces dzięki któremu
    informacje są przenoszone
  • 1:53 - 1:56
    z ulotnej pamięci krótkotrwałej
  • 1:56 - 1:59
    do trwalszej pamięci długotrwałej.
  • 1:59 - 2:03
    Utrwalanie następuje przy pomocy
    ważnej części mózgu,
  • 2:03 - 2:05
    znanej jako hipokamp.
  • 2:05 - 2:07
    Jego znaczenie dla pamięci długotrwałej
  • 2:07 - 2:11
    udowodniła w latach 50. Brenda Milner
  • 2:11 - 2:15
    w badaniach nad pacjentem znanym jako H.M.
  • 2:15 - 2:17
    Usunięcie hipokampu H.M.
  • 2:17 - 2:21
    uszkodziło umiejętność tworzenia
    wspomnień w pamięci krótkotrwałej,
  • 2:21 - 2:26
    choć pacjent nadal umiał uczyć się
    zadań fizycznych przez powtarzanie.
  • 2:26 - 2:28
    Usunięcie hipokampu uszkodziło też
  • 2:28 - 2:32
    umiejętność tworzenia
    wspomnień długotrwałych.
  • 2:32 - 2:34
    Przypadek ten wyjawił między innymi,
  • 2:34 - 2:37
    że hipokamp jest szczególnie zaangażowany
  • 2:37 - 2:42
    w utrwalanie długotrwałej
    pamięci deklaratywnej,
  • 2:42 - 2:45
    czyli faktów i koncepcji,
    które trzeba zapamiętać do testu,
  • 2:45 - 2:47
    bardziej niż pamięci proceduralnej,
  • 2:47 - 2:52
    czyli na przykład ruchów palców,
    potrzebnych podczas recitalu.
  • 2:52 - 2:55
    Odkrycia Milner, wraz z pracą
    Erica Kandela z lat 90.,
  • 2:55 - 3:01
    dały nam obecny model tego,
    jak funkcjonuje proces utrwalania.
  • 3:01 - 3:03
    Dane sensoryczne są wstępnie zapisywane
  • 3:03 - 3:07
    oraz tymczasowo utrwalane w neuronach,
    jako pamięć krótkotrwała.
  • 3:07 - 3:10
    Stamtąd przemieszczają się do hipokampu,
  • 3:10 - 3:13
    gdzie wzmacniają i usprawniają
    neurony w korze mózgowej.
  • 3:13 - 3:15
    Dzięki zjawisku neuroplastyczności,
  • 3:15 - 3:20
    powstają nowe połączenia synaptyczne,
    pozwalając na łączenia między neuronami
  • 3:20 - 3:22
    oraz wzmocnienie sieci neuronowej,
  • 3:22 - 3:26
    do której informacja zostanie przywrócona
    jako pamięć długotrwała.
  • 3:26 - 3:29
    Czemu zatem zapamiętujemy
    niektóre rzeczy, a nie inne?
  • 3:29 - 3:31
    Jest wiele metod na poprawienie
  • 3:31 - 3:34
    zakresu oraz efektywności pamięci.
  • 3:34 - 3:36
    Na przykład, wspomnienia,
    które kształtują się
  • 3:36 - 3:39
    w okresach wzmożonych uczuć
    albo nawet w stresie,
  • 3:39 - 3:45
    zostaną lepiej utrwalone
    dzięki połączeniu hipokampu z emocjami.
  • 3:45 - 3:49
    Jednym z najważniejszych czynników
    wspomagających utrwalanie pamięci jest...
  • 3:49 - 3:50
    tak, zgadliście,
  • 3:50 - 3:52
    ...dobrze przespana noc.
  • 3:52 - 3:54
    Sen składa się z czterech etapów,
  • 3:54 - 3:57
    z których najgłębszy znany jest
    jako sen wolnofalowy
  • 3:57 - 3:59
    oraz faza REM.
  • 3:59 - 4:02
    Maszyny do EEG monitorujące
    ludzi podczas tych etapów snu
  • 4:02 - 4:04
    pokazały impulsy elektryczne
  • 4:04 - 4:10
    między pniem mózgu, hipokampem,
    wzgórzem a korą mózgową,
  • 4:10 - 4:14
    które służą jako przekaźniki
    tworzenia się pamięci.
  • 4:14 - 4:17
    Różne etapy snu okazały się pomocne
  • 4:17 - 4:19
    w tworzeniu różnych rodzajów wspomnień.
  • 4:19 - 4:23
    Podczas fazy wolnofalowej
  • 4:23 - 4:26
    pamięć deklaratywna jest kodowana
    jako pamięć podręczna,
  • 4:26 - 4:29
    w przedniej części hipokampu.
  • 4:29 - 4:33
    Przez stały kontakt
    kory mózgowej z hipokampem
  • 4:33 - 4:35
    jest ona wciąż reaktywowana,
  • 4:35 - 4:41
    powodując stopniowe przemieszczanie
    do pamięci długotrwałej w korze mózgowej.
  • 4:41 - 4:45
    Z drugiej strony, faza REM,
    przypominająca pracę mózgu za dnia,
  • 4:45 - 4:48
    związana jest z tworzeniem się
    pamięci proceduralnej.
  • 4:48 - 4:50
    Zgodnie z tymi badaniami,
  • 4:50 - 4:54
    sen w trzy godziny po wkuwaniu wzorów
  • 4:54 - 4:59
    oraz godzinę po ćwiczeniu gam
    byłby wręcz idealny.
  • 4:59 - 5:01
    Teraz chyba jasno widać, że skąpienie snu
  • 5:01 - 5:03
    nie tylko niszczy zdrowie na dłuższą metę,
  • 5:03 - 5:05
    ale też zmniejsza prawdopodobieństwo,
  • 5:05 - 5:09
    że przyswoisz wiedzę i ćwiczenia
    z poprzedniego wieczoru.
  • 5:09 - 5:13
    Wszystko to potwierdza
    mądrość powiedzenia "Prześpij się z tym".
  • 5:13 - 5:16
    Jeśli pomyślisz o wszystkich
    wewnętrznych restrukturyzacjach
  • 5:16 - 5:19
    i o tworzeniu nowych połączeń,
    które powstają podczas snu,
  • 5:19 - 5:22
    można by wręcz powiedzieć,
    że właściwy sen sprawia,
  • 5:22 - 5:25
    że codziennie budzisz się
    z nowym i ulepszonym mózgiem,
  • 5:25 - 5:28
    gotowym stawiać czoła wyzwaniom.
Title:
Zalety dobrze przespanej nocy - Shai Marcu
Speaker:
Shai Marcu
Description:

Zobacz pełną lekcję na: http://ed.ted.com/lessons/the-benefits-of-a-good-night-s-sleep-shai-marcu

Jest 4 rano, egzamin już za osiem godzin, a zaraz po nim recital fortepianowy. Mimo długiej nauki i ćwiczenia nadal nie czujesz się gotowy. Czy wypić kolejny kubek kawy i spędzić godziny na zakuwaniu? Czy może pójść spać? Shai Marcu broni drugiej możliwości, pokazując, w jaki sposób sen odbudowuje mózg w sposób kluczowy dla funkcjonowania pamięci.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:45

  • Rysia Wand

    Finished review.

    Bardzo dobre tłumaczenie, natomiast po raz kolejny wracają te same błędy techniczne. Czy myślisz, że dałoby się z tym coś zrobić?

    Daj znać, jeśli chcesz coś omówić.
    ===
    Apostrof w końcówkach fleksyjnych
    Błąd wynikający z przeświadczenia, że polskie końcówki fleksyjne należy oddzielać od wszystkich nazwisk i imion obcojęzycznych apostrofem, tymczasem dodaje się go tylko wtedy, gdy ostatnie litery zanikają w czasie wymowy, np. Jacques (żak) – Jacques’a (żaka), Harry – Harry’ego (harego)[21].
    Wyjątek: Chociaż pisze się „remake'u” i „Mike'a”, to w narzędniku „k” ulega zmiękczeniu przez „i”, przez co nie można ich rozdzielać apostrofem[5], przez co otrzymamy “remakiem, Mikiem”.
    pl.wikipedia.org/wiki/Pomoc:Powszechne_błędy_językowe#B.C5.82.C4.99dy_interpunkcyjne_i_typograficzne
    ===============
    Zamiast poprzez i pomiędzy
    lepiej dać przez i między http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=11012
    ===
    Przypis tłumacza
    W napisach nie dajemy przypisów tłumacza, nie ma na to miejsca. Można je dodać w opisie.
    ===

    Dekada jest błędnie zapisana liczbowo (np. „lata 80-te”).
    Dekady zapisujemy liczbowo tak jak wszystkie liczebniki porządkowe, czyli z kropką na końcu. Poprawnie: „lata 90. to ciekawy okres”. Niepoprawnie: „lata 90-te”, „lata ‘90” itp. Więcej informacji: http://www.ekorekta24.pl/porady-jezykowe/19-interpunkcja/188-lata-90-te-lata-90-czy-lata-90-jak-zapisac-liczebniki-porzadkowe
    ===
    Kalka językowa

    Niektórych konstrukcji angielskich nie należy tłumaczyć słowo w słowo. Zamiast dosłownego "I to jest właśnie to, przez co" lepiej np. "właśnie dlatego", "dlatego". Inne przykłady:
    1. *ponieważ racją jest że (lepiej: to prawda, że) //
    2. „it's really important to remember” nie można: ***bardzo ważnym jest by pamiętać (lepiej: Musimy pamiętać / Trzeba pamiętać / Najważniejsze, to zapamiętać)
    3. „what cinema can do is,” nie można przełożyć „***tym co może zrobić kino jest,”, bo brzmi to po polsku okropnie. Można dać np. „kino może”.

    Patrz: http://translations.ted.com/forums/discussion/47/wypisujemy-najczestsze-bledy
    ====
    Okoliczniki czasu i miejsca wydzielone przecinkiem.

    Okoliczniki czasu i miejsca na początku zdania nie są w języku polskim oddzielane przecinkiem, inaczej niż w angielskim. Przykład: "Today, the basis for scientific time" = "Dzisiaj, podłożem mierzenia czasu" --> "Dzisiaj podłożem mierzenia czasu".

    Ciąg dalszy w drugim komentarzu.

  • Rysia Wand


    ===
    Niewłaściwe dzielenie /kończenie linijek/napisów.

    Na końcu napisu/linijki należy zostawiać w razie możliwości językową "całość". To stosunkowo istotna kwestia. Czasami ostatnie słowo lub wyrażenie trzeba przenieść do napisu następnego, żeby umożliwić zakończenie napisu na językową całość - nawet jeśli odpowiednik w oryginale jest na końcu danego napisu.

    Przykłady:
    1. Nie należy zostawiać na końcu linijki przyimków (w, po, z, o), zaimków względnych (który, że, gdy, gdzie).

    2. "Tak więc zacznę od tego, że jeśli" – trzeba zakończyć po "tego,"; w następnym napisie byłoby zdanie podrzędne.

    3. W zdaniu „Można nawet symulować te zachowania w przeglądarce” nie można rozbić „te” i „zachowania”.

    Wyjątkiem jest sytuacja, w której napisy muszą być bardzo zsynchronizowane z tym, co się dzieje na
    ekranie - na przykład ostatnie słowo odnosi się do jakiejś zmiany w pokazywanej właśnie animacji.

    Więcej informacji w poradniku pod adresem http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines

    ===
    Niepotrzebne dzielenie / łączenie linijek.
    Nie trzeba dzielić linijki, jeśli bez trudu mieści się w limicie 42 znaków, ani łączyć dwóch jednolinijkowych boksów w jeden dwulinijkowy, jeśli każdy mieścił się w limicie czasowym. Tworząc dwie linijki tekstu przesłania się więcej ekranu, więc jeśli można, trzeba tego unikać.
    ====
    Interpunkcja.
    W pisowni amerykańskiej znaki interpunkcyjne są po lewej stronie cudzysłowu ("This is an example.").
    W języku polskim umieszcza się je po prawej stronie ("To jest przykład".).
    Patrz: http://translations.ted.org/wiki/Częste_błędy_i_jak_ich_unikać.

Polish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.