Return to Video

باری لە ناوچوونی هەنگەکان - ئێما برایس

  • 0:08 - 0:11
    ئەمڕۆ دیاردەیەکی نهێنی
    ژینگەی لە گەشەدایە،
  • 0:11 - 0:13
    بە کۆمەڵێک شت دەست پێ دەکات
    کە جێی سەرنج نین
  • 0:13 - 0:17
    ئەمەش کارەساتێک لەم جیهانە
    ڕێژەییەماندا دەخوڵقێنێت.
  • 0:17 - 0:21
    ڕۆژێک، تێبینی دەکەیت ئەوهەنگوینەی کە نانە
    برژاوەکەتی لە بەیانیان پێ چەور دەکەیت
  • 0:21 - 0:22
    نرخی زۆر بەرز بووەتەوە.
  • 0:22 - 0:24
    لە جیاتی ئەوەی بیگۆڕی بە مڕەبا،
  • 0:24 - 0:27
    لە هۆکاری زیاد بوونی نرخەکەی دەکۆڵیتەوە.
  • 0:27 - 0:29
    کاتێک هۆکارەکە دەزانیت دەتاسێیت.
  • 0:29 - 0:31
    ژمارەی هەنگی ماڵی لە ئەمریکا
  • 0:31 - 0:35
    بەردەوام بەشێوەیەکی ترسناک
    بەرەو کەم بوونەوە دەچێت.
  • 0:35 - 0:36
    ئەم داکشانەش زۆر گەورەتر بوو لەوەی
  • 0:36 - 0:40
    بتوانرێت بە تەنها بە هۆکارە زانراوەکانی
    مەرگی هەنگەکان لێکدانەوەی بۆ بکرێت:
  • 0:40 - 0:43
    نەخۆشی، مشەخۆرەکان یان مردن لە برسان.
  • 0:43 - 0:46
    لە شوێنی تاوانە ئاساییەکاندا هیچ
    هەنگێکی پێگەیشتوو لە ناو شانەکاندا نییە،
  • 0:46 - 0:50
    تەنها شاژنێک لەگەڵ هەندێک
    لە ڕزگاربووانی لێیە.
  • 0:50 - 0:54
    پرە لە خواردنی ئەمبارکراو و
    بەشێک لە کرمۆکەی نەتروکاو،
  • 0:54 - 0:59
    پێدەچێت هەنگە پێگەیشتووەکان بێ چاوەڕێ کردنی
    تروکانی هێلکەکان شانەکەیان جێهێشت بێت.
  • 0:59 - 1:01
    ئەوەی زۆر ترسناکە
  • 1:01 - 1:05
    ئەوەیە کە لەناو شانەکە یان دەورووبەری
    هیچ ئاماژەیەک بۆ مردنی هەنگەکان نییە.
  • 1:05 - 1:07
    یان ڕێگەی گەڕانەوەیان
    بۆ شانەکە ون دەکەن،
  • 1:07 - 1:11
    یان بە ئاسانی ون دەبن.
  • 1:11 - 1:13
    ئەم ون بوونە نهێنیئامێزانە شتێکی نوێ نییە.
  • 1:13 - 1:16
    مرۆڤەکان بە درێژای چەندین سەدە
    هەنگووینیان کۆ دەکردەوە.
  • 1:16 - 1:19
    ئەمە تا ئەو کاتە بەردەوام بوو کە
    لە ساڵی ١٦٠٠ەکان داگیرکەرە ئەوروپیەکان
  • 1:19 - 1:21
    ڕەگەزی هەنگی (ئەپیس مێڵیفێرا) یان ناساند،
  • 1:21 - 1:24
    لەوێوە دەستمان کرد
    بە ماڵی کردنی هەنگەکان.
  • 1:24 - 1:25
    لە سەدەی نۆزدەوە،
  • 1:25 - 1:28
    بەخێوکەرانی هەنگ ئاماژەیان
    بە ون بوونی زۆری هەنگەکانیان دەدا،
  • 1:28 - 1:30
    ناوی نادیاریان بۆ بەکار دەهێنا
  • 1:30 - 1:33
    وەک نەخۆشی خۆ ون کردن،
    یان کەم بوونەوەی بەهاری و
  • 1:33 - 1:35
    لەناو چوونی زستانی.
  • 1:35 - 1:38
    بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٦ ون بونێک
    ڕوویدا کە کاریگەری
  • 1:38 - 1:40
    لەسەر نیوەی سامانی هەنگی ئەمریکا هەبوو،
  • 1:40 - 1:43
    دیاردەکەش ناوێکی نوێی پێبەخشرا:
  • 1:43 - 1:45
    دیاردەی لەناوچوونی بە کۆمەڵ.
  • 1:45 - 1:47
    تۆقێنەرترین شتی ئەم دیاردە نهێنییە
  • 1:47 - 1:51
    ئەوە نییە کە دەبێت بۆ چاییەکانمان دووبارە
    بگەڕێینەوە بۆ بەکارهێنانی شەکری ئاسایی.
  • 1:51 - 1:53
    ئێمە هەنگ بەخێو دەکەین بۆهەنگوینەکەی،
  • 1:53 - 1:56
    بەڵام ئەوان هەڵدەستن بە پیتاندی
    بەرووبوومە کشتوکاڵییەکانیش،
  • 1:56 - 2:01
    زیاتر لە ١/٣بەرووبومی
    ئەمریکا بەم شێوەیە بەرهەم دەهێنرێت.
  • 2:01 - 2:04
    کەواتە، چۆن دەتوانین تاوانباری
    ؟پشت ئەم کارەساتە بدۆزینەوە
  • 2:04 - 2:07
    سێ ئەگەر و گومان هەیە بۆ زانینی تاوانبار.
  • 2:07 - 2:11
    گومانی یەکەم: مشەخۆر و نەخۆشی.
  • 2:11 - 2:13
    بەدناوترین جۆری (ڤاررۆ مایت)ە،
  • 2:13 - 2:17
    ئەم ئافاتە سوورە نەک تەنها هێرش دەکاتە سەر
    هەنگەکان و سەرچاوەی خۆراکیان داگیر دەکات،
  • 2:17 - 2:20
    بەڵکو هۆکارەکانی نەخۆشی دەگوازێتەوە و
    ڕێگە دەگرێت لە گەشەی هەنگەکان
  • 2:20 - 2:22
    و تەمەنیان کورت دەکاتەوە.
  • 2:22 - 2:25
    گومانی دووەم: بۆماوەیی.
  • 2:25 - 2:27
    شاژن چەقی شانەیەکی تەندرووستە.
  • 2:27 - 2:30
    بەڵام ئێستا، ملیۆنەها
    لە شاژنەکان دابەش کراون
  • 2:30 - 2:34
    بەسەر ئەو شانانەی کە بازرگانین و
    کەمێکیان شاژنی ڕەسەنیان هەیە،
  • 2:34 - 2:36
    ئەمەش دڵەراوکێی کەمی
    هەمەچەشنی بۆماوەیی زیاد دەکات
  • 2:36 - 2:41
    دەشێت ئەوە بەرگری هەنگەکان
    دژ بە نەخۆشی و ئافاتەکان کەم بکاتەوە.
  • 2:41 - 2:43
    گومانی دووەم: ماددەی کیمیایی.
  • 2:43 - 2:45
    ئەو دژە مێرووانەی کە بەمەبەستی بازرگانی و
  • 2:45 - 2:48
    لە ناوبردنی مشەخۆری ناو
    کێلگە کشتوکاڵیەکان بەکار دەهێندرێت
  • 2:48 - 2:51
    دەشێت بچێتە ناو ئەو خواردن و
    ئاوەی هەنگەکان بەکاری دەهێنن.
  • 2:51 - 2:54
    لێکۆڵەرەوەکان بۆیان دەرکەوتووە
    کە هەندێک لەو دژە مێرووانە
  • 2:54 - 2:58
    توانای دروست کردنی هەنگووین لە ناودەبات.
  • 2:58 - 3:00
    کەوایە ئێستا پەڕاوێکمان
    هەیە پڕە لە بەڵگە
  • 3:00 - 3:02
    بەڵام بەبێ سەرەداوێکی ئاشکرا.
  • 3:02 - 3:05
    لە ڕاستیدا، زاناکان لەم دۆسیەیەدا
    ڵێکۆڵەری ڕاستەقینەن،
  • 3:05 - 3:09
    ڕووبەروی ناکۆکیەک دەبنەوە دەبارەی
    دیاردەی لەناوچوونی بەکۆمەڵی هەنگەکان.
  • 3:09 - 3:13
    لە ئێستادا، وای دادەنێین
    کە کۆمەڵێک هۆکار بەرپرسن.
  • 3:13 - 3:16
    هەنگەکان لە مەترسی لەناوچووندا نیین،
  • 3:16 - 3:20
    بەڵام کەمی هەنگ واتا کەمی پیتاندن و
    زیاد بوونی تێچووی خۆراک،
  • 3:20 - 3:24
    بۆیە گرنگە زاناکان چارەسەری
    دۆسیەی دیارنەمانی هەنگەکان بکەن.
  • 3:24 - 3:27
    چونکە گەر کەمی هەنگ پێوەدانێک بێت،
  • 3:27 - 3:30
    ئەوا کەمی بەرهەمی کشتوکاڵی
    پێوەدانێکی بە ئازار دەبێت.
Title:
باری لە ناوچوونی هەنگەکان - ئێما برایس
Speaker:
ئێما برایس
Description:

بینینی تەواوی وانەکە: http://ed.ted.com/lessons/the-case-of-vanishing-honeybees-emma-bryce

لە چەند دەیەی ڕابردوودا، ژمارەی هەنگەکان لە ویلایەتە یەکگرتوەکان بەشێوەیەکی ترسناک و پێشبینی نەکراو دابەزی. لە کاتێکدا ڕوونە ئەمە هەواڵێکی زۆر ناخۆشە بۆ ئەوانەی شووشەی هەنگ درووست دەکەن و تێی دەکەن، هەروەها هەنگەکان بەجۆرێک یاریدەیەکی گەورەترن بۆ بەخشنی خواردن بە ئێمە -- ئەویش بەهۆی پێیتاندنی بەربوومەکانی نیشتەیمانەکەمان. ئێما برایس لێکۆڵینەوە دەکات لە ئەگەرەکانی هۆکاری دیاردەی ون بوونی بە کۆمەڵی هەنگەکان.

وانەکە لە لایەن ئێما برایس و کاری ئەنیمەیشن لە لایەن لیلیان چان.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:47

Kurdish subtitles

Revisions