WEBVTT

00:00:08.187 --> 00:00:10.645
ئەمڕۆ دیاردەیەکی نهێنی 
ژینگەی لە گەشەدایە،

00:00:10.825 --> 00:00:13.285
بە کۆمەڵێک شت دەست پێ دەکات 
کە جێی سەرنج نین

00:00:13.285 --> 00:00:17.139
ئەمەش کارەساتێک لەم جیهانە
ڕێژەییەماندا دەخوڵقێنێت.

00:00:17.139 --> 00:00:20.851
ڕۆژێک، تێبینی دەکەیت ئەوهەنگوینەی کە نانە
برژاوەکەتی لە بەیانیان پێ چەور دەکەیت

00:00:20.851 --> 00:00:22.177
نرخی زۆر بەرز بووەتەوە.

00:00:22.177 --> 00:00:24.063
لە جیاتی ئەوەی بیگۆڕی بە مڕەبا،

00:00:24.063 --> 00:00:26.823
لە هۆکاری زیاد بوونی نرخەکەی دەکۆڵیتەوە.

00:00:26.823 --> 00:00:28.555
کاتێک هۆکارەکە دەزانیت دەتاسێیت.

00:00:28.555 --> 00:00:30.951
ژمارەی هەنگی ماڵی لە ئەمریکا

00:00:30.951 --> 00:00:34.549
بەردەوام بەشێوەیەکی ترسناک 
بەرەو کەم بوونەوە دەچێت.

00:00:34.549 --> 00:00:36.316
ئەم داکشانەش زۆر گەورەتر بوو لەوەی

00:00:36.316 --> 00:00:39.974
بتوانرێت بە تەنها بە هۆکارە زانراوەکانی 
مەرگی هەنگەکان لێکدانەوەی بۆ بکرێت:

00:00:39.974 --> 00:00:42.871
نەخۆشی، مشەخۆرەکان یان مردن لە برسان.

00:00:42.871 --> 00:00:46.347
لە شوێنی تاوانە ئاساییەکاندا هیچ 
هەنگێکی پێگەیشتوو لە ناو شانەکاندا نییە،

00:00:46.347 --> 00:00:50.085
تەنها شاژنێک لەگەڵ هەندێک
لە ڕزگاربووانی لێیە.

00:00:50.085 --> 00:00:53.823
پرە لە خواردنی ئەمبارکراو و 
بەشێک لە کرمۆکەی نەتروکاو،

00:00:53.823 --> 00:00:58.659
پێدەچێت هەنگە پێگەیشتووەکان بێ چاوەڕێ کردنی
تروکانی هێلکەکان شانەکەیان جێهێشت بێت.

00:00:58.659 --> 00:01:00.685
ئەوەی زۆر ترسناکە

00:01:00.685 --> 00:01:04.569
ئەوەیە کە لەناو شانەکە یان دەورووبەری
هیچ ئاماژەیەک بۆ مردنی هەنگەکان نییە.

00:01:04.569 --> 00:01:07.202
یان ڕێگەی گەڕانەوەیان
بۆ شانەکە ون دەکەن،

00:01:07.202 --> 00:01:10.534
یان بە ئاسانی ون دەبن.

00:01:10.534 --> 00:01:12.965
ئەم ون بوونە نهێنیئامێزانە شتێکی نوێ نییە.

00:01:12.965 --> 00:01:15.616
مرۆڤەکان بە درێژای چەندین سەدە 
هەنگووینیان کۆ دەکردەوە.

00:01:15.616 --> 00:01:18.973
ئەمە تا ئەو کاتە بەردەوام بوو کە
لە ساڵی ١٦٠٠ەکان داگیرکەرە ئەوروپیەکان

00:01:18.973 --> 00:01:21.440
ڕەگەزی هەنگی (ئەپیس مێڵیفێرا) یان ناساند،

00:01:21.440 --> 00:01:23.809
لەوێوە دەستمان کرد 
بە ماڵی کردنی هەنگەکان.

00:01:23.809 --> 00:01:25.160
لە سەدەی نۆزدەوە،

00:01:25.161 --> 00:01:28.335
بەخێوکەرانی هەنگ ئاماژەیان 
بە ون بوونی زۆری هەنگەکانیان دەدا،

00:01:28.335 --> 00:01:29.985
ناوی نادیاریان بۆ بەکار دەهێنا

00:01:29.985 --> 00:01:33.493
وەک نەخۆشی خۆ ون کردن، 
یان کەم بوونەوەی بەهاری و

00:01:33.493 --> 00:01:35.435
لەناو چوونی زستانی.

00:01:35.435 --> 00:01:38.149
بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٦ ون بونێک 
ڕوویدا کە کاریگەری

00:01:38.149 --> 00:01:40.443
لەسەر نیوەی سامانی هەنگی ئەمریکا هەبوو،

00:01:40.443 --> 00:01:42.524
دیاردەکەش ناوێکی نوێی پێبەخشرا:

00:01:42.524 --> 00:01:45.211
دیاردەی لەناوچوونی بە کۆمەڵ.

00:01:45.211 --> 00:01:47.219
تۆقێنەرترین شتی ئەم دیاردە نهێنییە

00:01:47.219 --> 00:01:51.074
ئەوە نییە کە دەبێت بۆ چاییەکانمان دووبارە 
بگەڕێینەوە بۆ بەکارهێنانی شەکری ئاسایی.

00:01:51.074 --> 00:01:52.857
ئێمە هەنگ بەخێو دەکەین بۆهەنگوینەکەی،

00:01:52.857 --> 00:01:56.118
بەڵام ئەوان هەڵدەستن بە پیتاندی 
بەرووبوومە کشتوکاڵییەکانیش،

00:01:56.119 --> 00:02:00.962
زیاتر لە ١/٣بەرووبومی 
ئەمریکا بەم شێوەیە بەرهەم دەهێنرێت.

00:02:00.962 --> 00:02:03.940
کەواتە، چۆن دەتوانین تاوانباری
؟پشت ئەم کارەساتە بدۆزینەوە

00:02:03.940 --> 00:02:06.690
سێ ئەگەر و گومان هەیە بۆ زانینی تاوانبار.

00:02:06.690 --> 00:02:10.783
گومانی یەکەم: مشەخۆر و نەخۆشی.

00:02:10.783 --> 00:02:12.710
بەدناوترین جۆری (ڤاررۆ مایت)ە،

00:02:12.710 --> 00:02:16.663
ئەم ئافاتە سوورە نەک تەنها هێرش دەکاتە سەر
هەنگەکان و سەرچاوەی خۆراکیان داگیر دەکات،

00:02:16.663 --> 00:02:19.877
بەڵکو هۆکارەکانی نەخۆشی دەگوازێتەوە و
ڕێگە دەگرێت لە گەشەی هەنگەکان

00:02:19.877 --> 00:02:21.917
و تەمەنیان کورت دەکاتەوە.

00:02:21.917 --> 00:02:24.672
گومانی دووەم: بۆماوەیی.

00:02:24.672 --> 00:02:26.924
شاژن چەقی شانەیەکی تەندرووستە.

00:02:26.924 --> 00:02:29.794
بەڵام ئێستا، ملیۆنەها 
لە شاژنەکان دابەش کراون

00:02:29.794 --> 00:02:33.795
بەسەر ئەو شانانەی کە بازرگانین و
کەمێکیان شاژنی ڕەسەنیان هەیە،

00:02:33.795 --> 00:02:36.378
ئەمەش دڵەراوکێی کەمی 
هەمەچەشنی بۆماوەیی زیاد دەکات

00:02:36.378 --> 00:02:40.545
دەشێت ئەوە بەرگری هەنگەکان
دژ بە نەخۆشی و ئافاتەکان کەم بکاتەوە.

00:02:40.545 --> 00:02:42.968
گومانی دووەم: ماددەی کیمیایی.

00:02:42.968 --> 00:02:45.497
ئەو دژە مێرووانەی کە بەمەبەستی بازرگانی و

00:02:45.497 --> 00:02:48.326
لە ناوبردنی مشەخۆری ناو 
کێلگە کشتوکاڵیەکان بەکار دەهێندرێت

00:02:48.326 --> 00:02:51.486
دەشێت بچێتە ناو ئەو خواردن و
ئاوەی هەنگەکان بەکاری دەهێنن.

00:02:51.486 --> 00:02:54.129
لێکۆڵەرەوەکان بۆیان دەرکەوتووە
کە هەندێک لەو دژە مێرووانە

00:02:54.129 --> 00:02:58.175
توانای دروست کردنی هەنگووین لە ناودەبات.

00:02:58.175 --> 00:03:00.209
کەوایە ئێستا پەڕاوێکمان 
هەیە پڕە لە بەڵگە

00:03:00.209 --> 00:03:01.751
بەڵام بەبێ سەرەداوێکی ئاشکرا.

00:03:01.751 --> 00:03:04.836
لە ڕاستیدا، زاناکان لەم دۆسیەیەدا
ڵێکۆڵەری ڕاستەقینەن،

00:03:04.836 --> 00:03:08.710
ڕووبەروی ناکۆکیەک دەبنەوە دەبارەی
دیاردەی لەناوچوونی بەکۆمەڵی هەنگەکان.

00:03:08.710 --> 00:03:13.213
لە ئێستادا، وای دادەنێین 
کە کۆمەڵێک هۆکار بەرپرسن.

00:03:13.213 --> 00:03:16.140
هەنگەکان لە مەترسی لەناوچووندا نیین،

00:03:16.140 --> 00:03:20.102
بەڵام کەمی هەنگ واتا کەمی پیتاندن و
زیاد بوونی تێچووی خۆراک،

00:03:20.102 --> 00:03:24.355
بۆیە گرنگە زاناکان چارەسەری
دۆسیەی دیارنەمانی هەنگەکان بکەن.

00:03:24.355 --> 00:03:26.898
چونکە گەر کەمی هەنگ پێوەدانێک بێت،

00:03:26.898 --> 00:03:30.319
ئەوا کەمی بەرهەمی کشتوکاڵی 
پێوەدانێکی بە ئازار دەبێت.