Return to Video

Unutulmayacak firavun - Kate Narev

  • 0:07 - 0:10
    Mısır'da üç bin beş yüz yıl önce
  • 0:10 - 0:14
    soylu bir firavun
    vahşi bir saldırının kurbanı oldu.
  • 0:14 - 0:16
    Fakat fiziksel saldırı değildi.
  • 0:16 - 0:20
    Bu soylunun ölümünün üzerinden
    20 yıl geçmişti.
  • 0:20 - 0:22
    Tarihi bir saldırıydı,
  • 0:22 - 0:27
    "damnatio memoriae" yani
    "hatıranın lanetlenmesi" idi.
  • 0:27 - 0:30
    Birisi eline bir iskarpela alıp
    heykelini paramparça ederek
  • 0:30 - 0:36
    firavunun ismini ve suretini
    tarihten silmeye teşebbüs etti.
  • 0:36 - 0:39
    Peki bu firavun kimdi
    ve saldırının arkasındaki sebep neydi?
  • 0:39 - 0:41
    İşte size bir ipucu:
  • 0:41 - 0:44
    firavun Hatshepsut bir kadındı.
  • 0:44 - 0:48
    Usulen asla firavun olmamalıydı.
  • 0:48 - 0:51
    Bir kadının hükümdar olması
    yasal olmasına rağmen
  • 0:51 - 0:54
    Mısır'a özgü bazı temel inançları
    rahatsız etti.
  • 0:54 - 0:58
    İlk olarak, firavun eril tanrı Horus'un
  • 0:58 - 1:00
    somut hali olarak görürülürdü.
  • 1:00 - 1:04
    İkinci olarak, erkekler tarafından
    yönetilme geleneğinin bozulması
  • 1:04 - 1:07
    bir "doğruluk" temsili,
    düzene ve adalete olan inancın ifadesi,
  • 1:07 - 1:12
    Mısırlılar için
    büyük öneme sahip olan Maat'a karşı
  • 1:12 - 1:14
    ciddi bir başkaldırıydı.
  • 1:14 - 1:16
    Hatshepsut belki de ünvanları vasıtasıyla
  • 1:16 - 1:21
    bu düzen ve ataerkil arasındaki ilişkiye
    olan inanca uyum sağlamaya çalışmıştı.
  • 1:21 - 1:22
    Maatkare ismini almış
  • 1:22 - 1:25
    ve kimi zaman kendine eril sonla biten

  • 1:25 - 1:28
    Hatshepsu ismiyle hitap etmişti.
  • 1:28 - 1:32
    Fakat görünen o ki
    bu girişimler herkesi ikna etmemiş
  • 1:32 - 1:34
    ve belki de birisi Hatshepsut'un heykelini
  • 1:34 - 1:38
    dünya Maat'ın rahatsız edilmesini unutsun
  • 1:38 - 1:41
    ve Mısır'daki dengeler rayına otursun diye
    yok etmişti.
  • 1:41 - 1:45
    Zaten Hatshepsut
    tahtın meşru varisi değildi
  • 1:45 - 1:48
    sadece bir saltanat vekili gibi
    bir tür eş kraldı.
  • 1:48 - 1:52
    Mısır krallığı geleneksel olarak
    babadan oğula geçiyordu.
  • 1:52 - 1:56
    I.Thutmose'dan Hatshepsut'un eşi olan
  • 1:56 - 1:58
    oğlu II.Thutmose'a geçmişti.
  • 1:58 - 2:03
    Taht II. Thutmose'dan sonra
    oğlu III.Thutmose 'a geçmeliydi
  • 2:03 - 2:07
    fakat III.Thutmose babası öldüğünde
    küçük bir çocuktu.
  • 2:07 - 2:10
    Ölen firavunun
    baş kadını ve dul eşi Hatshepsut,
  • 2:10 - 2:13
    üvey oğlunun vekili olarak
    yardıma koştu ancak
  • 2:13 - 2:18
    sonunda onun yanında tam yetkili
    firavun olarak hüküm sürdü.
  • 2:18 - 2:21
    Belki de III.Thutmose buna bozulmuştu.
  • 2:21 - 2:24
    Belki de
    Hatshepsut'un heykelini yıkan oydu.
  • 2:24 - 2:27
    Hatshepsut'un kötü bir firavun olmasından
    dolayı birinin onu
  • 2:27 - 2:29
    lekelemek istemiş oması da muhtemeldir.
  • 2:29 - 2:32
    Fakat deliller aslında onun oldukça iyi
    bir firavun olduğunu gösteriyor.
  • 2:32 - 2:36
    Makamının geleneksel görevlerini
    beceriyle yerine getirmişti.
  • 2:36 - 2:37
    Hatshepsut harika bir mimardı.
  • 2:37 - 2:40
    Kabir tapınağı Djeser-Djeresu,
  • 2:40 - 2:43
    zamanında mimari bir fenomendi
  • 2:43 - 2:45
    ve bugün hâlâ daha takdir edilir.
  • 2:45 - 2:47
    Punt'un uzak bölgelerine
  • 2:47 - 2:52
    oldukça başarılı ticaret heyeti yürüterek
    Mısır'ın ekonomisini büyütmüştü.
  • 2:52 - 2:54
    Güçlü dinsel bağları da vardı.
  • 2:54 - 2:58
    Hatta kendisinin resmi tanrı Amun'un kızı
    olduğunu ileri sürmüştü.
  • 2:58 - 3:02
    Üstelik Nubian seferinde
    başarılı bir askeri kariyer edinmişti
  • 3:02 - 3:06
    ve savaş meydanında askerleriyle birlikte
    savaştığını iddia ederdi.
  • 3:06 - 3:10
    Tabii ki Hatsepsut'un kariyerindeki
    başarıyı değerlendirirken
  • 3:10 - 3:11
    dikkatli olmalıyız
  • 3:11 - 3:15
    çünkü delillerin çoğu bizzat kendisi
    tarafından yazılmıştır.
  • 3:15 - 3:18
    Hikayesini
    kabir tapınağının duvarlarındaki
  • 3:18 - 3:20
    yazıtlarda ve resimlerde
  • 3:20 - 3:23
    ve Amun için yaptırdığı
    kızıl şapelde anlatır.
  • 3:23 - 3:27
    O zaman Hatshepsut'un hatırasına karşı
    kim suç işledi?
  • 3:27 - 3:33
    En yaygın şüpheli üvey oğlu, yeğeni
    ve eş hükümdarı III.Thutmose'dır.
  • 3:33 - 3:36
    Tahtını çaldığından dolayı
    kızgınlığından mı yapmıştı?
  • 3:36 - 3:39
    Bu pek olası değildir çünkü
    Hatshepsut öldükten
  • 3:39 - 3:42
    20 yıl sonrasına kadar zarar verilmemişti.
  • 3:42 - 3:46
    Bu öfkeye tutunmak ve galeyana gelip
    hareket etmek için uzun bir zaman.
  • 3:46 - 3:49
    Belki de III.Thutmose saltanatını
    daha güçlü göstermek için yapmıştır.
  • 3:49 - 3:54
    Fakat büyük ihtimalle o ya da bir başkası,
    insanlar Mısır tahtında
  • 3:54 - 3:59
    bir kadının oturduğunu unutsun diye
    Hatshepsut'un heykelini yıkmıştır.
  • 3:59 - 4:03
    Bu cinsiyet aykırılığı adeta,
    Maat'a haddinden fazla bir tehditti
  • 4:03 - 4:06
    ve tarihten silinmesi gerekiyordu.
  • 4:06 - 4:10
    Neyse ki, antik sansürler
    yeterince kapsamlı değilmiş.
  • 4:10 - 4:13
    Bu eşsiz, kudretli kadının hikayesi
    bugün anlatılabilsin diye
  • 4:13 - 4:17
    yeteri kadar delil olayları bir araya
    getirmemiz için bize kadar ulaşmış.
Title:
Unutulmayacak firavun - Kate Narev
Description:

Hatshepsut, Mısır'da Yeni Krallık döneminde kadın bir firavundu.Ölümünden 20 yıl sonra, birisi firavunun heykelini paramparça etmiş, eline iskarpela alıp firavunun adını ve suretini tarihten silmeye teşebbüs etmiştir.Bunu kim yapmıştı? Sebebi neydi? Kate Narev bu antik bilmeceyi çözmek için Hatshepsut'un hikayesinde ipuçları arıyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:34

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.