WEBVTT 00:00:06.728 --> 00:00:10.121 Mısır'da üç bin beş yüz yıl önce 00:00:10.121 --> 00:00:14.426 soylu bir firavun vahşi bir saldırının kurbanı oldu. 00:00:14.426 --> 00:00:16.453 Fakat fiziksel saldırı değildi. 00:00:16.453 --> 00:00:19.729 Bu soylunun ölümünün üzerinden 20 yıl geçmişti. 00:00:19.729 --> 00:00:21.884 Tarihi bir saldırıydı, 00:00:21.884 --> 00:00:26.834 "damnatio memoriae" yani "hatıranın lanetlenmesi" idi. 00:00:26.834 --> 00:00:29.699 Birisi eline bir iskarpela alıp heykelini paramparça ederek 00:00:29.699 --> 00:00:35.501 firavunun ismini ve suretini tarihten silmeye teşebbüs etti. 00:00:35.501 --> 00:00:39.420 Peki bu firavun kimdi ve saldırının arkasındaki sebep neydi? 00:00:39.420 --> 00:00:40.831 İşte size bir ipucu: 00:00:40.831 --> 00:00:44.482 firavun Hatshepsut bir kadındı. 00:00:44.482 --> 00:00:48.213 Usulen asla firavun olmamalıydı. 00:00:48.213 --> 00:00:50.783 Bir kadının hükümdar olması yasal olmasına rağmen 00:00:50.783 --> 00:00:54.249 Mısır'a özgü bazı temel inançları rahatsız etti. 00:00:54.249 --> 00:00:57.525 İlk olarak, firavun eril tanrı Horus'un 00:00:57.525 --> 00:01:00.412 somut hali olarak görürülürdü. 00:01:00.412 --> 00:01:04.208 İkinci olarak, erkekler tarafından yönetilme geleneğinin bozulması 00:01:04.208 --> 00:01:07.323 bir "doğruluk" temsili, düzene ve adalete olan inancın ifadesi, 00:01:07.323 --> 00:01:11.788 Mısırlılar için büyük öneme sahip olan Maat'a karşı 00:01:11.788 --> 00:01:13.710 ciddi bir başkaldırıydı. 00:01:13.710 --> 00:01:16.056 Hatshepsut belki de ünvanları vasıtasıyla 00:01:16.056 --> 00:01:20.809 bu düzen ve ataerkil arasındaki ilişkiye olan inanca uyum sağlamaya çalışmıştı. 00:01:20.809 --> 00:01:22.446 Maatkare ismini almış 00:01:22.446 --> 00:01:24.549 ve kimi zaman kendine eril sonla biten 00:01:24.549 --> 00:01:28.132 Hatshepsu ismiyle hitap etmişti. 00:01:28.132 --> 00:01:31.756 Fakat görünen o ki bu girişimler herkesi ikna etmemiş 00:01:31.756 --> 00:01:34.329 ve belki de birisi Hatshepsut'un heykelini 00:01:34.329 --> 00:01:37.665 dünya Maat'ın rahatsız edilmesini unutsun 00:01:37.665 --> 00:01:40.788 ve Mısır'daki dengeler rayına otursun diye yok etmişti. 00:01:40.788 --> 00:01:44.573 Zaten Hatshepsut tahtın meşru varisi değildi 00:01:44.573 --> 00:01:48.229 sadece bir saltanat vekili gibi bir tür eş kraldı. 00:01:48.229 --> 00:01:51.989 Mısır krallığı geleneksel olarak babadan oğula geçiyordu. 00:01:51.989 --> 00:01:56.002 I.Thutmose'dan Hatshepsut'un eşi olan 00:01:56.002 --> 00:01:57.831 oğlu II.Thutmose'a geçmişti. 00:01:57.831 --> 00:02:02.709 Taht II. Thutmose'dan sonra oğlu III.Thutmose 'a geçmeliydi 00:02:02.709 --> 00:02:06.663 fakat III.Thutmose babası öldüğünde küçük bir çocuktu. 00:02:06.663 --> 00:02:10.061 Ölen firavunun baş kadını ve dul eşi Hatshepsut, 00:02:10.061 --> 00:02:13.374 üvey oğlunun vekili olarak yardıma koştu ancak 00:02:13.374 --> 00:02:18.027 sonunda onun yanında tam yetkili firavun olarak hüküm sürdü. 00:02:18.027 --> 00:02:20.722 Belki de III.Thutmose buna bozulmuştu. 00:02:20.722 --> 00:02:23.836 Belki de Hatshepsut'un heykelini yıkan oydu. 00:02:23.836 --> 00:02:26.887 Hatshepsut'un kötü bir firavun olmasından dolayı birinin onu 00:02:26.887 --> 00:02:28.980 lekelemek istemiş oması da muhtemeldir. 00:02:28.980 --> 00:02:32.413 Fakat deliller aslında onun oldukça iyi bir firavun olduğunu gösteriyor. 00:02:32.413 --> 00:02:35.591 Makamının geleneksel görevlerini beceriyle yerine getirmişti. 00:02:35.591 --> 00:02:37.100 Hatshepsut harika bir mimardı. 00:02:37.100 --> 00:02:39.959 Kabir tapınağı Djeser-Djeresu, 00:02:39.959 --> 00:02:42.600 zamanında mimari bir fenomendi 00:02:42.600 --> 00:02:44.583 ve bugün hâlâ daha takdir edilir. 00:02:44.583 --> 00:02:46.772 Punt'un uzak bölgelerine 00:02:46.772 --> 00:02:51.745 oldukça başarılı ticaret heyeti yürüterek Mısır'ın ekonomisini büyütmüştü. 00:02:51.745 --> 00:02:53.765 Güçlü dinsel bağları da vardı. 00:02:53.765 --> 00:02:57.657 Hatta kendisinin resmi tanrı Amun'un kızı olduğunu ileri sürmüştü. 00:02:57.657 --> 00:03:02.055 Üstelik Nubian seferinde başarılı bir askeri kariyer edinmişti 00:03:02.055 --> 00:03:06.136 ve savaş meydanında askerleriyle birlikte savaştığını iddia ederdi. 00:03:06.136 --> 00:03:09.794 Tabii ki Hatsepsut'un kariyerindeki başarıyı değerlendirirken 00:03:09.794 --> 00:03:11.210 dikkatli olmalıyız 00:03:11.210 --> 00:03:15.161 çünkü delillerin çoğu bizzat kendisi tarafından yazılmıştır. 00:03:15.161 --> 00:03:18.083 Hikayesini kabir tapınağının duvarlarındaki 00:03:18.083 --> 00:03:20.325 yazıtlarda ve resimlerde 00:03:20.325 --> 00:03:23.439 ve Amun için yaptırdığı kızıl şapelde anlatır. 00:03:23.439 --> 00:03:27.228 O zaman Hatshepsut'un hatırasına karşı kim suç işledi? 00:03:27.228 --> 00:03:32.838 En yaygın şüpheli üvey oğlu, yeğeni ve eş hükümdarı III.Thutmose'dır. 00:03:32.838 --> 00:03:35.961 Tahtını çaldığından dolayı kızgınlığından mı yapmıştı? 00:03:35.961 --> 00:03:38.587 Bu pek olası değildir çünkü Hatshepsut öldükten 00:03:38.587 --> 00:03:41.735 20 yıl sonrasına kadar zarar verilmemişti. 00:03:41.735 --> 00:03:46.134 Bu öfkeye tutunmak ve galeyana gelip hareket etmek için uzun bir zaman. 00:03:46.134 --> 00:03:49.471 Belki de III.Thutmose saltanatını daha güçlü göstermek için yapmıştır. 00:03:49.471 --> 00:03:53.521 Fakat büyük ihtimalle o ya da bir başkası, insanlar Mısır tahtında 00:03:53.521 --> 00:03:58.591 bir kadının oturduğunu unutsun diye Hatshepsut'un heykelini yıkmıştır. 00:03:58.591 --> 00:04:02.703 Bu cinsiyet aykırılığı adeta, Maat'a haddinden fazla bir tehditti 00:04:02.703 --> 00:04:05.786 ve tarihten silinmesi gerekiyordu. 00:04:05.786 --> 00:04:09.730 Neyse ki, antik sansürler yeterince kapsamlı değilmiş. 00:04:09.730 --> 00:04:13.173 Bu eşsiz, kudretli kadının hikayesi bugün anlatılabilsin diye 00:04:13.173 --> 00:04:17.412 yeteri kadar delil olayları bir araya getirmemiz için bize kadar ulaşmış.