Bản đồ xã hội hé lộ giao điểm thành phố - và sự phân chia

Mỗi thành phố sở hữu những khu lân cận, băng nhóm và đảng phái, những ranh giới vô hình gắn kết hay chia rẽ người dân địa phương. Vậy, những điều được chia sẻ trên mạng tiết lộ gì về thành phố? Bắt đầu từ thành phố quê hương Baltimore, Dave Troy vẽ nên bức tranh từ những bình luận trên mạng xã hội của người dân thành phố, hé lộ rằng: những ai sống ở đó, người nào sẽ được bắt chuyện, người nào không.

Nghĩ về vẽ bản đồ thành phố

ta có xu hướng nghĩ về
đường, phố, tòa nhà,

và câu chuyện định cư
dẫn tới việc hình thành thành phố,

hay về tầm nhìn táo bạo
của một nhà thiết kế đô thị nào đó,

thế nhưng, vẫn còn
những cách khác

để phát họa và tìm hiểu
nguồn gốc thành phố.

Hôm nay, tôi muốn giới thiệu một loại
bản đồ mới, không phải bản đồ địa lý.

Đây là bản đồ về mối quan hệ người dân
tại thành phố quê hương tôi,

Baltimore, Maryland,

và ở đây, bạn thấy
mỗi chấm tượng trưng cho một người,

mỗi đường thẳng tượng trưng cho
một mối quan hệ giữa người với người,

và mỗi màu tượng trưng cho
một cộng đồng trong hệ thống.

Tôi ở phía xanh lá cây, dưới xa góc phải,
nơi của lũ mọt sách,

TEDx cũng ở phía dưới
góc phải đằng kia. (Tiếng cười)

Ở phía bên kia của hệ thống,

bạn có chủ yếu dân Mỹ gốc Phi
hay dân Mỹ gốc Mỹ La tinh

những người có mối quan tâm rất khác
so với lũ mọt sách,

ở đây chỉ là đại khái thôi,
phần xanh lá được gọi Smalltimore,

dành cho những người như tôi,

vì có vẻ chúng tôi sống
trong một thị trấn rất nhỏ.

Chúng tôi gặp đi gặp lại cùng một người,

nhưng đó là vì ta không
thật sự khai thác

chiều sâu và chiều rộng toàn diện
của thành phố.

Ở đầu kia của mạng lưới,

bạn có những người thích
những thứ như nhạc hip-hop

và tự nhận mình đang sống
trong khu Washington DC/ Maryland/Virgina

giữa lòng thành phố Baltimore.

Ở giữa, các bạn thấy

thứ gì đó nối kết
hai cộng đồng lại với nhau,

và đó là thể thao.

Ta có bóng chày Baltimore Orioles,
bóng bầu dục Baltimore Baven,

Michael Phelps, dân Olympic.

Under Armour, bạn đã từng nghe,
một công ty ở Baltimore,

cộng đồng thể thao đó
làm chiếc cầu duy nhất

nối hai đầu mạng lưới.

Nào, bây giờ hãy nhìn San Francisco.

Bạn sẽ thấy cái gì đó
khác với San Francisco.

Nói cách khác, bạn cũng có
giới truyền thông, chính trị gia, tin tức

như ở Baltimore
và các thành phổ khác,

nhưng lại có một nhóm nổi trội hơn hẳn

nằm giữa đám mọt sách và dân kỹ thuật
chiếm nửa đỉnh kia của mạng lưới,

thậm chí, đó là nhóm
quá tách biệt và rõ ràng

mà ta có thể gọi tên nhóm
là nhân viên Twitter,

nằm kế nhóm mọt sách, ở giữa
dân chơi điện tử và nhóm mọt sách,

nằm đối diện đầu kia của
vành đai nhạc hip hop.

Vì vậy, bạn có thể thấy, dù rằng

những căng thẳng
được đồn đại ở San Francisco

liên quan đến chỉnh trang đô thị

và tất cả các công ty công nghệ mới
mang lại sự giàu có

và đã bén rể tại thành phố này là có thật,

bạn thật sự có thể
nhìn thấy chúng ở đây.

Bạn có thể thấy cộng đồng Người Đồng Tính

không thật sự sống chung với
cộng đồng mọt sách mà lại hòa thuận

với cộng đồng nghệ thuật
và âm nhạc.

Và điều đó dẫn tới chuyện này.

(“Tống cổ Twitter”)

Ai đó gởi tôi
cách đây vài tuần,

và tấm hình này diễn tả
chuyện xảy ra ở San Francisco,

và tôi nghĩ bạn có thể đang
cố tìm hiểu nó

bằng cách nhìn vào
tấm bản đồ.

Hãy nhìn vào Rio de Janeiro.

Tôi đã bỏ nhiều tuần
để thu thập dữ liệu về Rio,

và một trong những ấn tượng của tôi
về thành phố này

là mọi thứ thật sự trộn lẫn với nhau.

Một thành phố dị thể khác biệt với
Baltimore hay San Francisco.

Bạn vẫn có những nhóm người
liên quan đến

chính quyền, báo chí,
chính trị, và bình luận.

TEDxRio ở phía dưới bên phải, cạnh
những bloggers và nhà văn.

Nhưng bạn cũng có sự đa dạng
kinh ngạc cho những người

quan tâm đến các dòng nhạc khác nhau.

Thậm chí, người hâm mộ
Justin Bieber có ở đây.

Những nhóm nhạc choi choi,
những ca sỹ nhạc đồng quê,

nhạc chúa, nhạc năm 60 của
dân da đen, rap và hài độc thoại,

có cả một khu hoàn toàn
cho ma túy và giễu cợt.

Quá hay đi chứ?

Đội bóng bầu dục Flamego
cũng có ở đây.

Bạn có cùng một kiểu trải rộng

từ thể thao, dân sự đến
nghệ thuật, âm nhạc,

thể hiện theo những cách rất khác,

và tôi nghĩ có lẽ điều đó phù hợp
với những gì chúng ta hiểu về Rio,

một thành phố rất đa dạng
về văn hóa và âm nhạc.

Chúng ta có đầy đủ dữ liệu.

Một bộ dữ liệu cực kỳ phong phú
về thành phố ngày nay,

có lẽ còn phong phú hơn hẳn
bộ dữ liệu trước đây.

Thế thì, ta có thể làm gì với nó?

Tôi nghĩ điều đầu tiên
ta có thể cố tìm hiểu là

sự phân chia cấu trúc xã hội.

Cái gì ta chọn làm,
và không làm,

nếu bạn suy nghĩ về chuyện này,

cái ta làm với dữ liệu là ngắm
kính viễn vọng không gian vào thành phố,

xem nó như là
quán cà phê trường trung học,

xem cách mọi người chọn chỗ
cho mình trên sơ đồ.

Có lẽ, đã đến lúc cần xáo trộn
sơ đồ này lên một chút.

Một điều nữa,
ta bắt đầu nhận ra rằng

chủng tộc là đại diện kém cỏi
cho sự đa dạng.

Chúng ta có người
từ tất cả các chủng tộc

trên khắp bản đồ ở đây -

nếu chỉ nhìn vào chủng tộc thì
không thật sự đóng góp

vào sự phát triển của đa dạng.

Thế nên, nếu cố gắng
dùng sự đa dạng

để đối đầu với một số
những vấn đề bất trị hơn,

ta cần bắt đầu nghĩ về
nó theo một hướng mới.

Và điều cuối cùng,
ta có khả năng can thiệp

để uốn nắn lại
thành phố theo hướng mới,

và tôi tin tưởng rằng
với năng lực đó,

ta cần gánh vác
trách nhiệm để làm việc này.

Thế thì, thành phố là gì?

Tôi nghĩ một số người
sẽ nói đó là

một vùng địa lý hay một tập hợp
đường và nhà,

nhưng tôi tin rằng thành phố
là tập hợp mối quan hệ

giữa những người sống ở đó, và

tôi tin rằng nếu thật sự bắt đầu
ghi chép về mối quan hệ này,

có lẽ ta sẽ có một hình dung rõ nét

về làm thế nào tạo nên thành phố
mà ta mong muốn.

Xin cảm ơn!

(Vỗ tay)